Η ημερομηνία 1 Μαρτίου 1941 συνδέεται στη βουλγάρικη ιστορία με αμφιλεγόμενα συναισθήματα γιατί τότε η χώρα μας προσχωρεί στο Τριμερές Σύμφωνο του Άξονα που έχει σαν αποτέλεσμα να της επιστραφούν περιοχές αφαιρεμένες από την επικράτειά της με το Σύμφωνο του Νεϊγύ το 1919.

Την άνοιξη του 1941 οι Βούλγαροι ζουν τη χαρά της εθνικής ενότητας. Βουλγάρικα στρατεύματα μπαίνουν σε περιοχές κατοικημένες από Βουλγάρους που τα υποδέχονται σαν απελευθερωτές. Ο λαός αποκαλεί τον βασιλιά Βόρις Γ' "Βασιλιά-ενωτή". Αρχίζουν να χτίζονται σχολεία, νοσοκομεία, σταθμοί, λιμάνια, βιομηχανικά κτίρια, δρόμοι.

Στο Χρυσό αρχείο της Βουλγάρικης Εθνικής Ραδιοφωνίας φυλάσσεται ηχογράφηση από τον λόγο του βασιλιά Βόριδος μπροστά στην Εθνοσυνέλευση.

"Κύριοι βουλευτές, είμαι ευτυχισμένος που σας βλέπω σήμερα συγκεντρωμένους σ’ αυτήν την ιερή αίθουσα και σας χαιρετώ εκ καρδίας με "Καλώς ήλθατε". Η εξωτερική πολιτική της χώρας μας αυτές τις μοιραίες ώρες είναι οριστικά εδραιωμένη και η κυβέρνηση συνεχίζει να την εφαρμόζει με αποφασιστικότητα στο πλαίσιο του Τριμερούς Συμφώνου και του Συμφώνου κατά της Κομμουνιστικής Κομιντέρν. Αυτή η πολιτική βασίζεται στην ειλικρινή συνεργασία και στην εγκάρδια φιλία με τις δυνάμεις του Άξονα και με τους συμμάχους τους. Η Βουλγαρία μοιράζεται την ιδέα για την ανοικοδόμηση της Νέας Ευρωπαϊκής Τάξης που θα εξασφαλίσει μια διαρκή ειρήνη και δίνει με ετοιμότητα τη συνεργασία της για την υλοποίηση αυτής της ιδέας. Κύριοι βουλευτές, ο λαός μας αφιερωμένος σε εντατική εργασία με πλήρη συνείδηση για τις ιστορικές στιγμές που βιώνουμε εκτιμά τα μέτρα της κυβέρνησης για απομάκρυνση κάθε ανταρσίας ενάντια στο κράτος και στέκεται ενωμένος και συνεκτικός".

Εκείνη τη στιγμή η κυβέρνηση έχει στ’ αλήθεια ισχυρή κοινωνική υποστήριξη και πετυχαίνει να διαφυλάξει τη χώρα από στρατιωτική καταστροφή, δεν στέλνει βουλγάρικα στρατεύματα στα μέτωπα και προσαρτίζει στη χώρα σχεδόν όλες τις περιοχές τις κατοικημένες από Βουλγάρους. Αυτό όμως δεν κρατάει για πολύ.

Στο τέλος του ίδιου χρόνου η βουλγάρικη κυβέρνηση, υπό την πίεση της Γερμανίας, ανακοινώνει τον επονομαζόμενο "Συμβολικό Πόλεμο" στις ΗΠΑ και την Μεγάλη Βρετανία. Αυτός ο πόλεμος δεν τελειώνει όμως συμβολικά, αλλά με βαριούς βομβαρδισμούς πάνω από την Σόφια και άλλες πόλεις μεταξύ του 1943-44.

Η σύντομη κρατική ένωση των εδαφών που είναι κατοικημένα με Βουλγάρους μένει παράνομη μιας και δεν έχει υπογραφεί από τις Μεγάλες Δυνάμεις. Έτσι το 1944 η Βουλγαρία επιστρέφει ξανά στα παλιά της σύνορα βεβαρημένη να πληρώσει τεράστιες αποζημιώσεις λόγω της συμμετοχής της στο Τριμερές Σύμφωνο. Γιατί η Βουλγαρία προσχωρεί σ’ αυτήν την συμμαχία, γίνεται αυτό εθελοντικά και ήταν δυνατό να αποφευχθεί; Τι δείχνει το χρονικό των γεγονότων;

Παρά την συνεχή πίεση από την πλευρά της Γερμανίας και της Σοβιετικής Ένωσης, παρά τις προσπάθειες προσέλκυσης από την πλευρά της Μεγάλης Βρετανίας και της Αμερικής η χώρα προσπαθεί με όλες τις δυνάμεις της να αντέξει και να παραμείνει ουδέτερη. Τον Οκτώβριο του 1940 ο βασιλιάς αρνείται στον υπουργό Εξωτερικών της Γερμανίας Ρίμπεντροπ να ενταχθεί στο Τριμερές Σύμφωνο όπως και στον Μουσολίνι που ζητά η χώρα μας να ενταχθεί στον πόλεμο με την Ελλάδα.

Τον Νοέμβριο του ίδιου έτους στο Βερολίνο ο υπουργός Εξωτερικών της Σοβιετικής Ένωσης Μολότοφ προσπαθεί να εισάγει την χώρα του στο Τριμερές Σύμφωνο με τον όρο η Βουλγαρία να μπει στην "σοβιετική σφαίρα εγγύησης της ασφάλειας". Ο Χίτλερ απευθύνει νέα πρόσκληση προς τον βασιλιά Βόρις, ο οποίος αρνείται ξανά. Η Ουγγαρία, η Ρουμανία και η Σλοβακία όμως υποκύπτουν στην πίεση της Γερμανίας, γερμανικά στρατεύματα περιμένουν στην Ρουμανία να περάσουν από την Βουλγαρία για να συμμετάσχουν στις μάχες ενάντια της Ελλάδας.

Η Βουλγαρία πρέπει να επιλέξει μεταξύ προσάρτησης ή κατοχής με χιλιάδες θύματα. Ο Βόρις Γ' πρέπει ή να αυτοεξοριστεί, αφήνοντας τη χώρα στο έλεος της μοίρας της ή να ενταχθεί στο Σύμφωνο. Ο πρωθυπουργός Μπόγκνταν Φίλοφ υπογράφει στη Βιένη, διατηρώντας το δικαίωμα της χώρας "να μην συμμετάσχει στον πόλεμο". Η Βουλγαρία δεν διακόπτει τις διπλωματικές της σχέσεις με την Σοβιετική Ένωση και δεν στέλνει στρατεύματα στο ανατολικό μέτωπο.

Ο βασιλιάς Βόρις πεθαίνει υπό ύποπτες συνθήκες μετά την τελευταία του συνάντηση με τον Αδόλφο Χίτλερ, ενώ το 1944 η Βουλγαρία αναγκάζεται να περάσει στο στρατόπεδο των Συμμάχων και δίνει 32.500 θύματα στον πόλεμο κατά των Γερμανών, πράγμα που δεν είναι αρκετό για να την βγάλει από την γεωπολιτική απομόνωση.

Μετά την Γιάλτα οι Μεγάλες Δυνάμεις τάσσουν την Βουλγαρία στην σφαίρα επιρροής της Σοβιετικής Ένωσης.

Μετάφραση: Αγάπη Ασπρίδου