Ασταμάτητες αντιθέσεις και αντιπαραθέσεις, δυσάρεστος εργοδότης, φορτωμένο με πολλά προβλήματα προσωπικό, δουλειά που δεν πάει καλά. Αν αλλάξεις το περιβάλλον, με την ελπίδα τα πράγματα να είναι διαφορετικά, αργά ή γρήγορα η ίδια εικόνα μπορεί να επαναληφθεί. Μια στιγμή κάποιοι συμμορφώνονται με την κατάσταση, άλλοι εξακολουθούν να ψάχνουν για το ιδανικό εργασιακό περιβάλλον. Τελικά, μετά από διαρκή αναζήτηση, υπάρχουν τυχεροί που κατορθώνουν να σπάσουν το μοντέλο και να αποκατασταθούν επαγγελματικά. Οι υπόλοιποι προσπαθούν απλώς να εκτελούν τις υποχρεώσεις τους στον απαραίτητο βαθμό, για να διατηρήσουν το βιοτικό επίπεδό τους.

Μήπως υπάρχει διέξοδος από την κατάσταση και από ποιον εξαρτάται η αλλαγή της; Πολλοί θεωρούν ότι όλα εξαρτώνται από τον προϊστάμενο, από την συμπεριφορά του προς τους υφιστάμενους και από την αντίληψή του για την οργάνωση της εργασίας. Και ως ένα βαθμό έχουν δίκιο, γιατί από την αντίληψη αυτή σε μεγάλο βαθμό εξαρτώνται τόσο οι σχέσεις στη θέση εργασίας, όσο τα ίδια τα αποτελέσματα. Σύμφωνα με την ψυχολόγο Ελένα Νικόλοβα, πρόεδρος του Βουλγαρικού Συνδέσμου Συναλλακτικής Ανάλυσης, υπάρχουν δύο είδη οργάνωσης της εργασίας:

"Οι πρώτες ακόμη ακολουθούν έναν παλιό δρόμο και σαν να μη δίνουν προσοχή στις ομαδικές εξελίξεις και στον τρόπο με τον οποίο η σύγχρονη επιστήμη μελετά τις οργανώσεις και τη δυναμική σ' αυτές. Οι άλλες έχουν πιο σύγχρονη αντίληψη και προσπαθούν να δημιουργήσουν ένα καλά λειτουργούν εργασιακό περιβάλλον, το οποίο ακολουθεί τους σύγχρονους δρόμους επικοινωνίας εις αναζήτηση αποτελεσματικότητας. Γι’ αυτό ακριβώς οι δεύτερες αναπτύσσονται πιο γρήγορα. Υπάρχει σχέση ανάμεσα στην αντίληψη του ηγέτη για την ίδια την οργάνωση και στο όραμά του για την ανάπτυξή της. Υπάρχει μια πολύ ενδιαφέρουσα ψυχολογική θεωρία, που έρχεται από τη δεκαετία του ’60 του 20^ου αιώνα, αλλά στη Βουλγαρία εμφανίζεται μόλις τώρα. Πρόκειται για την θεωρία της συναλλακτικής ανάλυσης που εφαρμόζεται με επιτυχία. Ο Καναδός ψυχαναλυτής Eric Berne, ο οποίος ανέπτυξε την θεωρία, παρατηρεί την εξέλιξη του ατόμου σε ορισμένη ομάδα. Σύμφωνα με τον τρόπο, με τον οποίο λειτουργούν οι οργανώσεις και οι μεγαλύτερες ομάδες, ο ίδιος αναλύει την ομαδική δυναμική και εξελίξεις. Το ενδιαφέρον συμπέρασμα στη θεωρία του είναι ότι υπάρχουν μερικά πράγματα που ασκούν επίδραση στο αποτέλεσμα και στο εργασιακό κλίμα".

Ανάμεσά τους μεγαλύτερη σημασία έχουν τα όρια, τα οποία, ανάλογα με τις θέσεις εργασίας, καθορίζουν τις σχέσεις. Αν τα όρια δεν έχουν καθοριστεί σαφώς, υπάρχει η πιθανότητα να προκύψουν προβλήματα με την αποτελεσματικότητα της εργασίας και τον τρόπο, με τον οποίο λειτουργεί η ίδια η οργάνωση:

"Στην ουσία πρόκειται για μάνατζμεντ που δίνει προσοχή όχι μόνο στην εκτέλεση των υποχρεώσεων στη θέση εργασίας, αλλά και στους ανθρώπους. Το καλό εργασιακό κλίμα δημιουργείται τότε που ένας ηγέτης ενδιαφέρεται όχι μόνο για το τελικό αποτέλεσμα, αλλά και για τις ανάγκες της ομάδας. Οι άνθρωποι νιώθουν μεγαλύτερη ικανοποίηση και είναι πιο αποτελεσματικοί στην εργασία τους όταν οι προϊστάμενοι τους ακούνε, σέβονται τη γνώμη και τη συμβολή τους. Τέτοιοι εργαζόμενοι θα έχουν καλύτερα αποτελέσματα στην εργασία τους σε σύγκριση με άλλους που δουλεύουν σε επιχειρήσεις, όπου δεν υπάρχει τόσο καλό εργασιακό κλίμα. Εμείς περνάμε ένα μεγάλο μέρος του χρόνου μας στη θέση εργασίας. Αν δεν αισθανόμαστε ικανοποιημένοι από τη δουλειά μας, δεν θα είμαστε ευχαριστημένοι και από τη ζωή μας. Η ερώτηση "Σε τι πέτυχα;" για πολλούς σχετίζεται με τα επιτεύγματα στην εργασία. Πράγμα που αφορά το εργασιακό κλίμα, τα αποτελέσματα, τον τρόπο με τον οποίο διαπρέπει κανείς στη θέση εργασίας του".

Σύμφωνα με την Ελένα Νικόλοβα, οι εργοδότες μπορούν να πετύχουν πράγματι καλά αποτελέσματα στην εργασία, αν εμπιστευτούν τους ειδικούς που ασχολούνται με ομαδική δυναμική και ανάλυση των ανθρώπινων σχέσεων:

"Ένα μέρος των ανθρώπων που παρακολουθούν τα σεμινάρια συναλλακτικής ανάλυσης είναι ακριβώς ειδικοί στον τομέα των ανθρώπινων πόρων και της οργανωτικής ψυχολογίας. Στη Βουλγαρία αυτή η θεωρία μόλις τώρα αρχίζει να εφαρμόζεται, γι’ αυτό οι άνθρωποι που ασχολούνται μ’ αυτήν, θα είναι ανάμεσα στους πρωτοπόρους που εισάγουν αυτές τις καινοτομικές μεθόδους. Έτσι θα βελτιώσουν όχι μόνο το εργασιακό κλίμα, αλλά και την αποτελεσματικότητα της εργασίας, κάτι που σχετίζεται γενικά με την ικανοποίηση από τη ζωή".

Μετάφραση: Ντενίτσα Σοκόλοβα