Πριν από 100 χρόνια, στις 14 Οκτωβρίου, η Βουλγαρία μπαίνει στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο. Αυτό συμβαίνει μετά τους Βαλκανικούς πολέμους και την ελπίδα να απελευθερωθούν τα εδάφη στα οποία κατοικούσαν κυρίως Βούλγαροι. Ο πρώτος Βαλκανικός πόλεμος θεωρείται επιτυχημένος, αλλά ο δεύτερος τελειώνει με εθνική καταστροφή και ο βασιλιάς Φερδινάνδος, μαζί με την κυβέρνηση του Βασίλ Ραντοσλάβοβ διστάζουν να μπουν σε μια νέα σύρραξη.

Δεν μπορούμε να ξέρουμε ποιες ακριβώς ήταν οι κοινωνικές τάσεις πριν τον Παγκόσμιο πόλεμο και υπάρχουν έγγραφα από το προσωπικό αρχείο του πρωθυπουργού που δείχνουν πως μέχρι την τελευταία στιγμή προσπαθούσε να αποφύγει την εμπλοκή, οι διαπραγματεύσεις, όμως, για την είσοδο σε κάποια από τις συμμαχίες αρχίζουν ήδη από το 1913 και η ουδετερότητα μένει ένα άπιαστο όνειρο.

"Πρόκειται για μια έντονη διπλωματική αλληλογραφία που δείχνει πως η βουλγάρικη κυβέρνηση θα προτιμούσε να αποφύγει τον πόλεμο", λέει η υφηγήτρια Λίζμπετ Λιούμπενοβα από το Ινστιτούτο Ιστορικών Μελετών της Βουλγάρικης Ακαδημίας Επιστημών. "Υπάρχουν έγγραφα στα οποία βλέπουμε μια ιδεαλιστική ελπίδα του Ραντοσλάβοβ πως οι Μεγάλες Δυνάμεις να εξαντληθούν, πολεμώντας μεταξύ τους, και στο τέλος η Βουλγαρία να θέσει το ζήτημα της Μακεδονίας. Αλλά λίγο πριν τον Οκτώβριο του 1915 η χώρα λαμβάνει νότα να ορίσει με ποιο στρατόπεδο θα συμμαχήσει".

Γιατί η Βουλγαρία επιλέγει να συνασπιστεί με την Τριπλή Συμμαχία;
"Το 1915 η Βουλγαρία προσπαθεί να ζυγίσει την κατάσταση", διηγείται η κυρία Λιούμπενοβα. "Σχεδόν όλοι οι διπλωμάτες μας προβλέπουν πως αυτός ο πόλεμος θα τελειώσει με ήττα της Γερμανίας γιατί δεν διαθέτει επαρκείς πόρους, ιδιαίτερα στη θάλασσα, ενώ οι μάχες αρχίζουν να μαίνονται εκτός Ευρώπης, και στη θάλασσα, όπου η Βρετανία και οι ΗΠΑ υπερτερούν. Προς έκπληξή τους, όμως, η Γερμανία αρχίζει να προωθείται στην ξηρά και η συμμαχική της Τουρκία αρχίζει να γίνεται όλο και πιο επιθετική. Η Αντάντ σοκάρεται από την πτώση της Αμβέρσας και την εισβολή στο Βέλγιο. Όταν η Βουλγαρία μπαίνει στον πόλεμο οι Γερμανοί έχουν ήδη απωθήσει τους Ρώσους, παρά την απώλεια κάποιων από τις αποικίες τους στην Κίνα και την Αφρική".

"Στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο η Βουλγαρία μπαίνει νικηφόρα, αλλά το τέλος είναι καταστροφικό", εξηγεί η υφηγήτρια Λιούμπενοβα. "Ο ενθουσιασμός και ο πατριωτισμός δεν είναι τόσο μεγάλοι όσο κατά τους Βαλκανικούς, δεν είναι πια μεγάλη η πίστη πως θα λυθούν τα εθνικά ζητήματα. Από την άλλη, η οικονομική κατάσταση της χώρας δεν είναι καλή. Πρόκειται για μια κλειστή οικονομία, χωρίς εξαγωγές, δεν υπάρχουν επενδύσεις, η βιομηχανία δεν είναι ανεπτυγμένη. Ο πληθυσμός πάσχει μιας και ο πόλεμος κρατάει καιρό, οι στρατιώτες επίσης περνάνε από κακουχίες και στερήσεις εκτός αυτού δεν έχουν όπλα και αποδεκατίζονται από ασθένειες. Η Βουλγαρία αφήνει 115.000 νεκρούς στα μέτωπα".

Ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος με τον οποίο οι καθηγητές να διδάξουν αυτά τα γεγονότα στους μαθητές;
"Τα παιδιά πρέπει να καταλάβουν κατ’ αρχήν πως είναι οι Μεγάλες Δυνάμεις που αποφασίζουν. Από την άλλη είναι σημαντικό να υπογραμμίσουμε πως εμείς δεν πολεμάμε για μακρινές αποικίες, όπως η Μεγάλη Βρετανία και η Γερμανία, αλλά για την πατρίδα και το λαό μας, για το "σπίτι" μας. Κανείς δεν ποθεί να πολεμά και οι συνθήκες ειρήνης δεν εξασφαλίζουν δικαιοσύνη, αν κάποιος κερδίζει είναι τα οικονομικά συμφέροντα και η σκληρότητα, αλλά ο μόνος τρόπος να περάσεις με αξιοπρέπεια μέσα από κάτι τόσο τραγικό είναι να ξέρεις πως το έχεις κάνει για να υπερασπιστείς τις αξίες και τα ιδανικά σου".

Μετάφραση: Αγάπη Ασπρίδου