Σε περιόδους κρίσης οι πολίτες αλλάζουν, αναπόφευκτα, την χρηματοοικονομική τους συμπεριφορά. Οι Βούλγαροι επίσης άρχισαν να περιορίζουν τον οικογενειακό τους προϋπολογισμό και σχεδόν δεν αναλαμβάνουν κινδύνους. Και αν πριν από λίγους μήνες οι συμπατριώτες μας δεν το πολυσκέφτηκαν αν θα λάβουν τραπεζικά δάνεια, τώρα στρέφονται προς αυτά μόνο σε περίπτωση ακραίας ανάγκης.

Τα αποτελέσματα μιας έρευνας του Ινστιτούτου Κοινωνιολογίας της Βουλγαρικής Ακαδημίας Επιστημών για τη χρηματοοικονομική συμπεριφορά των Βουλγάρων σε περίοδο κρίσης δείχνουν ότι είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί και συνετοί χρήστες των χρηματοπιστωτικών εργαλείων.

Να πώς περιγράφει την κατάσταση η κοινωνιολόγος Εμίλια Τσεγγέλοβα: "Να πούμε ότι την περίοδο Ιούλιο του 2008–Ιούνιο του 2009 ο Βούλγαρος υπέκυψε στον πειρασμό να αναλάβει περισσότερους κινδύνους και να επωφεληθεί από τις συνθήκες που του παρέχει η πιστωτική πολιτική των τραπεζών. Τώρα, πιεσμένος από την ύφεση, από τη γενική επιδείνωση της οικονομίας στη χώρα, αλλά και στον κόσμο, οι συμπατριώτες μας προσέχουν πιο πολύ την συμπεριφορά τους και σε μεγαλύτερο βαθμό έχουν την τάση να αποθηκεύουν χρήματα. Οι κίνδυνοι υποχωρούν στη δεύτερη θέση".

Τον Ιούλιο του 2009 το ένα τρίτο των νοικοκυριών μας είχε κάποιες υποχρεώσεις σε τράπεζες, ανέλαβαν δηλαδή ένα κίνδυνο, γνωρίζοντας ότι θα πρέπει να καταβάλουν πρόσθετες και σοβαρές προσπάθειες, προκειμένου να εξοφλήσουν το δάνειο. Μόνο τρεις-τέσσερις μήνες αργότερα το 55% των Βουλγάρων ισχυρίζεται ότι σε καμία περίπτωση δεν θα έπαιρνε τραπεζικό δάνειο, ανεξάρτητα από το ποσοστό των επιτοκίων και πόσο ευέλικτη είναι η πολιτική της τράπεζας. Με το κλείσιμο πολλών βιομηχανιών και επιχειρήσεων στη χώρα μας, εξαιτίας της κρίσης, πολλά άτομα έμειναν χωρίς δουλειά και δεν είναι σε θέση να αποπληρώσουν τα δάνειά τους στις τράπεζες.

"Τον Ιούλιο-Αύγουστο του 2009 περίπου το 16% των πολιτών ήταν σε κατάσταση πιστωτικής υποχρέωσης, εξηγεί η κα Τσεγγέλοβα. "Το 3% ήταν σαφώς σε πτώχευση, είχε δηλαδή ληξιπρόθεσμες οφειλές για περισσότερο από τρεις μήνες και άλλο 12% ήταν σε μια κατάσταση "ίσα-ίσα". Αποπληρώνει τα δάνειά του μ’ έναν τρόπο, πολύ επικίνδυνο για την οικογένεια. Ανά πάσα στιγμή οι πολίτες αυτοί βρίσκονται σε κατάσταση να λάβουν πρόσθετα δάνεια, πιστώσεις, έτσι ώστε να μπορούν να είναι συνεπείς και να εκπληρώσουν τις υποχρεώσεις τους προς τις τράπεζες".

Σύμφωνα με τους κοινωνιολόγους από την Ακαδημία Επιστημών, οι οποίοι στηρίζονται σε στοιχεία της Βουλγαρικής Κεντρικής Τράπεζας, τον Ιούλιο του 2008, τα επισφαλή δάνεια ανήλθαν σε 96 εκατ. λέβα (48 εκατ. ευρώ). Μόνο ένα χρόνο αργότερα το ποσό αυτό αυξήθηκε σε 2,5 δισ. Λέβα (1,3 δις ευρώ).

Την πιο σημαντική αύξηση των μη εξυπηρετούμενων δανείων εμφανίζουν οι εταιρείες. Σε επίπεδο νοικοκυριών τα στοιχεία δείχνουν ότι μόνο σε 6% των περιπτώσεων οι οικογένειες αποφάσισαν να προχωρήσουν στην πώληση της περιουσίας τους. Τις περισσότερες φορές οι οφειλέτες μειώνουν τις δαπάνες τους και αρχίζουν να εξοικονομούν χρήματα. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των κοινωνιολόγων, στα επόμενα 2-3 χρόνια οι Βούλγαροι θα παραμείνουν σφιχτοί και θα περιμένουν τη γενική βελτίωση της κατάστασης, μέχρι να επιστρέψουν σε ένα πιο απελευθερωμένο μοντέλο οικονομικής συμπεριφοράς. Μέχρι τότε θα προτιμούν την ασφάλεια παρά τον κίνδυνο.

Μετάφραση: Αλεξέι Σταμπολώβ