Στις 6 Νοεμβρίου συμπληρώνονται 80 χρόνια από τον θάνατο του μεγάλου Βουλγάρου πολιτικού Αντρέι Λιάπτσεφ. Ο Λιάπτσεφ έχει ρόλο-κλειδί σε δύο δραματικές περιόδους της βουλγαρικής ιστορίας. Ο ρόλος αυτός μπορεί να εκφραστεί με μία μόνο λέξη - "ειρήνη" - εσωτερική και εξωτερική.

Ο Αντρέι Λιάπτσεφ γεννήθηκε το 1866 στην πόλη Ρέσεν, σήμερα στα όρια της Δημοκρατίας της Μακεδονίας, και τότε – στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Το 1884 μετακομίζει στο Πλόβντιφ. Ένα χρόνο αργότερα συμμετέχει στην προετοιμασία της Ένωσης του Βασιλείου της Βουλγαρίας με την Ανατολική Ρωμυλία.

Από το 1888 μέχρι το 1894 ο Λιάπτσεφ σπουδάζει οικονομικά και ιστορία στη Ζυρίχη, το Βερολίνο και το Παρίσι. Μετά την επιστροφή του στη Βουλγαρία λαμβάνει μέρος στους αγώνες για την απελευθέρωση της Μακεδονίας, είναι μέλος του Δημοκρατικού Κόμματος του Πέτκο Καραβέλοφ και για ορισμένη περίοδο είναι δημοσιογράφος στην εφημερίδα του κόμματος "Πριάπορετς" (παλιά βουλγαρική λέξη που σημαίνει "σημαία").

Όταν ο Πέτκο Καραβέλοφ γίνεται πρωθυπουργός το 1901, ο Λιάπτσεφ πλέον στο υπουργείο Οικονομικών, οργανώνει την κατάργηση της δεκάτης - ένας φόρος, γνωστός ήδη από τον φεουδαλισμό. Ως ακτιβιστής του Δημοκρατικού Κόμματος ο Λιπάτσεφ εκλέγεται βουλευτής, διατελεί υπουργός, διαπρέπει και ως διπλωμάτης.

Στις 21 Ιουνίου του 1918 εκλέγεται νέα κυβέρνηση του Δημοκρατικού Κόμματος με πρωθυπουργό τον Αλεξάντερ Μαλίνοφ, στην οποία ο Λιάπτσεφ διατελεί υπουργός Οικονομικών. Η Βουλγαρία αρχίζει βολιδοσκοπήσεις για την εγκατάλειψη του Α’ Παγκόσμιου Πολέμου. Τα χαράματα της 30ης Σεπτεμβρίου ο Λιάπτσεφ κατορθώνει να πετύχει ανακωχή υπό κάποιους καλούς για τη Βουλγαρία όρους. Οι Σύμμαχοι εγκαταλείπουν τα σχέδια τους να κατακτήσουν τη χώρα. Ζητούν ελεύθερο διάδρομο και στρατιωτικές μονάδες σε κάποια στρατηγικά σημεία, χωρίς την πρωτεύουσα Σόφια. Στη Βουλγαρία δεν εισέρχονται στρατεύματα από τις γειτονικές της χώρες Σερβία, Ελλάδα και Ρουμανία.

Μετά τον πόλεμο, η νικημένη Βουλγαρία, σαν τη Γερμανία, ταλανίζεται από πολιτική αστάθεια και σκληρές διαμάχες. Το 1923 η κυβέρνηση του αριστερού αγροτικού κόμματος ανατρέπεται με στρατιωτικό πραξικόπημα. Στην εξουσία έρχεται η κυβέρνηση του Αλεξάντερ Τσανκόφ και του κόμματός του Δημοκρατική Ομόνοια, μέλος και πρόεδρος της κοινοβουλευτικής ομάδας του οποίου γίνεται ο Λιάπτσεφ. Εκείνος όμως παραμένει μετριοπαθής πολιτικός.

Μετά την αιματηρή επίθεση με 150 θύματα του Απριλίου του 1925 στον ναό της Αγίας Κυριακής στη Σόφια, που οργανώνεται από ακτιβιστές του Κομμουνιστικού κόμματος, εκατοντάδες μέλη της Αριστεράς, συμπεριλαμβανομένων και διακεκριμένων διανοούμενων, σκοτώνονται χωρίς καταδίκες. Η Βουλγαρία απειλείται με μόνιμο εμφύλιο πόλεμο. Κατά της ζοφερής αυτής προοπτικής, τάσσονται πολλά μέλη της Δημοκρατικής Ομόνοιας με επικεφαλής τον Αντρέι Λιάπτσεφ. Τους υποστηρίζουν ο βασιλιάς Βόρις Γ’ και στρατιωτικοί με επιρροή στη χώρα. Στις 4 Ιανουαρίου του 1926 ο πρωθυπουργός Τσανκόφ αναγκάζεται να υποβάλει την παραίτησή του και στις 5 Ιανουαρίου σχηματίζεται η κυβέρνηση του Αντρέι Λιάπτσεφ. Ο Λιάπτσεφ παραμένει πρωθυπουργός και υπουργός Εσωτερικών μέχρι τον Ιούνιο του 1931, οπότε το κόμμα Δημοκρατική Ομόνοια χάνει τις εκλογές και στην εξουσία έρχεται συνασπισμός, στον οποίο κυρίαρχο ρόλο έχει το Αγροτικό Κόμμα.

Η πολιτική του Λιάπτσεφ ως πρωθυπουργού χαρακτηρίζεται από προσπάθεια για εσωτερική ειρήνη και οικονομική ανασυγκρότηση της χώρας. Τον Φεβρουάριο του 1926 γίνεται μερική αμνηστία, απελευθερώνονται περισσότεροι από 1.000 πολιτικοί κρατούμενοι και σε 70 καταδικασμένους σε θάνατο, κυρίως ακτιβιστές του Κομμουνιστικού κόμματος, απονέμεται χάρη. Η κυβέρνηση δίνει τη δυνατότητα στα συνδικάτα και τους κομμουνιστές, που ιδρύουν δική τους νόμιμη πολιτική πτέρυγα – το Εργατικό Κόμμα, να αποκαταστήσουν τη δραστηριότητά τους.

Το 1927 οι κομμουνιστές εγκαταλείπουν την κατεύθυνση προς ένοπλη επανάσταση και έτσι τίθεται τέρμα στον "σιωπηλό" εμφύλιο πόλεμο, αποφεύγεται και η απειλή από φασιστική δικτατορία.

Η κυβέρνηση του Λιάπτσεφ κατορθώνει να λάβει υπό σχετικά επωφελείς όρους, δύο μεγάλα εξωτερικά δάνεια: για την κοινωνική ένταξη των προσφύγων, που έρχονται στη Βουλγαρία μετά την ήττα στον πόλεμο, και για την οικονομική σταθεροποίηση της χώρας. Συνάπτεται και συμφωνία για την ελάφρυνση των πολεμικών επανορθώσεων, που η Βουλγαρία πληρώνει στις γειτονικές της χώρες λόγω της συμμετοχής της στην παγκόσμια σύγκρουση.

Η οικονομική πολιτική του Λιάπτσεφ αποτελεί συνδυασμό φιλελευθεροποίησης και μέτριας κρατικής παρέμβασης. Όλα αυτά οδηγούν στην οικονομική ανάκαμψη της Βουλγαρίας, η οποία παραμένει ανάμεσα στις χώρες που επηρεάζονται λιγότερο από την Παγκόσμια Κρίση του 1929-1932.

Το 1931 ο Λιάπτσεφ σταδιακά αποσύρεται από την πολιτική, κυρίως για λόγους υγείας. Στις 6 Νοεμβρίου του 1933 πεθαίνει από καρκίνο. Οι σύγχρονοί του τον περιγράφουν ως υπεύθυνο άνθρωπο, αφοσιωμένο στο καθήκον του.

Μετάφραση: Ντενίτσα Σοκόλοβα