Το Μπάνσκο είναι γνωστό χιονοδρομικό κέντρο, αλλά τα τελευταία χρόνια εξελίσσεται και σαν θερινό τουριστικό κέντρο. Τα μουσεία εδώ είναι εξαιρετικά ενδιαφέροντα και ανοιχτά όλο το χρόνο. Αποκαλύπτουν σημαντικά σημεία τόσο της ιστορίας, όσο και του πολιτισμού της πόλης.

"Είναι ζήτημα εάν υπάρχει άλλη πόλη που έχει δώσει τόσο φωτεινές προσωπικότητες στη βουλγαρική ιστορία. Τον 18^ο αιώνα - τον Παΐσιο τον Χιλανδαρινό, τον 19^ο – τον Νεόφυτο της Ρίλας και τον 20^ο αιώνα - τον μεγάλο Βούλγαρο ποιητή Νικόλα Βαπτσάροφ",  μας λέει η κα Σβέτλα Μπαριάκοβα, διευθύντρια των μουσείων στο Μπάνσκο.

Από την κα Μπαριάκοβα μαθαίνουμε και ότι τα εγκαίνια του μουσείου του ποιητή γίνονται το 1952. Τότε συμπληρώνονται 10 χρόνια από την εκτέλεσή του Νικόλα Βαπτσάροφ και με την αφορμή αυτή στο οικογενειακό σπίτι του ποιητή εκτίθεται μέρος του αρχείου του, και αναπαρίσταται το περιβάλλον από τα παιδικά του χρόνια. Φωτογραφίες, φωτοαντίγραφα και διάφορα αντικείμενα διηγούνται για το περιβάλλον στο οποίο μεγάλωσε ο δημιουργός. Έγγραφα και αναμνήσεις είναι αφιερωμένα στην αντιφασιστική του δραστηριότητα, για την οποία καταδικάζεται και εκτελείται σε ηλικία μόλις 33 ετών.



Στο μουσείο εκτίθεται και η πρώτη έκδοση της μοναδικής του ποιητικής συλλογής που εκδίδεται όσο ζούσε - "Τραγούδια της μηχανής". Το κτίριο βρίσκεται στο κέντρο της πόλης και αποτελεί μέρος της διαμόρφωσης της πλατείας της. Απέναντι βρίσκεται ο Δήμος του Μπάνσκο, ενώ κοντά στο Δήμο είναι και ο πολιτιστικός σύλλογος που φέρει το όνομα του Νικόλα Βαπτσάροφ.

Η κα Μπαριάκοβα μας διηγείται ακόμα τα εξής: "Μετά τα εγκαίνια του μουσείου οργανώνονται κάμποσες εκθέσεις. Η τελευταία είναι έργο του σκηνοθέτη Βάλο Ράντεφ, που έκανε την μελέτη και συμμετείχε στην υλοποίησή της. Με τη βοήθεια των σύγχρονων μέσων παρουσιάζονται σημεία από τη ζωή και το έργο του Νικόλα Βαπτσάροφ και η σχέση του με το Μπάνσκο. Η έκθεση αυτή αγγίζει τον κόσμο. Συνήθως το μουσείο είναι και το πρώτο στο οποίο μπαίνουν οι τουρίστες. Μεταξύ τους πολλοί είναι Βούλγαροι, αλλά δεν είναι λίγοι και οι ξένοι. Το μουσείο είναι ένα από τα σύμβολα του Μπάνσκο και ετησίως το επισκέπτονται 45 χιλ. άτομα. Ενώ από την δημιουργία του μέχρι στιγμής  έχει υποδεχτεί περισσότερα από 3 500 000 άτομα".

Και ο τυχαίος μάλιστα επισκέπτης νιώθει τη μεγάλη υπόκλιση και το δημιουργικό πνεύμα με τα οποία ο Βάλο Ράντεφ διαμορφώνει το μουσείο. Τα περισσότερα αντικείμενα τα δίνει η μητέρα του Βαπτσάροφ, Ελένα. Έξυπνη και μορφωμένη γυναίκα (τελείωσε το Αμερικανικό Κολλέγιο στο Σάμοκοφ) η Ελένα Βαπτσάροβα διαπαιδαγωγεί τα παιδιά της με αυστηρότητα και πολύ αγάπη. Τα νανουρίζει με τα παραμύθια του Χόφμαν, τα ενθαρρύνει να διαβάζουν, αναπτύσσει τα ταλέντα τους.

"Η Ελένα Βαπτσάροβα συμμετέχει στη δημιουργία του μουσείου", συνεχίζει η κα Μπαριάκοβα. "Όταν αρχίζει η επισκευή του κτιρίου της κάνουν ξεχωριστό σπίτι κοντά, στο οποίο να μένει. Εργάζεται στο μουσείο έως τον θάνατό της. Είναι σαφές τι μπορεί να δώσει μία μητέρα σε μουσείο, αφιερωμένο στο παιδί της. Η αδερφή του Νικόλα, η Ράινα επίσης επί πολλά χρόνια είναι ξεναγός στο μουσείο, σχεδόν έως τις τελευταίες μέρες της".

Σε μερικά δωμάτια αναπαρίσταται η ζωή της οικογένειας – το αργαλειό, το όμορφο καθιστικό στο οποίο συγκεντρώνονταν όλη η οικογένεια τα βράδια. Υπάρχει χώρος και για τις αναμνήσεις του ποιητή από τα παιδικά του χρόνια, για τα αγαπημένα του δημοτικά τραγούδια. Από τις φωτογραφίες και τα κείμενα μαθαίνουνε για μία εύθυμη και με καλή φωνή φίλη της μάνας του που τραγουδούσε όμορφα δημοτικά τραγούδια της περιοχής, ενώ ο Νικόλα την άκουγε εντυπωσιασμένος. Εδώ είναι και η μαντολίνα στην οποία ο ίδιος ο Νικόλα έπαιζε στην ορχήστρα του σχολείου.



Μεταξύ των προσωπικοτήτων που επηρέασαν τον δημιουργό είναι και ο ποιητής Πέγιο Γιάβοροφ, κοντινός φίλος του πατέρα του. Σε ταινίες σε διάφορες γλώσσες διηγούνται ιστορίες από την σύντομη ζωή του Νικόλα Βαπτσάροφ. Ιδιαίτερα συγκινητικό είναι το διήγημα της μητέρας του για την τελευταία συνάντησή τους πριν την εκτέλεση του ποιητή. Εκτίθεται και το βραβείο από το Παγκόσμιο Συμβούλιο Ειρήνης, που απονεμήθηκε στο Νικόλα Βαπτσάροφ μετά το θάνατο του το 1952.

Μετάφραση: Σοφία Μπόντσεβα
Φωτογραφίες: bulgariatravel.org