Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υπέβαλε πρόταση για τη χορήγηση 300 εκατ. ευρώ στη Βουλγαρία ως συμπληρωματικές αποζημιώσεις για την απενεργοποίηση πυρηνικών αντιδραστήρων του πυρηνικού σταθμού "Κοζλοντούι". Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θα καθορίσουν το συγκεκριμένο ποσό τον Δεκέμβριο που θα χορηγηθεί στο χρονικό διάστημα 2010-2013.

«Ένδειξη της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης με τη Βουλγαρία» αποκάλεσε την πρόταση ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο, ο οποίος πρόσθεσε ότι «η επένδυση σε πιο ακίνδυνο και πιο σταθερό βουλγαρικό ενεργειακό δίκτυο απεικονίζει την επιθυμία μας να δούμε τη Βουλγαρία εντελώς ενσωματωμένη στην κοινή ευρωπαϊκή αγορά ενέργειας». Η υπουργός Εξωτερικών Ρουμιάνα Ζέλεβα εξέφρασε την ικανοποίησή της για την πρόταση που ήρθε σ’ απάντηση της επίμονης αίτησης της βουλγαρικής πλευράς.

Ένα μέρος των χρημάτων θα αξιοποιηθεί για την αντιμετώπιση των οικονομικών και κοινωνικών συνεπειών της απενεργοποίησης των παλιών αντιδραστήρων του ατομικού ηλεκτρικού σταθμού Κοζλοντούι. Άλλο μέρος θα επενδυθεί στην ενεργειακή αποδοτικότητα, καθώς και στην κατασκευή νέων μονάδων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Με τα χρήματα που θα ληφθούν θα βελτιωθεί και το δυναμικό των δύο ενεργών πυρηνικών αντιδραστήρων του σταθμού ισχύος 1000 μεγαβάτ ο καθένας.

Για να εκτελέσει τους όρους ένταξης στην Ευρωπαϊκή Ένωση το 2007 η Βουλγαρία υπόγραψε συμφωνία απενεργοποίησης των τεσσάρων παλιών αντιδραστήρων του ατομικού σταθμού, ο καθένας των οποίων ισχύος 440 μεγαβάτ. Σαν αποτέλεσμα η χώρα έχασε την ηγετική της θέση στις εξαγωγές ηλεκτρικής ενέργειας στα Βαλκάνια. Η Ευρωπαϊκή Ένωση αποζημίωσε τις ενέργειες της κυβέρνησης και τα τελευταία δέκα χρόνια η Βουλγαρία έλαβε 550 εκατ. ευρώ.

Εκτός των αποζημιώσεων από την Ευρωπαϊκή Ένωση, η χώρα μας έλαβε και δάνειο ύψους 200 εκατ. ευρώ από την Ευρωπαϊκή Κοινότητα Ατομικής Ενέργειας (Ευρατόμ), προορισμένο για τον εκσυγχρονισμό των δύο ενεργών αντιδραστήρων που τώρα εξασφαλίζουν περίπου το 35% της ηλεκτρικής ενέργειας στη χώρα. Στην πράξη τέτοιο είναι το ποσοστό της ηλεκτρικής ενέργειας στην Ευρωπαϊκή Ένωση που παράγεται από ατομικούς ηλεκτρικούς σταθμούς.

Παρόμοιες αποζημιώσεις δεν είναι πρωτόφαντες στην Ευρώπη. Η Λιθουανία και η Σλοβακία επίσης έλαβαν οικονομική υποστήριξη από την Ευρωπαϊκή Ένωση για το κλείσιμο των παλιών αντιδραστήρων σοβιετικού τύπου.

Παρά τις αντιλήψεις της Ε.Ε. για την πλατύτερη εκμετάλλευση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και τη βαθμιαία αύξηση της παραγόμενης απ’ αυτές ηλεκτρικής ενέργειας, οι χώρες της Ανατολικής Ευρώπης δεν παραιτούνται από την πυρηνική βιομηχανία. Διατηρείται, παραδείγματος χάριν, η πρόθεση να κατασκευαστεί δεύτερος βουλγαρικός ατομικός σταθμός στο Μπέλενε που να υποκαταστήσει τους απενεργοποιημένους αντιδραστήρες στο Κοζλοντούι. Το σχέδιο βρίσκεται σε στάδιο αναζήτησης νέων επενδυτών που να αγοράσουν το μερίδιο του Δημοσίου. Ο στόχος είναι μέσω της αύξησης των πυρηνικών μονάδων να εξασφαλιστεί ανεξαρτησία της οικονομίας από τις ρωσικές προμήθειες αερίου και πετρελαίου.

Πέρυσι ο ατομικός ηλεκτρικός σταθμός Κοζλοντούι παρήγαγε ποσότητες ρεκόρ ηλεκτρικής ενέργειας. Τον Αύγουστο του τρέχοντος έτους ο σταθμός συμπλήρωσε 35 χρόνια από τη θέση του σε λειτουργία και σ’ αυτό το χρονικό διάστημα απότρεψε την εκπομπή άνω των 600 εκατ. τόνων διοξειδίου του άνθρακα. Σ’ όλη την Ευρώπη οι πολιτικοί αναθεωρούν την πυρηνική τους πολιτική. Η Φινλανδία θα κατασκευάσει πέμπτο πυρηνικό αντιδραστήρα, η Ολλανδία επίσης προσχώρησε στα ευρωπαϊκά κράτη που μελετούν την κατασκευή νέων ατομικών σταθμών με γνώμονα τη μείωση των εκπομπών βλαβερών αερίων. Η Γερμανία σκοπεύει να παρατείνει την προθεσμία εκμετάλλευσης ορισμένων πυρηνικών της αντιδραστήρων, ενώ η Σουηδία ανέβαλε την περικοπή των πυρηνικών της μονάδων.

Η βουλγαρική οικονομία πλήγηκε στο μέγιστο από τη φετινή κρίση αερίου και τότε πάλι ακούστηκαν φωνές για την επαναλειτουργία των ήδη κλειστών πυρηνικών αντιδραστήρων. Βέβαια, αυτό δεν έγινε, όμως τότε η βουλγαρική κυβέρνηση προχώρησε στην αναζήτηση εναλλακτικών πηγών ενέργειας, για να αποφύγει την εξάρτηση από τις ρωσικές πηγές ενέργειας.

Θα υπενθυμίσουμε ότι στον κόσμο λειτουργούν περίπου 440 πυρηνικοί αντιδραστήρες που παράγουν το 17% της ηλεκτρικής ενέργειας στον πλανήτη. 31 κράτη παράγουν ηλεκτρικό ρεύμα από πυρηνικούς σταθμούς και η Βουλγαρία είναι ανάμεσά τους.

Μετάφραση: Έλλη Γκέκοβα