Η 10^η Νοεμβρίου 1989 είναι μια μέρα που για τους απλούς βούλγαρους ξεκίνησε σαν όλες τις προηγούμενες ημέρες. Όταν στις 6 το βράδυ, μέσω της Βουλγαρικής Εθνικής Ραδιοφωνίας η κρατική ηγεσία εκφράζει την ευγνωμοσύνη και τις ευχαριστίες στον Τοντόρ Ζίβκοφ για την υπηρεσία του και ανακοίνωσε ότι ο Πέταρ Μλαντένοφ παίρνει τη θέση του Γενικού Γραμματέα της Κεντρικής Επιτροπής του Κομμουνιστικού Κόμματος, η ημερομηνία αυτή αποκτά όμως διαφορετική έννοια.

"Συντρόφισσες και σύντροφοι, σας ευχαριστώ ειλικρινά για την εμπιστοσύνη, που μου δείξατε με την εκλογή στην θέση του Γενικού Γραμματέα της Κεντρικής Επιτροπής του Κόμματός μας. Αντιλαμβάνομαι πόσο πολλά είναι τα καθήκοντα και οι ευθύνες και θέλω να σας διαβεβαιώσω ότι θα ανταποκριθώ στις προσδοκίες σας. Επιτρέψτε μου εκ μέρους της Κεντρικής Επιτροπής, του Πολιτικού Γραφείου και προσωπικά, να εκφράσω τις ευχαριστίες στον σύντροφο Τοντόρ Ζίβκοφ για την δραστηριότητά του ως κομματικό και κρατικό ηγέτη. Γνωστή είναι η συμμετοχή του στην Εθνική Αντίσταση και τον αγώνα ενάντια στο φασισμό. Μετά τη νίκη σε συνέχεια τριών δεκαετιών, ως αρχηγός του κόμματος, ανέπτυξε σημαντική δραστηριότητα για την εφαρμογή των σοσιαλιστικών μετασχηματισμών στη χώρα. Για όλα αυτά, θέλω να τον ευχαριστήσω θερμά και να του ευχηθώ υγεία, και δημιουργική δραστηριότητα".

Παρά το γεγονός ότι αυτό συμβαίνει στην Ολομέλεια της Κεντρικής Επιτροπής του Κομμουνιστικού Κόμματος, οι έξυπνοι Βούλγαροι καταλαβαίνουν ότι ξεκινάει κάτι καινούργιο και ριζικά διαφορετικό. Επίσης, παρά την έλλειψη πληροφοριών, μαθαίνουν ότι την προηγούμενη μέρα, 9η Νοεμβρίου, στην Λαϊκή Δημοκρατία της Γερμανίας ανακοινώνονται οι αλλαγές, που διευκολύνουν κάθε πολίτη της Ανατολικής Γερμανίας να πάρει διαβατήριο, με το οποίο να ταξιδεύει στο εξωτερικό. Ώρες αργότερα, έπεσε και το Τείχος του Βερολίνου.

Μετά την αρχή της ρωσικής περεστρόικα και η άρνηση του Μιχαήλ Γκορμπατσόφ να στηρίξει τις οικονομίες των χωρών του Συμβουλίου Οικονομικής Αλληλοβοήθειας, ο ίδιος ο Τόντορ Ζίβκοφ επανειλημμένα δηλώνει ότι το ισχύον σύστημα δεν καλύπτει τις ανάγκες της μεταβολής της τότε κοινωνίας και ανακοινώνει μια νέα δημοκρατική αρχή του κράτους και το νέο οικονομικό πλαίσιο.

Η διάλυση του σοσιαλιστικού συστήματος προχωρά με απρόβλεπτο ρυθμό. Τον Οκτώβριο πολίτες της Ανατολικής Γερμανίας κάνουν ουρές στις πρεσβείες της Δυτικής Γερμανίας στην Ουγγαρία, Τσεχία και Πολωνία, ζητώντας να τους υποδεχθεί. Στις 18 Οκτωβρίου 1989 στο Βερολίνο, σε ολομέλεια του Γερμανικού Ηνωμένου Σοσιαλιστικού Κόμματος, ο Γενικός Γραμματέας του Έριχ Χόνεκερ δίνει τη παραίτηση του.

Η γνώμη του Γκορμπατσόφ είναι ότι αυτό έπρεπε να συμβεί πολύ νωρίτερα. Ο Τόντορ Ζίβκοφ όμως ανησυχεί, ομολογώντας ότι ήδη το σκέφτηκε να δώσει την παραίτηση του από την κρατική ηγεσία και ως αρχηγός του ΚΚ. Ο πρεσβευτής της Σοβιετικής ένωσης στη Βουλγαρία Βίκτωρ Σαράποφ ζήτησε συνάντηση με τον Τόντορ Ζίβκοφ, στην οποία αναφέρει: "Η σοβιετική ηγεσία με μεγάλη κατανόηση δέχεται την απόφασή σας να παραιτηθείτε και θεωρεί την απόφαση σας πολύ σοφή". Λοιπόν η απόφαση δεν είναι πλέον του Ζίβκοφ, άλλα λήφθηκε στο Κρεμλίνο.

Μαθαίνοντας για την παραίτηση του Τόντορ Ζίβκοφ που ψηφίστηκε, η αντιπολίτευση διοργανώνει το πρώτο της συλλαλητήριο στις 18 Νοεμβρίου 1989. Σ΄ αυτό συμμετέχουν σημαντικά πρόσωπα της βουλγαρικής κοινωνίας, που αργότερα ήταν από τους ιδρυτές της Ένωσης Δημοκρατικών Δυνάμεων. Ανάμεσά τους είναι οι Ζέλιο Ζέλεφ, Πέταρ Μπερόν, Μπλάγκα Ντιμίτροβα και άλλα. Στο Χρυσό Αρχείο της Βουλγαρικής Εθνικής Ραδιοφωνίας διαφυλάσσονται οι ομιλίες προσωπικοτήτων στο συλλαλητήριο.

"Αδελφές και αδέλφια, χρόνια πολλά για το Βουλγαρικό Πάσχα! Η Βουλγαρία ήταν κάποτε γνωστή σ' όλο τον κόσμο ως η χώρα των ρόδων. Σε τι μετέτρεψαν τη χώρα μας οι προνομιούχοι... Σε αποχρώσεις του γκρι, σε χώρο, όπου ζουν δυσαρεστημένοι που εργάζονται στη σιωπή, μέσα στο φόβο και την απάθεια. Ανίκανος κατείχε τη θέση του ικανού, ο αποβλακωμένος οργανώνει τους συντρόφους του για να καταπνίξουν τη φωνή της λογικής και του ταλέντου. Κανείς δεν είναι στην θέση του, παρά μόνο με λίγες εξαιρέσεις".

Ο συγγραφέας σατιρικός Ραντόι Ράλιν επίσης είναι μεταξύ των συμμετεχόντων: "Συμπατριώτες, απευθύνομαι στις τρεις ταλαιπωρημένες, αλλά άξιες γενιές, πιεσμένες από το καθεστώς της πλουτοκρατίας. Βλέπω το σύνθημα "Κάτω η κόκκινη μπουρζουαζία". Δεν ήταν μπουρζουαζί, επειδή η μπουρζουαζί έγινε κοινωνική τάξη με εργασία και παραγωγή. Αλλά η κόκκινη πλουτοκρατία ήταν η δύναμη των πλούσιων, που επωφελήθηκαν από την εξουσία. Αυτή η παρασιτική μειονότητας που ήθελε να μας κυβερνήσει ολόκληρη ζωή και να μετατρέψει τους ανθρώπους σε ζώα. Εσείς όλοι το ξέρετε, οπότε ελπίζω η 10η Νοέμβρίου να είναι η εκ νέου απελευθέρωση της Βουλγαρίας, αλλά ελπίζω να μην παραμείνει απλώς μια ρομαντική πρωτοβουλία, μόνο μια ηρωική πρόθεση".

Στο συλλαλητήριο πήραν μέρος πάνω από 150.000 ανθρώπους που θέλουν νομοθετικές αλλαγές και την κατάργηση του άρθρου 1 του Συντάγματος, το οποίο καθορίζει την απόλυτη εξουσία του Κομμουνιστικού Κόμματος. Αυτό θα μπορούσε να συμβεί στις 14 Δεκεμβρίου 1989, αλλά το Βουλγαρικό Κομμουνιστικό Κόμμα δεν το κάνει, αναφέροντας στην έλλειψη χρόνου και προετοιμασίας. Στις 15 Ιανουαρίου 1990, τελικά καταργήθηκε και λαμβάνονται οι πρώτες οικονομικές μεταρρυθμίσεις. Για την αρχή της μεταβατικής περιόδου της χώρας προς την δημοκρατία και την οικονομία της αγοράς θεωρείται η δεκάτη Νοεμβρίου 1989

Μετάφραση: Πένκα Βέλεβα