Ο Πατριαρχικός Καθεδρικός Ναός του Αγίου Αλεξάνδρου Νιέφσκι είναι ένα από τα εμβληματικά σύμβολα της πρωτεύουσας. Ο ναός έχει πλούσια, αλλά όχι καλά γνωστή ιστορία. Την απόφαση να ανεγερθεί ο ναός έλαβε η Βουλή στο Βελίκο Τίρνοβο με πρόταση του διακεκριμένου πολιτικού Πέτκο Καραβέλοφ. Η ιδέα ήταν ο καθεδρικός ναός να χτιστεί στην παλιά πρωτεύουσα της Βουλγαρίας, αλλά μετά την επιλογή της Σόφιας για πρωτεύουσα του νεοσύστατου βουλγαρικού κράτους, η συγκεκριμένη τοποθεσία αλλάζει.

Ο ναός χτίστηκε σε ένδειξη ευγνωμοσύνης προς τον ρωσικό λαό για την Απελευθέρωση της Βουλγαρίας από οθωμανική κυριαρχία. Ο θεμέλιος λίθος τοποθετήθηκε το 1882, αλλά τα κατασκευαστικά έργα του ναού άρχισε μετά από ολόκληρα 22 χρόνια – τον Αύγουστο του 1904. Στα θεμέλιά του τοποθετήθηκε μετάλλινο κουτί με τα ονόματα των μελών της κυβέρνησης μέσα του.

Το πρώτο σχέδιο ήταν του Ρώσου αρχιτέκτονα ακαδημαϊκού Ιβάν Μπογκομόλοφ, αλλά μετά τον θάνατό του ο συμπατριώτης του, ο καθηγητής Αλεξάντερ Πομεράντσεφ, άλλαξε εξ ολοκλήρου το αρχιτεκτονικό σχέδιο. Το όνομα του καθεδρικού ναού επίσης δεν επιλέχθηκε τυχαία – ο Άγιος Αλέξανδρος Νιέφσκι ήταν επιφανής Ρώσος πολέμαρχος και διπλωμάτης, προστάτης του Ρώσου αυτοκράτορα Αλεξάνδρου Β'.

Η αγιογράφηση του ναού είναι έργο ξακουστών Βουλγάρων και Ρώσων ζωγράφων. Τα επίσημα εγκαίνια του έγιναν το 1924, επειδή το 1912, όταν ολοκληρώθηκε, ξέσπασε ο Α' Παγκόσμιος Πόλεμος.

Σήμερα ο ναός που έχει εξαιρετική αρχιτεκτονική και καλλιτεχνική αξία χρειάζεται κατεπείγουσα αναστήλωση των τοιχογραφιών του. Θεωρείται ότι ένας από τους λόγους για την καταστροφή τους είναι η βιασύνη, με την οποία ζωγραφίστηκαν για τα εγκαίνια του ναού. Για να τηρήσουν την τελική προθεσμία, οι ζωγράφοι έβαλαν ξύδι στις μπογιές για την καλύτερη συντήρηση των χρωμάτων. Οι μόνες επισκευές του ναού από το χτίσιμό του μέχρι και σήμερα είναι το επιχρύσωμα των τρούλων του το 2000.



Μια από τις πρωτοβουλίες για τη διάσωση της εκκλησίας είναι η ταινία "Η χρυσή καρδιά της Σόφιας" του δημοσιογράφου της Βουλγαρικής Εθνικής Τηλεόρασης Γκοράν Μπλαγκόεφ και του παραγωγού Νάγιο Τίτσιν. Για τη Βουλγαρική Ραδιοφωνία ο Νάγιο Τίτσιν είπε γιατί έχουν αποφασίσει να γυρίσουν το ντοκιμαντέρ και γιατί το έργο αναβλήθηκε με δύο χρόνια.

"Φέτος συμπληρώνονται 90 χρόνια από τα εγκαίνια του Καθεδρικού Ναού του Αγίου Αλεξάνδρου Νιέφσκι. Αυτό είναι η αφορμή να κυκλοφορήσει το ντοκιμαντέρ "H χρυσή καρδιά της Σόφιας". Η αλήθεια είναι ότι με τον Γκοράν είχαμε την πρόθεση το έργο να είναι έτοιμο για την 100^η επέτειο από την ολοκλήρωση του ναού, που ήταν το 2012. Για διάφορους λόγους η ταινία αναβλήθηκε με ενάμιση χρόνο περίπου. Πρώτα, το 2012 συνέβη κάτι απροσδόκητο – πέτρα που ρίχθηκε στη μεγάλη εικόνα του Ιησού Χριστού στον ναό προκάλεσε ζημιές σ’ αυτή. Αποφασίσαμε να παρακολουθήσουμε και να δείξουμε στην ταινία την αναστήλωση της εικόνας που διήρκεσε 3-4 μήνες. Μετά ο Πατριάρχης Μάξιμος απεβίωσε, κάτι που πάλι ανέβαλε την ολοκλήρωση του έργου. Αποφασίσαμε να περιμένουμε την εκλογή του νέου πατριάρχη και έτσι άρχισε το 2013. Μετά καταλήξαμε στο συμπέρασμα ότι στην ουσία δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα η ταινία να παρουσιαστεί με αφορμή τα 90 χρόνια από τα εγκαίνια του ναού".

Η Εκκλησία θέλει να είναι ιδιοκτήτης του ναού, αλλά σύμφωνα με την ιστορία, ο ναός χτίστηκε κυρίως με δωρεές των πολιτών και του κράτους. Το συνολικό ποσό του χτισίματος ανήλθε στα 5 εκατομμύρια χρυσά λέβα…

"Για μένα είναι εντελώς φυσικό ο Καθεδρικός Ναός του Αγίου Αλεξάνδρου Νιέφσκι να είναι περιουσία της Ιεράς Συνόδου", συνεχίζει ο Νάγιο Τίτσιν. "Βεβαίως, είναι εθνικό μνημείο, το οποίο πρέπει να φροντίζει όχι μόνο η Ιερά Σύνοδος, αλλά και το κράτος. Ο ναός βρίσκεται σε άθλια κατάσταση και χρειάζεται επείγουσες επισκευές για να διασωθούν οι τοιχογραφίες κάποιων από τους μεγαλύτερους Ρώσους και Βουλγάρους ζωγράφους που έζησαν πριν από 100 χρόνια. Η βασική ιδέα μας είναι η ταινία να κυκλοφορήσει σε DVD, να μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες και ο ναός να πουλάει τα DVD στους τουρίστες".

Μετάφραση: Ντενίτσα Σοκόλοβα