Την παραμονή της λαμπρής βουλγαρικής γιορτής της παιδείας και του πολιτισμού, 24 Μαΐου, στρέφουμε βλέμμα στη γλώσσα των προγόνων μας. Για τους Βουλγάρους η γλώσσα είναι προσωποποίηση της εθνικής μας ταυτότητας, φορέας σημαντικών συμβολικών και επικοινωνιακών λειτουργιών. Αυτό δείχνουν τα αποτελέσματα της αντιπροσωπευτικής έρευνας των κοινωνικών διαθέσεων απέναντι στη σύγχρονη βουλγαρική λόγια γλώσσα, που διεξήχθη από το Ινστιτούτο Βουλγαρικής Γλώσσας και του Τμήματος Βουλγαρικής Γλώσσας της Σχολής Σλαβικών Φιλολογιών του Πανεπιστημίου Σόφιας.

Για κάθε Βούλγαρο είναι σημαντικά τα προσωπικά και τα κοινοτικά κίνητρα για την τήρηση των γραπτών κανόνων της λόγιας γλώσσας – επισημαίνει η καθηγήτρια Κρασιμίρα Αλέξοβα, μέλος της ομάδας που διεξήγαγε την έρευνα. Για μας ήταν σημαντική η αντίστροφη σχέση με όλους που ενδιαφέρονται για τη σύγχρονη βουλγαρική λόγια γλώσσα και τις τάσεις σ’ αυτήν, οι οποίες θίγουν κάποιους από τους κανόνες της γραμματικής.

Οι ερευνητές παρακολουθούν σε ποιους τομείς και καταστάσεις πιο συχνά γίνονται λάθη, αν οι Βούλγαροι επιδοκιμάζουν την αντικατάσταση του κυριλλικού αλφαβήτου από το λατινικό ή άλλα σύμβολα στην άτυπη επικοινωνία, και επίσης αν το σχολείο είναι ένας από τους πιο σημαντικούς παράγοντες για την τήρηση των γλωσσικών κανόνων. Κάθε γλώσσα εξελίσσεται και γι’ αυτό οι κανόνες της έχουν σχετική σταθερότητα – επεξηγεί η καθηγήτρια Αλέξοβα. – Γι’ αυτό είναι σημαντικό να παρατηρείται αν ο γλωσσικός κανόνας περνά από μια κατάσταση σε άλλη.

Τα πρόσωπα που συμμετείχαν στην έρευνα χαρακτηρίζουν τη βουλγαρική γλώσσα ως τον πιο σημαντικό παράγοντα της εθνικής μας ταυτότητας. Βρίσκεται πριν από τέτοια σύμβολα όπως η σημαία, το εθνόσημο, ο ύμνος, η πολιτιστική και η θρησκευτική ταυτότητα. Εκτελεί ενοποιητική λειτουργία και ταυτόχρονα μας διακρίνει από άλλους λαούς. Δύο τρίτα των ερωτηθέντων είναι οπαδοί της ιδέας για την καθαρότητα και τον πλούτο της βουλγαρικής γλώσσας.

Η έρευνα δείχνει επίσης ότι ο Βούλγαρος αναθέτει στο σχολείο τον μεγάλο στόχο για τη μόρφωση των νέων. Γι’ αυτό θεωρεί τον θεσμό αυτό έναν από τους πιο σημαντικούς στην εφαρμογή και την εκμάθηση των κανόνων της λόγιας γλώσσας.

Αυτό, κατά τη γνώμη μας, είναι μέρος των πεποιθήσεων του Βουλγάρου για την ιδιαίτερα σημαντική θέση του σχολείου και τη βασική λειτουργία του καθηγητή στην εκμάθηση και την εφαρμογή των γλωσσικών κανόνων. Ενδιαφέρον είναι επίσης ότι δύο τρίτα των ερωτηθέντων θεωρούν ότι ο προφορικός λόγος πρέπει να ακολουθεί τους κανόνες του γραπτού. Αυτό εξηγείται με το γεγονός ότι ο γραπτός λόγος είναι η αντιπροσωπευτική μορφή ύπαρξης της γλώσσας. Οι κανόνες της διδάσκονται στο σχολείο, έστω και οι γλωσσολόγοι πάντα συνειδητοποιούν ότι οι νεοτερισμοί μπαίνουν στην προφορική επικοινωνία και αναμφίβολα πρέπει να τους λαμβάνουμε υπόψη. Οι συνάδελφοι του Τμήματος Σύγχρονης Βουλγαρικής Γλώσσας πολύ προσεκτικά παρακολουθούν τη σύγχρονη κατάσταση της γλώσσας μας και το αν είναι απαραίτητο να γίνουν γραπτές αλλαγές, λαμβάνοντας υπόψη την προφορική επικοινωνία.

Σε αντίθεση με την αγγλική ή τη γαλλική γλώσσα, οι οποίες έχουν ετυμολογικό τύπο ορθογραφίας, δηλαδή λαμβάνουν υπόψη πώς κάποτε γραφόταν δεδομένη λέξη, η βουλγαρική ορθογραφία είναι μορφολογική και γι’ αυτό δυσκολεύει λιγότερο όσους μαθαίνουν να γράφουν, θεωρεί η καθηγήτρια Αλέξοβα.

Μετάφραση: Ντενίτσα Σοκόλοβα