«Όπως κάθε σοβαρό πράγμα και αυτό συνέβη τυχαία. Όταν ήμουν παιδί ο πατέρας μου συχνά με κλείδωνε στο σπίτι. Και τι να κάνω μόνος μου; Τότε δεν υπήρχαν ηλεκτρονικοί υπολογιστές, τηλεόραση, και εγώ άρχισα να ζωγραφίζω.» Έτσι γεννήθηκε το φαινόμενο «Πέταρ Μίτσεφ». Η συνάντηση με τα έργα του αυτοδίδακτου ζωγράφου είναι έρωτας με την πρώτη ματιά. Στην ερώτηση πώς ο ίδιος ο καλλιτέχνης περιγράφει την τεχνοτροπία του, είναι απόλυτα ειλικρινής:

«Δεν μπορώ να το καθορίσω. Ο πατέρας μου έλεγε «Ζωγράφίζε και φέτος, αλλά το επόμενο έτος πρέπει να ασχοληθείς με κάτι σοβαρό» και η ζωή μου πέρασε σε υποσχέσεις, ότι για τελευταία χρονιά ζωγραφίζω. Έτσι και δεν είχα σκεφτεί σοβαρά ότι θα πρέπει να δημιουργήσω δικό μου στυλ. Άλλοι όμως, πιστεύουν ότι έχω ήδη δική μου τεχνοτροπία, αλλά ας αφήσουμε το θέμα στους κριτικούς τέχνης.»

Εμείς επίσης δεν μπορούμε να βάλουμε την τέχνη του σε καλούπι. Ένα πράγμα όμως είναι σίγουρο. Όταν δείτε τα έργα του, αλάνθαστα θα τα ξεχωρίσετε για την αρμονία, την αμοιβαιότητα, την ικανοποίηση και την ησυχία που εκπέμπουν. Είναι συναισθήματα, που επιθυμεί ο καθένας μας, αλλά μας ξεφεύγουν, δεν τα νιώθουμε με το άγχος της καθημερινότητας. Μήπως η αρμονία που αναβλύζει από τα έργα του, έχει τη θέση της στην πραγματική ζωή του Πέταρ;

«Φυσικά. Είναι η αρμονία που υπαγορεύεται από τα λάθη της ζωής μου. Ο άνθρωπος μαθαίνει από τα λάθη και όχι από τα παραδείγματα. Όλη τη ζωή μου είμαι αμαρτωλός και προσπαθώ να γίνω καλύτερος. Αλλά δεν αρκεί η επιθυμία, είναι απαραίτητες πράξεις, δηλαδή δημιουργώντας ζωγραφικά έργα, και χαρίζοντας θετικά συναισθήματα στους ανθρώπους. Όπως έλεγε ένας φίλος μου Γάλλος, θεατρικός σκηνοθέτης: «Δεν είσαι καλλιτέχνης. Είσαι ένας θεραπευτής των τραυματισμένων από την αναισθησία ανθρώπινων ψυχών».

Συμφωνώ απόλυτα με τα λόγια του σκηνοθέτη. Αλλά πού είναι το κλειδί;

«Δεν ξέρω πώς το πετυχαίνω αυτό. Η ζωή μου είναι σαν τη δική σας. Η καθημερινότητα όλων των ανθρώπων είναι η ίδια. Απλώς το πρωί εσείς πηγαίνετε στη Ραδιοφωνία, ενώ εγώ στο ατελιέ. Και εκεί συμβαίνει αυτή η χημεία, αυτή η μαγεία. Γιατί εγώ δε σχεδιάζω πριν αρχίσω να ζωγραφίζω. Πρέπει να δω αυτά που θα δημιουργήσω στον καμβά. Διαφορετικά, δεν ξεκινώ το έργο.»

Κύριο θέμα στα έργα του είναι η γυναίκα που ο ζωγράφος έχει ως ίνδαλμα. Η γυναίκα–πειρασμός, η γυναίκα-αγαπημένη, η γυναίκα-μητέρα... Ο Πέταρ εξηγεί ότι τα πάντα στη ζωή στηρίζονται στην αγάπη. Και όταν δεν μας φθάνει;

«Ξέρεις τι λένε οι σοφοί; Η αγάπη και η τέχνη δε μαθαίνονται. Πρέπει να τα έχεις για να τα δώσεις στους άλλους. Δηλαδή, αν δεν εκπέμπεις αγάπη, δε θα σου δώσουν και σ’ εσένα. Η αγάπη είναι αμοιβαιότητα. Η μεγάλη μας τραγουδίστρια Λίλι Ιβάνοβα λέει: «Εάν σταματήσω να αγαπώ, σταματάω και να ζω.» Το ίδιο ισχύει και για μένα ως καλλιτέχνη, για πολλούς συναδέλφους μου - τους ποιητές. Μπορείτε να φανταστείτε έναν ποιητή να μην είναι ερωτευμένος; Σταματά να γράφει ποίηση! Ο ποιητής γράφει γιατί είναι ερωτευμένος.»

Αλλά η δημιουργία δεν είναι μόνο αγάπη, είναι και ελευθερία. Γι’ αυτό η επόμενη ερώτηση προς τον καλλιτέχνη είναι μήπως μετά από τη διαρκή και δύσκολη μετάβαση προς τη δημοκρατία σήμερα εμείς οι Βούλγαροι είμαστε πιο ελεύθεροι;

«Όχι. Κάποτε το κράτος προωθούσε τις δημιουργικές δραστηριότητες – το θέατρο, τη μουσική, την εικαστική τέχνη. Εμείς, οι καλλιτέχνες, είχαμε από μια περιφερειακή ή μια εθνική έκθεση ετησίως. Δεν πρόκειται για νοσταλγία του παρελθόντος, φυσικά. Αλλά προσέξτε, εργάζεσαι όλο το χρόνο για να εμφανιστείς με τη συλλογή σου, και το κράτος σου αγοράζει έναν πίνακα. Φυσικά με τα χρήματα αυτά δεν μπορείς να επιβιώσεις. Αλλά έχεις το κίνητρο για να δημιουργήσεις 50-100 πίνακες, να ξεχωρίσεις το καλύτερο, να το παρουσιάσεις, συγκρίνοντάς το με τα έργα των συναδέλφων σου και ανάμεσα σε όλους αυτούς τους καλλιτέχνες θα νικήσει ένας. Τώρα συμβαίνει το αντίθετο. Στη Σόφια υπάρχουν 20-30 καλλιτέχνες που νομίζουν ότι είναι πάνω από όλους. Αλλά κανείς δεν έχει ακούσει γι’ αυτούς. Δεν εμφανίζονται πουθενά και μόνοι τους θεωρούν τον εαυτό τους καλύτεροι.»

Κατά πόσο σήμερα οι Βούλγαροι είναι σε θέση να ξεχωρίσουν και να εκτιμήσουν τα ταλέντα τους;

«Η ερώτηση αυτή είναι πολύ ιδιαίτερη – απαντά ο Πέταρ Μίτσεφ - Αυτοί που μπορούν να τα ξεχωρίσουν, δεν μπορούν να απολαμβάνουν συνεχώς την τέχνη των καλλιτεχνών που κάνουν εντύπωση. Δεν έχουν την ευκαιρία να αγοράσουν πίνακες και να βρίσκονται σε συνεχή διάλογο με τα έργα τέχνης. Και όσοι έχουν δυνατότητα, δεν εκτιμούν την τέχνη. Οι πλούσιοι δε διαβάζουν βιβλία. Και όταν δεν έχεις διαβάσει καθόλου, ρωτάς «Τι είναι «η τέχνη» αυτή;»
Τι ετοιμάζει τώρα ο Πέταρ Μίτσεφ;

«Εδώ και χρόνια αναπτύσσω ορισμένους κύκλους θεμάτων στα έργα μου. Τα πασχαλινά αυγά είναι ένα θέμα που πριν από 25 χρόνια δεν υπήρχε στη βουλγαρική τέχνη. Το ανακάλυψα τυχαία και αποφάσισα να το να δοκιμάσω. Τότε είχα κάνει κάποιες πολύπλοκες συνθέσεις με τα πασχαλινά αυγά, που προκάλεσαν μεγάλο ενδιαφέρον. Ακόμη και είχε μια περίπτωση, στην οποία ρώτησαν τη μακαρίτισσα μητέρα μου: «Πότε πέθανε ο γιος σου;». Κι αυτή απάντησε «Δεν πέθανε, είναι μια χαρά, μα γιατί;» «Λοιπόν, επειδή πωλούν κάρτες με τους πίνακες του στα βιβλιοπωλεία.» Η αλήθεια ήταν, ότι τότε πουλούσαν καρτ-ποστάλ με ζωγραφικά έργα μόνο των μακαριτών καλλιτεχνών. Αυτή την πλάκα μας κάνανε τότε. Λοιπόν εργάζομαι πάνω στους κύκλους αυτούς. Το θέμα του Πάσχα είναι σημαντικό για μένα, όπως η αγάπη και τα όνειρα. Εάν δεν έχεις όνειρα – δεν έχεις μέλλον.

Μετάφραση: Πένκα Βέλεβα

Φωτογραφίες: προσωπικό αρχείο