Η βουλγαρική γλώσσα ανήκει στις ινδοευρωπαϊκές και είναι ανάμεσα στις γλώσσες με περισσότερες διαλέκτους. Σήμερα μπορούμε να ακούσουμε την καθομιλουμένη μορφή της στην Βουλγαρία, αλλά και σε πολλές χώρες του εξωτερικού. Ενδιαφέρουσες, και σε ορισμένες περιπτώσεις αρκετά αρχαϊκές, μορφές της γλώσσας μας υπάρχουν σε περιοχές του Αιγαίου, της Μακεδονίας, της Βόρειας Δοβρουτσάς, σε μερικές πόλεις της Ανατολικής Σερβίας. Τώρα, όποιος θέλει να εντοπίσει το πλούτο και ιδιομορφία της γλώσσας μας, μπορεί να το κάνει, πατώντας με το ποντίκι σε ένα ειδικό διαδραστικό χάρτη των διαλέκτων, που δημιουργήθηκε πρόσφατα από μια ομάδα ειδικών στην Βουλγαρική Ακαδημία Επιστημών.

Η βουλγαρική γλώσσα, η οποία κατά τον 9ο αιώνα αντιπροσώπευε την κλασική σλαβική ομιλία, θα μπορούσε να χαρακτηριστεί σήμερα ως "εξωτική" βαλκανική γλώσσα με χαρακτηριστικά και γλωσσικές ιδιότητες, που δεν συναντιούνται σε καμία άλλη σλαβική γλώσσα, αναφέρει η αναπληρώτρια καθηγήτρια Άννα Κότσεβα από την Ακαδημία Επιστημών.

Μεταξύ αυτών ιδιαιτεροτήτων είναι η έλλειψη πτώσεων, η υποκατάσταση απαρεμφάτου με το τυπικό για τη γλώσσα μας "ντα", ο αναλυτικός σχηματισμός του μέλλοντος των ρημάτων με ειδικό μόριο και ούτω καθεξής. "Πρόκειται για την μοναδική σλαβική-βαλκανική γλώσσα στον κόσμο - ένα χαρακτηριστικό που επιβεβαιώνεται από τους εκατοντάδες ξένες εξερευνητές", είναι κατηγορηματική η αναπληρώτρια καθηγήτρια Κότσεβα, ένας από τους συντάκτες του σχετικού χάρτη των βουλγαρικών διαλέκτων.

Στο χάρτη παρουσιάζονται περισσότερες από 60 από τις σχεδόν 100 βουλγαρικές διαλέκτους. Μια ευχάριστη έκπληξη είναι ότι με ένα μόνο κλικ αρχίζει να "μιλάει" διάφορες, μάλιστα και πολύ παράξενες και ακατανόητες για τους περισσότερους από εμάς, διαλέκτους! Οι αυθεντικές καταγραφές καθομιλούμενης γλώσσας γίνονται επί τόπου από ειδικούς της Βουλγαρικής Ακαδημίας Επιστημών, που διέσχιζαν τα γλωσσικά σύνορα της Βουλγαρίας για να πάρουν συνέντευξη από τους ντόπιους. Αποδεικνύεται ότι οι βουλγαρικές διάλεκτοι δεν διαφέρουν μια από την άλλή από μορφολογική άποψη, αλλά οι διαφορές στην φωνητική και το λεξιλόγιο είναι ουσιαστικές. Τι άλλο μπορούμε να μάθουμε από τον διαδραστικό χάρτη της ΒΑΕ;

"Μαθαίνουμε πόσο ποικιλόμορφες είναι οι βουλγαρικές διάλεκτοι, αλλά και ποιες είναι οι πιο αρχαϊκές μεταξύ τους. Γι' αυτό μας βοηθά ο συμβολισμός χρωμάτων. Με ζεστά χρώματα, που ανήκουν στην γκάμα του ερυθρού στον χάρτη απεικονίζονται οι διάλεκτοι, οι οποίες είναι πιο κοντά στην παλιά βουλγαρική καθομιλούμενη. Με τα χρώματα του ψυχρού φάσματος - μπλε και μοβ - παρουσιάζονται όσες έχουν απομακρυνθεί περισσότερα από την παλιά βουλγαρική γλώσσα. Ανακαλύπτουμε, φυσικά, πολύ ενδιαφέρουσες ιδιαιτερότητες ξεχωριστών διαλέκτων που μπορούν να διαβαστούν, κάνοντας κλικ στα παράθυρα με βιβλίο στο χάρτη. Και φυσικά, κάνοντας κλικ στο σύμβολο με μικρόφωνο, θα μπορείτε να ακούσετε την αυθεντική διάλεκτο. Και μέχρι σήμερα με τους συναδέλφους μου οργανώνουμε διαλεκτολογικές αποστολές. Κάνουμε αξιόλογη καταγραφή της ντοπιολαλιάς συγκεκριμένου τόπου και το σημειώνουνε στον χάρτη. Έτσι ώστε μιλάει ο χάρτης και μπορείτε να ακούσετε τις φωνές των ανθρώπων που μας βοήθησαν να παρουσιάσουμε την απίστευτη ποικιλία της βουλγαρικής γλώσσας".

Ο χάρτης των διαλέκτων θα συνεχιστεί να εμπλουτίζεται με περισσότερες διαλέκτους μας που σήμερα διερευνώνται. Και όποιος αγαπά την βουλγαρική γλώσσα και θέλει να συμβάλει στην διατήρηση του πλούτου της, θα μπορούσε να προσφέρει δική του συμβολή με καταγραφή σπάνιας διαλέκτου, που θα συμπεριληφθεί σ’ αυτό το διαδραστικό χάρτη.

Μετάφραση: Πένκα Βέλεβα