Στεφάνα, Ιβάνκα, Πετράνα ή Νικόλ, Ζακλίν, Κάθριν; Γκεόργκι, Νικολάι, Χρήστο ή Ντέιβιντ, Αντοάν, Άλεξ; Γιατί τα τελευταία χρόνια οι Βούλγαροι άρχισαν μαζικά να δίνουν στα παιδιά τους ξένα, μη χαρακτηριστικά για τον πολιτισμό μας ονόματα που καμιά φορά προκαλούν απορία; Η απάντηση είναι η μόδα. Είναι της μόδας η κόρη ή ο γιος σου να λέγεται Ντενίζ, για παράδειγμα. Υπάρχει όμως και αντίθετη τάση για την επιστροφή στην παράδοση των παλιών ονομάτων από τα βιβλία ιστορίας.

Οι γλωσσολόγοι θεωρούν ότι μετά από μερικά χρόνια όλο και πιο δύσκολα θα αναγνωριζόμαστε με τα ονόματά μας ως Βούλγαροι. Όλο και πιο συχνά συναντιούνται ονόματα όπως Βικτόρια, Αλεξάντρα και Γκαμπριέλα, τελευταία όμως είναι της μόδας και τα σύντομα ονόματα όπως Νία, Άια, Ντέα για τα κορίτσια ή Νικ, Ντέο και Άλεξ για τα αγόρια.

Όταν πρόκειται για την επιλογή ονόματος για το νεογέννητο, ο Βούλγαρος είναι ανοιχτός για κάθε λογής εξωτικά ονόματα. Ως συνέπεια, όμορφα και χαρακτηριστικά για τον πολιτισμό μας ονόματα όπως, για παράδειγμα, Γιορντάν, Τόντορ, Βασίλ, Ατανάς περνούν σε δεύτερο πλάνο.

Η καλή είδηση όμως είναι ότι τελευταία παρατηρείται αυξανόμενο ενδιαφέρον για τις ιστορικές ρίζες, ως αποτέλεσμα του οποίου οι συμπατριώτες μας άρχισαν μαζικά να δίνουν στα παιδιά τους ονόματα Βουλγάρων ηγεμόνων όπως Τέρβελ, Καλογιάν, Κρουμ, Πρεσιάν, Μπορίς κ. ά. Της μόδας είναι και τα διπλά ονόματα, που ήταν χαρακτηριστικά για τους Βουλγάρους ηγεμόνες κατά τον Μεσαίωνα όπως Ιβάν-Ασέν, Ιβάν-Αλεξάνταρ, μαθαίνουμε από την καθηγήτρια Άννα Τσόλεβα από το Ινστιτούτο Βουλγαρικής Γλώσσας της Βουλγαρικής Ακαδημίας Επιστημών. Σύμφωνα με την καθηγήτρια, η αιώνια παράδοση να δίνουμε στο παιδί μας το όνομα του παππού ή της γιαγιάς είναι ζωντανή μέχρι και σήμερα. Η παράδοση αυτή όμως ισχύει συχνότερα για τα ονόματα των νεογέννητων αγοριών.

"Στις μέρες μας οι παραδόσεις δεν είναι αυτό που ήταν στο παρελθόν", λέει η καθηγήτρια Τσόλεβα. "Οι νέοι όλο και πιο σπάνια παντρεύονται και δεν νιώθουν υποχρεωμένοι να συνεχίζουν την παράδοση. Επιλέγουν ονόματα που είναι της μόδας. Ας μη ξεχνάμε ότι πρόκειται για παγκόσμια τάση. Δίνοντας στα νεογέννητά τους ξένα δυτικά ονόματα, οι Βούλγαροι θεωρούν ότι τα παιδιά τους θα έχουν μεγαλύτερη προκοπή στη ζωή".

Η προσπάθεια πολλών να εξασφαλίσουν στο νεογέννητό τους κοσμοπολίτικο όνομα, που θα το βοηθήσει να έχει καλύτερη ζωή στο εξωτερικό, οδήγησε σε περίεργες και μόνιμες παραλλαγές ευρέως διαδεδομένων βουλγαρικών ονομάτων. Έτσι η Νικολίνα μετατράπηκε σε Νικόλ, η Στεφάνκα – σε Στεφανί, και η Ιβάνκα σε Ιωάννα.

Τα πιο διαδεδομένα βουλγαρικά γυναικεία ονόματα εξακολουθούν να είναι Καλίνα, Ράια, Ελένα, Ντεσισλάβα. Είμαστε όμως αρκετά πιο συντηρητικοί ως προς τα ονόματα των αγοριών. Τα πιο δημοφιλέστερα ανδρικά ονόματα στη Βουλγαρία μέχρι και σήμερα είναι Ιβάν, Ντιμίταρ, Νικόλα, Στέφαν, Γκεόργκι κλπ.

"Από τα παλιά χρόνια οι άνθρωποι πίστευαν στη μαγική δύναμη του ονόματος. Έτσι είναι και στις μέρες μας", επισημαίνει η καθηγήτρια Τσόλεβα. Το γεγονός αυτό εξηγεί την ευρεία διάδοση ονομάτων που σχετίζονται με την ιδέα για την ομορφιά, όπως Ρουμιάνα ή με λουλούδια και φυτά όπως Γιάβορ, Γιάσεν, Τσβετελίνα. Δεν είναι τυχαίο ότι η Κυριακή των Βαΐων (Τσβέτνιτσα, στα βουλγαρικά) είναι ανάμεσα στις πιο αγαπητές μας γιορτές.

Πλούσια, αρχαία, και γεμάτη συμβολισμό είναι η βουλγαρική παράδοση των ονομάτων. Στο παρελθόν, όταν η παιδική θνησιμότητα ήταν υψηλή, ευρέως διαδεδομένα ήταν ονόματα για υγεία όπως Ζντράβκο ή Ζίβκα (Ζωή στα ελληνικά). Ήταν σημαντικό το νεογέννητο να φέρει χαρά, γι’ αυτό ήταν διαδεδομένα ονόματα όπως Ράντκο, Ράικα, Ράντα κλπ.

Και όλο αυτό το θησαυροφυλάκιο παραδοσιακών βουλγαρικών ονομάτων που μας δένουν με το παρελθόν, με τους προγόνους μας, χάνεται στην προσπάθεια για μίμηση ξένων και ασυμβίβαστων με τις βουλγαρικές παραδόσεις και νοοτροπία πραγμάτων. Ο πλανήτης όμως παγκοσμιοποιείται και εμείς οι Βούλγαροι δεν αποτελούμε εξαίρεση.

Μετάφραση: Ντενίτσα Σοκόλοβα