Την περίοδο της Βουλγάρικης Αναγέννησης, τον 18ο και τον 19ο αιώνα, στη χώρα μας υπό την επιρροή του Διαφωτισμού γεννιούνται εθνικές ιδέες για απελευθερωτικούς αγώνες και με γρήγορους ρυθμούς αναπτύσσονται η εκπαίδευση και ο πολιτισμός. Δημιουργούνται επίσης καλλιτεχνικές σχολές στην Τριάβνα, στο Μπάνσκο και το Σάμοκοβ.

«Μια από τις πιο αντιπροσωπευτικές σχολές είναι αυτή στο Σάμοκοβ, λέει η καθηγήτρια Ελένα Γκένοβα από το Ινστιτούτο για την έρευνα των τεχνών της Βουλγαρικής Ακαδημίας Επιστημών. Τη σχολή ιδρύει ο Χρήστο Ντιμιτρόφ που μαθαίνει να ζωγραφίζει στο Άγιον Όρος και μεταδίδει την τέχνη του στους δυο του γιους, τον Ντιμίταρ Χρήστοφ Ζωγκράφ και τον διάσημο Ζαχάρι Ζωγκράφ.»

Η σχολή αναπτύσσεται από τρεις γενιές καλλιτεχνών. Περισσότερα για την εξέλιξή της μαθαίνουμε από την κα Γκένοβα:

«Το στυλ της σχολής είναι μεταβυζαντινό από τα τέλη του 18^ου και τις αρχές του 19^ου αιώνα. Η επίδραση του Άγιου Όρους είναι άμεση. Δέχεται επίσης σέρβικες και ρώσικες επιρροές μιας και μέσω της Ουκρανίας φτάνουν βιβλία και γκραβούρες. Ο Χρήστο Ντιμιτρόφ συλλέγει ένα μεγάλο αρχείο με χειρόγραφες βίβλους και κοσμικές ζωγραφιές το οποίο διευρύνεται από τους γιους του και από το οποίο εμπνέονται οι επόμενοι μάστορες».

Ο πιο ταλαντούχος εκπρόσωπος της σχολής του Σάμοκοβ είναι ο Ζαχάρι Ζωγκράφ, ο οποίος είναι ιδιαίτερα παραγωγικός και έχει περιέργεια για τις καινοτομίες. Το Ζωγκράφ φυσικά δεν είναι επώνυμο αλλά όπως συμβαίνει και με άλλους σύγχρονούς του το δεύτερο όνομά του χαρακτηρίζεται από το επάγγελμά του.

«Ο Ζαχάρι Ζωγκράφ είναι διάσημος για τους πειραματισμούς του, συνεχίζει η καθηγήτρια Γκένοβα. Δημιούργησε ένα αυθεντικό σύστημα διακόσμησης το οποίο μπορούμε να δούμε στα μοναστήρια του Τρογιάν και της Μεταμόρφωσης του Χριστού στην περιοχή του Βελίκο Τίρνοβο. Ο αδερφός του Ζαχάρι, Ντιμίταρ, είναι επίσης πολύ καλός μάστορας και εισάγει μορφές και στοιχεία της δυτικής εικονογραφίας. Τα θέματα των τεχνιτών αυτήν την περίοδο έχουν ηθικό-διδακτικό χαρακτήρα και συνδέονται με την Τελική Κρίση, την Αποκάλυψη, τις αμαρτίες. Ο γιος του Ντιμίταρ Χρήστοφ, Ζαφίρ, τελειώνει την Σχολή Καλών Τεχνών της Αγίας Πετρούπολης και έπειτα με το όνομα Στανισλάβ Ντοσπέβσκι μαζί με τον πατέρα του εικονογραφεί τη Μονή της Ρίλα».

Αν υπάρχει ένα θέμα που να είναι σπάνιο και χαρακτηριστικό για τη σχολή του Σάμοκοβ είναι η μορφή της φτερωτής Παναγίας που μπορούμε να δούμε και στο μοναστήρι του Σούκοβο στη Σερβία.

«Πρόκειται για μια παραλλαγή του θέματος της Αγίας Σκέπης της Θεοτόκου που εμφανίζεται τον 12^ο αιώνα στη Ρωσία και από εκεί χωρίς τα φτερά μεταφέρεται στη δύση στις απεικονίσεις της Μαντόνα Μιζερικόρντια /Madonna Misericordia/ που σημαίνει φιλεύσπλαχνη, διηγείται η κυρία Γκένοβα. Στο Σάμοκοβ σαν ιδέα φτάνει μέσω της ιδρύτριας ενός γυναικείου μετοχιού που έζησε στο Κίεβο της Ουκρανίας».

Μετάφραση: Αγάπη Γιορντανόβα

Φωτογραφίες: pravoslavieto.com και αρχείο