Το επάγγελμα του τον οδήγησε σε απομακρυσμένες γωνίες της Βουλγαρίας και του κόσμου. Έμαθε ενδιαφέρουσες ιστορίες. Σαν παράδειγμα στα τέλη της δεκαετίας του '70 πήγε στην Μαδαγασκάρη. Ταξιδεύοντας στο βόρειο τμήμα του νησιού, σε μια από τις συναντήσεις του, μια και ενδιαφερόταν για το καπνό πίπας που κάπνιζε, ξεκινά συζήτηση με τον ιδιοκτήτη του ξενοδοχείου που διέμεινε. Από τον ίδιο καταλαβαίνει ότι ο καπνός στο νησί για πρώτη φορά καλλιεργήθηκε από τον προπάππο της γυναίκας του ξενοδόχου, τον Βούλγαρο Ντιμίταρ Ιβανόφ.

Την άλλη μέρα ο κ. Χατζιμίσεφ ήδη ξεφυλλίζει το παλιό άλμπουμ του συμπατριώτη μας, που έφθασε κάποτε μέχρι την Μαδαγασκάρη με γαλλικά πλοία, ταξιδεύοντας σ' όλη την Αφρική. Στη φτώχεια του ο μετανάστης υπολόγιζε μόνο στην αξιοποίηση των σπόρων καπνού, που φύλαγε πάντα μαζί του σε μικρό σακουλάκι. Έπρεπε να περάσουν ολόκληρα 5 χρόνια ώσπου να του δώσουν άδεια για να καλλιεργήσει το σπόρο του καπνού, κάτι το οποίο έγινε "βιοποριστικό επάγγελμα" για πολλά χρόνια.

Τέτοιες ιστορίες από τα πιο απίθανα μέρη ο φωτογράφος μπορεί να αφηγείται ατέλειωτα, αρχίζοντας από την Σιβηρία μέχρι την Αφρική, από τα νησιά Άραν στην Ιρλανδία μέχρι τις δύο Αμερικές. Τώρα ο Ίβο Χατζιμίσεφ εργάζεται πάνω σε μεγάλο σχέδιο για τους πολιτισμούς στα Βαλκάνια, στο οποίο περιλαμβάνονται επτά χώρες. Ο φωτογράφος αναζητεί τα κοινά σημεία που μας φέρνουν κοντά ο ένας στον άλλο.

Από τα νησιά Άραν

"Έχουμε κοινά σημεία και πρέπει να τα αναζητούμε, γιατί έτσι η ζωή μας θα είναι πολύ πιο άνετη και ευχάριστη", επισημαίνει ο Ίβο Χατζιμίσεφ. "Στη διάρκεια των ταξιδιών μου σ’ αυτά τα κράτη - την Αλβανία, Μαυροβούνιο, Τουρκία, Ρουμανία, Ελλάδα, Μακεδονία και Βουλγαρία, διαπίστωνα ότι η περιοχή όπου ζούμε είναι παράδεισος, αν το συγκρίνουμε με άλλα γεωγραφικά πλάτη, είναι παραμυθένιο μέρος του πλανήτη Γης. Σε ό,τι αφορά τα κοινά σημεία, στη Ρουμανία για παράδειγμα φωτογράφησα μνημεία του πολιτισμού των Δάκων, ενώ στη χώρα μας των Θρακών. Κάποια από τα μνημεία δημιουργούν την αίσθηση ότι αποτελούν έργα ενός μάστορα. Αν συγκριθούν οι απεικονίσεις τους, και ο τυφλός θα παρατηρήσει τα κοινά τους σημεία. Η ιδέα του σχεδίου είναι οι επιστήμονες κάθε χώρας, στην οποία κάνω φωτογραφίες, να σχολιάσουν τα κειμήλια που έχουν παραχωρήσει γι’ αυτή την έρευνα".

Ο Ίβο Χατζιμίσεφ τελειώνει "Φωτογραφική τέχνη" στο βρετανικό κολέγιο Bournemouth and Pool College of Arts και είναι εφ’ όρου ζωής επίτιμο μέλος της Βασιλικής φωτογραφικής ένωσης στην Μεγάλη Βρετανία. Είναι πρόεδρος της Βουλγαρικής Ένωσης Φωτογράφων. Η πρώτη του έκθεση που επιδείχθηκε αμέσως μετά την αποφοίτηση από το κολέγιο, περιλαμβάνει προσωπογραφίες διακεκριμένων Βούλγαρων διανοουμένων.

Σήμερα ο Ίβο Χατζιμίσεφ - αναγνωρισμένος βιρτουόζος της προσωπογραφίας, αλλά γνωστός με την αυτοκριτική του, ομολογεί ότι όλο και πιο δύσκολα καταφέρνει να δημιουργήσει ενδιαφέρουσα προσωπογραφία. Μάλλον επειδή τώρα πολύ περισσότερο εργάζεται με παλιές απεικονίσεις. Πριν δύο χρόνια έλαβε μέρος στην προετοιμασία έκθεσης φωτογραφιών από την περίοδο του Ρωσοτουρκικού πολέμου του 1877-78. Πρόσφατα σε μια από τις παρευξείνιες χώρες βρίσκει αρχείο, στο οποίο φυλάσσονται περίπου 24 χιλιάδες γυάλινα αρνητικά.

"Και όταν βλέπεις πως εργάζονταν τότε οι άνθρωποι, όταν η σχέση τους με την φωτογραφία ήταν τελείως διαφορετική και το τράβηγμα μιας φωτογραφίας ήταν κάπως τελετουργική πράξη, καταλαβαίνεις γιατί ο φωτογράφος τότε ήταν ταπεινός άνθρωπος", συνεχίζει την αφήγηση του ο Χατζιμίσεφ. "Οι τότε άνθρωποι είχαν διαφορετική άποψη για το χρόνο. Όρθιοι, δίπλα στις παλιές φωτογραφικές μηχανές – μηχανοκίνητες σε τρίποδα και τα αξεσουάρ τους, εξάλλου τέλειες οπτικές συσκευές και μέχρι σήμερα, οι φωτογράφοι είχαν την συνείδηση, ότι αυτός ήταν ο δικός τους τρόπος να ταξιδέψουν πίσω στον χρόνο και να αφήσουν ίχνη. Στα χρόνια μας είναι τελείως διαφορετικό όταν με το κινητό τηλέφωνο τραβάμε φωτογραφίες στους φίλους που κάθονται διπλά μας στο τραπέζι".

"Μαθαίνοντας την ιστορία της φωτογραφικής τέχνης καταλαβαίνουμε πως δεν την αναπτύξαμε καθόλου", λέει. "Τεχνικά έχει μεγάλη πρόοδο, αλλά η ποιότητα είναι χαμηλή. Τώρα τελευταία με τις ψηφιακές φωτογραφικές μηχανές μπορούμε να φθάσουμε το ποιοτικό επίπεδο από πριν 100 χρόνια, αλλά δεν έχουμε την εγγύηση ότι τα ψηφιακά μέσα θα μεταφέρουν την σημερινή εικόνα 100 χρόνια μετά το τράβηγμα της. Έχετε ακούσει ότι, τα αρχεία με τις ομιλίες στα Ηνωμένα Έθνη φυλάσσονται σε μεταλλική πλάκα, η οποία χρησιμοποιείται σε παρόμοιες περιπτώσεις για εγγραφή και αναπαραγωγή ήχου και εικόνας. Το γυάλινο αρνητικό είναι η συσκευή στην φωτογραφία, πάνω στο οποίο ο φωτογράφος μόνος του έβαζε το φωτογραφικό γαλάκτωμα στην φωτοευαίσθητη επιφάνεια. Εργάζονταν χωρίς να σκέφτονται εάν θα τους βγει φθηνότερα ή όχι, αλλά αναζητούσαν τον καλύτερο τρόπο να διαφυλάσσουν την εικόνα αυτή. Και έτσι να φθάσει και στις μέρες μας".

Σαρακατσάνικο κορίτσι

Πριν 30 χρόνια ο Ίβο Χατζιμίσεφ βρίσκει 400 γυάλινα αρνητικά στο Εθνικό θέατρο "Ιβάν Βάζοφ" της πρωτεύουσας, που ετοιμάσθηκαν για πέταγμα. Πριν μερικά χρόνια σε επισκευαστικές εργασίες βρέθηκαν άλλα 1000 αρνητικά. Έγινε σαφές ότι πρόκειται για την οπτική μνήμη του θεάτρου από το 1920 μέχρι το 1950. Τα αρνητικά είναι ειδικής ποιότητας και τώρα ετοιμάζονται μεγάλες φωτογραφίες. Μετά τον λόγο θα έχουν οι θεατρικοί κριτικοί και έτσι θα πλουτιστεί η ιστορία του θιάσου του Εθνικού μας θεάτρου.

Όταν μιλάμε για την κάποτε άποψη για την φωτογραφία, ο Ίβο Χατζιμίσεφ δεν παραλείπει να αναφέρει ότι η δουλειά του υποτάσσεται στην ίδια επιθυμία – να αποτυπώσει τον χρόνο και τους ανθρώπους. Ανεξάρτητα εάν πρόκειται για τους κατοίκους απομονωμένου διασυνοριακού χωριού, ή για την λίγο ξεχασμένη εργατική τάξη, παιδιά και ηλικιωμένους διαφόρων εθνικοτήτων στην χώρα μας ή τους κλασικούς βούλγαρους συγγραφείς, ποιητές και πεζογράφους Ντόρα Γκάμπε, Ελισαβέτα Μπαγκριάνα, Πάβελ Βέζινοφ, τον ζωγράφο Ντέτσκο Ουζούνοφ ή τους σκηνοθέτες Βάλο Ράντεφ και Ράνγκελ Βαλτσάνοφ, καθώς ξακουστούς ηθοποιούς από το πρόσφατο παρελθόν.

"Οι εκδηλώσεις μου, που συνήθως είναι φωτογραφική έκθεση από αρχεία, δεν έχουν εμπορικού χαρακτήρα και σε κάποιο βαθμό είναι στραμμένες στα Πανεπιστήμια", ομολογεί ο φωτογράφος. "Πριν 2 χρόνια μου τηλεφώνησαν οι βούλγαροι φοιτητές στο Χάρβαρντ. Είχαν πάρει άδεια από τις αρχές του αεροδρομίου της Βοστόνης, να κάνουν μια έκθεση φωτογραφιών μου σε ένα μεγάλο τοίχο του αεροδρομίου. Τους έδωσα μια ολόκληρη συλλογή φωτογραφιών, κάτι που με ευχαριστεί ιδιαίτερα. Είναι καλή η ιδέα τους να εκθέτουν στο αεροδρόμιο από το οποίο πολύς κόσμος περνάει και βλέπει, παρά σε μια απομονωμένη αίθουσα εκθέσεων. Ως παράδειγμα η έκθεση μου για το Ρωσοτουρκικό πόλεμο μου την ζήτησε ένας καθηγητής στην Ιατρική ακαδημία, που γεννήθηκε στο Πόρντιμ Βόρειας Βουλγαρίας με τα λόγια "Θα μπορούμε άραγε να την δείξουμε στο Πόρντιμ, μια και εκεί βρισκόταν το ρωσικό και ρουμανικό Γενικό Επιτελείο κατά την διάρκεια της πολιορκίας της πόλης Πλέβεν. Αλλά εμείς δεν διαθέτουμε αίθουσα εκθέσεων. Για αυτό ίσως καλύτερα θα είναι να παρουσιαστεί στο σχολείο. Καλύτερα εκεί, του απάντησα – εκεί πηγαίνουν πάνω από 400 μαθητές από όλη την Βόρεια Βουλγαρία. Αυτοί είναι οι εκθεσιακοί χώροι που με συγκινούν και όχι τις απλές αίθουσες των κρατικών και ιδιωτικών γκαλερί".

Μετάφραση: Πένκα Βέλεβα