Φανταστείτε πως πρέπει να εισχωρήσετε σε κάποιο κατάφυτο με αγκάθια χωράφι με καλαμπόκι. Μα γιατί; Για να φωτογραφίσετε ένα διατηρημένο ρωμαϊκό οβελίσκο, μέρος μαυσωλείου ενός ιερέα. Δεν αστειεύομαι, αυτό συμβαίνει με τους εκδότες του άλμπουμ "A Guide to Roman Bulgaria" (Ένας οδηγός για την ρωμαϊκή Βουλγαρία).

Εκτός από την αρχαιολόγο Μιλένα Ράιτσεβα, είναι οι υπόλοιποι είναι γνωστοί από την πρόσφατα παρουσιασμένο παρόμοιο λεύκωμα "A Guide to Thracian Bulgaria" (Ένας οδηγός για την θρακική Βουλγαρία). Και για να μη επιλέξουμε το απομακρυσμένο στο χωράφι με καλαμπόκι μεταξύ των χωριών Μουσίνα και Λεσίτσερι (βορειοκεντρική Βουλγαρία) οβελίσκο-σύμβολο της ρωμαϊκής κληρονομιάς στη Βουλγαρία, κοιτάμε το εξώφυλλο με φωτογραφία της άλλου αρχαιολόγου στην ομάδα, Ντιμάνα Τράνκοβα. Από εκεί μας παρακολουθεί μωσαϊκό ελαφιού από τη Μικρή βασιλική στο Πλόβντιφ.

Το ελάφι συμβόλιζε μερικά πράγματα: το ένα είναι η επιθυμία των καινούργιων χριστιανών να δεχθούν τον Χριστό μέσω της βάπτισης και να καθαριστούν, αλλά και η άλλη πιθανή ερμηνεία, βλέποντας αυτό το ελαφάκι, είναι ότι στο πρώιμο Χριστιανισμό στα ζώα αυτά αποδίδουν την ικανότητα να απορροφούν με την αναπνοή τους τα φίδια κάτω από το έδαφος. Επειδή τα φίδια συμβόλιζαν τον Σατανά, τα ελάφια έχουν γίνει σύμβολο της νίκης του καλού επί του κακού.

Ομολογώ - η δεύτερη ερμηνεία, εκτός από το ότι λιγότερη γνωστή, αισθάνομαι να είναι πιο κοντά σε μένα, ειδικά στις μέρες μας. Σαν το ελάφι, ο φακός του Αντόνι Γκεοργκίεφ μας οδηγεί ανάμεσα στα απομεινάρια από αξέχαστες μάχες εναντίον των ενσαρκώσεων του κακού. Στρατόπεδα και οχυρώσεις μπορούμε να βρούμε λίγα χιλιόμετρα από την εθνική οδό προς το Μπουργκάς (Καμπίλε), αλλά και κατά μήκος της όχθης του Δούναβη και της Μαύρης Θάλασσας. Λιγότερο γνωστές είναι εκείνες στις πόλεις Κούλα (από κει προέρχεται το όνομα της πόλης - πύργος), Σιλίστρα, Σβιστόβ, Ρούσε, Μπαλτσίκ, Μπιάλα.

Αν και οι ρωμαϊκές βασιλικές είναι από τα πιο διάσημα διατηρημένα αρχιτεκτονικά μνημεία στη χώρα μας από την ύστερη Αρχαιότητα και το πρώιμο Μεσαίωνα, αξίζει να δοθεί προσοχή στις τοιχογραφίες με floral μοτίβα και πουλιών, όπως αυτές στον τύμβο του Σιλίστρα, καθώς περισσότερα ανθρώπων. Η Ντιμάνα δίνει προσοχή στις λεπτομέρειες, που μιλούν πολύ, όπως το χτένισμα ενός από τους υπηρέτες του ζευγαριού, του οποίου ήταν ο τάφος:

"Αυτό το χτένισμα δείχνει ότι ο υπηρέτης δεν είναι ντόπιος, δεν είναι Θράκας, ούτε Ρωμαίος. Είναι Γότθος και υπηρέτες - στο τύμβο είναι ζωγραφισμένοι και οι υπηρέτες του νεκρού ζευγαριού", αναφέρει η Ντιμάνα.

Παρόλο που ανακαλύφθηκε τη δεκαετία του '40 του περασμένου αιώνα, ο τύμβος είναι σχετικά άγνωστος, καθώς η ρωμαϊκή κληρονομιά του αρχαίου Dorustorum σαν σύνολο. Επισκοπικό κέντρο κατά την εποχή του πρώιμου χριστιανισμού, η Σιλίστρα δίνει κατά τη διάρκεια του διωγμού του αυτοκράτορα Διοκλητιανού στα τέλη του 3ου αιώνα (όλοι οι αυτοκράτορες λατρεύονταν σαν θεοί) 12 μάρτυρες που αρνήθηκαν να τιμήσουν τον Ρωμαίο αυτοκράτορα. Ως μέρος της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, οι πόλεις στα σημερινά βουλγαρικά εδάφη ήταν ίδιοι όπως και οι άλλες πόλεις από τη Ρωμαϊκή εποχή, η λατινική ήταν η κυρίαρχη γλώσσα στη σημερινή Βόρεια Βουλγαρία. Στην Νότια ήταν η ελληνική (με εξαίρεση ορισμένων σημαντικών αποφάσεων). Ο λόγος, όπως αναφέρει η Ντιμανα, είναι ότι "οι Ρωμαίοι αυτοκράτορες ήταν αρκετά ευφυείς για να ξέρουν ότι δεν μπορεί να κυριαρχεί η λατινική γλώσσα σε πόλεις-λίκνο του ελληνικού πολιτισμού".

Όχι τυχαία η πόλη με το καλύτερα διατηρημένη ρωμαϊκή κληρονομιά στην Βουλγαρία, το Πλόβντιφ βρίσκεται στο επίκεντρο του βιβλίου, αλλά και συνιστάται από τους εκδότες του ως πρώτος προορισμός στους ξένους επισκέπτες. Παράδοξο, η δεύτερη επιλογή σχετίζεται με την περίφημη μικρή πόλη Παβλικένι, Βόρειας Βουλγαρίας, που φέρει το όνομα της από τους Παυλικιανούς (Αρμενίους αιρετικούς γνωστικούς) που την ιδρύουν. Την δεκαετία του '70 του περασμένου αιώνα αρχαιοκάπηλοι βρίσκουν κεραμική και αργότερα οι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν μια ρωμαϊκή προαστιακή βίλα όπου υπήρχε κέντρο παραγωγής κεραμικών αντικειμένων - από τούβλα μέχρι παιδικά παιχνίδια, που έχουν φθάσει μέχρι την Κριμαία. Στις αρχές της δεκαετίας του '80 εκεί ιδρύεται ένα υπαίθριο μουσείο.

"Αυτό το σπίτι, όπως φαίνεται, κατασκευάστηκε από τα κομμάτια κεραμικής, που βρέθηκαν εκεί χωρίς επιστημονική αξία. Υπήρχαν κλίβανοι και εκεί μπορούσαν οι μαθητές του σχολείου κεραμικής στην κοντινή πόλη Τρογιάν να παρακολουθήσουν κάθε στάδιο της παραγωγής. Κάθε VIP επισκέπτης είχε την ευκαιρία μόνος του να κάνει τούβλα και να βάλει την υπογραφή του. Με τα τούβλα αυτά κατασκευάστηκε σε έναν τοίχο, που αρχίζει από την περίοδο της τότε υπουργού Πολιτισμού Λιουντμίλα Ζίβκοβα (κόρη του κομμουνιστικού δικτάτορα Τόντορ Ζίβκοφ) και φθάνοντας στους αρχαιοκάπηλους, που ομολόγησαν "Ήμασταν οι πρώτοι".

Λοιπόν, υπερηφανευόμαστε ότι είμαστε οι πρώτοι, που παρουσίασαν αυτό το άλμπουμ στους μελλοντικούς αναγνώστες από όλο τον κόσμο.

Μετάφραση: Πένκα Βέλεβα
Φωτογραφίες: Αντόνι Γκεοργκίεφ