Το ντοκιμαντέρ "Εκτός από τις χερούκλες του Χίτλερ" αφιερωμένο στη διάσωση των Εβραίων στη Βουλγαρία

Με αφορμή της Διεθνούς ημέρας μνήμης για το Ολοκαύτωμα, στις 27 Ιανουαρίου στην έδρα της ΟΥΝΕΣΚΟ στο Παρίσι γυρίστηκε το ντοκιμαντέρ "Εκτός από τις χερούκλες του Χίτλερ", που δημιουργήθηκε βάσει του ομότιτλου βιβλίου του γεννημένου στη Βουλγαρία Εβραίου συγγραφέα και ιστορικού Μιχαέλ Μπαρ Ζοάρ. Το έργο είναι αφιερωμένο στην διάσωση 50 χιλιάδων Εβραίων βουλγαρικής καταγωγής από τα στρατόπεδα του θανάτου.

Το ντοκιμαντέρ προκάλεσε τον θαυμασμό των χιλιάδων ανθρώπων του πολυεθνικού κοινού στην μεγάλη αίθουσα της ΟΥΝΕΣΚΟ στο Παρίσι. Με έναν ιδιαίτερα δραματικό και συναρπαστικό τρόπο το έργο διηγείται την λίγο γνωστή στον κόσμο ιστορία για την διάσωση των Εβραίων στη Βουλγαρία στα χρόνια του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου. Στη χώρα, τότε σύμμαχος της Γερμανίας, τα προετοιμασμένα για την απέλαση των Εβραίων τραίνα δεν ξεκινάν. Αυτή η ιστορία είναι για έναν ηθικό άθλο, στην γνωστοποίηση του οποίου ο καθηγητής Μιχαέλ Μπαρ Ζοάρ, συγγραφέας άνω των 30 βιβλίων, αφιερώνει πολύ χρόνο και ενέργεια.

"Ο κόσμος πρέπει να ξέρει, ότι στην διάρκεια του πολέμου, όταν όλες οι χώρες συνδεδεμένες με την ναζιστική Γερμανία ή υπό την κατοχή της έστελναν τους Εβραίους τους σε θάνατο, μία μικρή χώρα αποφάσισε να διασώσει τους Εβραίους της", λέει για συνέντευξη για την Βουλγαρική Ραδιοφωνία ο κ. Ζοάρ. "Κατά της απέλασής τους ξεσηκώθηκαν όλα τα στρώματα του λαού, η Eκκλησία, μάλιστα και η φιλοφασιστική πλειοψηφία της Βουλής και ο βασιλιάς, δεσμευμένος με τον Χίτλερ. Υπήρχε μεγάλη πίεση από πλευράς των Γερμανών, ο Χίτλερ μάλιστα φώναξε τον Βούλγαρο βασιλιά για να τον αναγκάσει να απελάσει του Εβραίους. Αλλά ούτε ένας Εβραίος από την Βουλγαρία δεν στάλθηκε στα στρατόπεδα του θανάτου. Όλη η οικογένεια των Εβραίων σώθηκε".

Σήμερα η ιστορία αυτή είναι κάπως απίθανη. Γι' αυτό σε κάθε παρουσίαση του βιβλίου του ή του ντοκιμαντέρ ο καθηγητής Ζοάρ παρουσιάζει αντίγραφα εγγράφων ή μαρτυρίων διασωσμένων Εβραίων. Η γνώμη του είναι ότι ο ηθικός αυτός άθλος του βουλγαρικού λαού δεν είναι αποτέλεσμα κάτι τυχαίου, αλλά της βαθιάς ουσίας του την οποία αποκαλεί "το βουλγαρικό πνεύμα".

"Είναι η ειδική νοοτροπία των Βουλγάρων που δεν έχουν οποιεσδήποτε αξιώσεις για καλύτερη ή χειρότερη ράτσα ,και αντιμετωπίζουν τους ανθρώπους ισότιμα", συνεχίζει ο καθηγητής Ζοάρ. "Στη Βουλγαρία η εβραϊκή κοινότητα ζούσε βαθιά συνδεδεμένη με τον βουλγαρικό λαό. Οι άνθρωποι μας ένιωθαν σαν μέρος του λαού. Δεν έβλεπαν οποιαδήποτε διαφορά μεταξύ Βουλγάρων, Εβραίων, Ελλήνων, Άρμενων και Τσιγγάνων, που ζούσαν στη Βουλγαρία σε πλήρη αρμονία".

Μεταξύ των άλλων αιτιών που έκαναν το αδύνατο δυνατό, ο Μιχαέλ Μπαρ Ζοάρ αναφέρει το βουλγαρικό Σύνταγμα που εγγυάται την ισότητα όλων των πολιτών και ρητά απαγορεύει κάθε πράξεις φυλετικής διάκρισης. Στα άρθρα αυτά του Συντάγματος επικαλούνται και οι Βούλγαροι βουλευτές που απορρίπτουν το αίτημα της Γερμανίας για απέλαση των Εβραίων. Αλλά και εδώ ο κ. Ζοάρ βλέπει εκ νέου την εκδήλωση του βουλγαρικού πνεύματος.

"Διαφορετικά από άλλα έθνη, οι Βούλγαροι αντιμετωπίζουν όλα πολύ σοβαρά, όπως π.χ. το Σύνταγμα τους. Πραγματικά η Βουλγαρία είχε ένα θαυμάσιο Σύνταγμα. Αλλά θα πω ότι και η Γαλλία είχε καλό Σύνταγμα. Σε αντίθεση όμως από τη Βουλγαρία, όταν η Γερμανοί στρατιώτες παρέλασαν στο Σανζ Ελιζέ, το γαλλικό Σύνταγμα μπήκε στο ψυγείο. Ενώ στη Βουλγαρία δεν ήταν έτσι. Αυτό φαίνεται και από τις συζητήσεις στην Βουλή και αυτές με τον αντιπρόεδρο της τον Ντιμίταρ Πέσεφ, που είναι μία από τις πιο σπουδαίες προσωπικότητες στη διάσωση των Εβραίων στη Βουλγαρία. Στις συζητήσεις τονίζεται το γεγονός ότι οι Εβραίοι είναι βούλγαροι πολίτες και το Σύνταγμα δεν επιτρέπει τον διωγμό τους από την χώρα".

Άλλο πολύ χαρακτηριστικό για το βουλγαρικό πνεύμα είναι η βουλγαρική ανεκτικότητα. Σε επιστολή έως το Βερολίνο ο τότε Γερμανός πρέσβης στη Σόφια εξηγεί ότι οι Βούλγαροι "δεν καταλαβαίνουν τίποτα από τις νέες μοντέρνες ιδέες" και ο αντισημιτισμός, τους είναι άγνωστος.

"Αυτό είναι το μυστικό", συνεχίζει ο καθηγητής Ζοάρ. "Η Βουλγαρία είναι πολύ ανοιχτή προς τους άλλους. Ο αντισημιτισμός εισήχθηκε στη Βουλγαρία από έξω. Δεν ήταν βουλγαρικό χαρακτηριστικό. Να πείσετε τους Βουλγάρους ότι οι Εβραίοι είναι ο βασικός τους εχθρός ότι ζούνε στην πλάτη των Βουλγάρων, όταν οι περισσότεροι Εβραίοι στη χώρα ήταν πιο φτωχοί και από τους Βουλγάρους δεν ήταν εύκολο".

Ένα από τα επεισόδια του ντοκιμαντέρ διηγείται πως λίγα χρόνια μετά τον πόλεμο, φεύγοντας για το Ισραήλ όλο το τραίνο, τραγουδά το θλιβερό βουλγαρικό τραγούδι "Όμορφο είσαι δικό μου δάσος, όποιος σε γνωρίσει αιώνια νοσταλγεί". Μεταξύ των προσφύγων στο τραίνο είναι και ο Μιχαέλ Μπαρ Ζοάρ, τότε παιδί.

"Κοιτάξτε, τότε εγκαταλείπαμε την Βουλγαρία με δάκρια", συνεχίζει ο καθηγητής Ζοάρ. "Εμείς δεν φεύγαμε από τη Βουλγαρία, φεύγαμε γιατί θέλαμε να κάνουμε το δικό μας κράτος. Ήρθαμε στο Ισραήλ με την μεγάλη αγάπη μας προς την Βουλγαρία και νιώθαμε όχι φυγάδες, αλλά απλώς πρόσφυγες, υπάρχει διαφορά. Η σχέση μας όμως με την Βουλγαρία ήταν και παραμένει πολύ βαθιά".

Μετάφραση: Σοφία Μπόντσεβα

Διαδώστε

Το ντοκιμαντέρ "Εκτός από τις χερούκλες του Χίτλερ" αφιερωμένο στη διάσωση των Εβραίων στη Βουλγαρία

Περισσότερα στην κατηγορία

Ψηφίστε τον «Διαφωτιστή της Χρονιάς» 2024

Πρώτο διεθνές Φεστιβάλ Sofia DocuMental

Διεθνής μπιενάλε ακουαρέλας συγκεντρώνει στη Σόφια ζωγράφους από 7 κράτη

Αρχίζει Διεθνές Φεστιβάλ Εθνογραφικού Κινηματογράφου «Μάτι» με έμφαση στην Ουκρανία