Αύριο στη Βουλγαρία ξεκινά τα νέο σχολικό έτος. Τα συνήθη συναισθήματα αυτήν την φορά συνδέονται και με τις ανησυχίες γύρω από τη μεταρρύθμιση στη βουλγαρική παιδεία που ξεκίνησε στην 1 Αυγούστου με την έναρξη της ισχύος του νέου Νόμου περί της Προσχολικής και Σχολικής Εκπαίδευσης. Η μεταρρύθμιση ήταν πολυαναμενόμενη. Θα οδηγήσει όμως σε κάτι καλύτερο ή η εστίαση στη δομή θα αφήσει το περιεχόμενο σε δεύτερο πλάνο;

Από χώρα με καλές παραδόσεις στην παιδεία η Βουλγαρία τις τελευταίες δεκαετίες σιγά σιγά βρέθηκε μεταξύ των πρώτων στην ανισότητα στην παιδεία  στην Ευρώπη. Οι μαθητές στους μικρούς κατοικημένους τόπους υστερούν με έως 3 χρόνια στην εκπαίδευση τους σε σύγκριση με τους συνομήλικους τους στις μεγάλες πόλεις. Τα παιδιά από φτωχές οικογένειες έχουν χαμηλότερες επιδόσεις από τα παιδιά των πιο ευκατάστατων. Μόνο το σχολικό έτος  2015/2016 το σχολείο εγκατέλειψαν περίπου 3900 μαθητές. Ακτίνα φωτός είναι η επιτυχής συμμετοχή των Βουλγάρων μαθητών σε Ολυμπιάδες Μαθηματικών και Πληροφορικής, που οφείλεται στον ενθουσιασμό και την επιμονή των δασκάλων τους.

Ένα από τα νέα σημεία στο νόμο είναι ότι η βασική εκπαίδευση θα είναι μέχρι την 7η τάξη, δηλαδή με έναν χρόνο λιγότερο. Επιτρέπεται και η ατομική εκπαίδευση. Ο όρος για εξασφάλιση «ίσης πρόσβασης σε ποιοτική εκπαίδευση» μένει, αλλά από τα μικρά κονδύλια των δημόσιων σχολείων χρήματα θα κατευθύνονται και στην επιδότηση των ιδιωτικών σχολείων. Προς υποστήριξη της ιδέας για «πρώιμη ανακάλυψη των ταλέντων και ενθάρρυνση της ανάπτυξής τους» είναι το σχέδιο «Το δικό σου μάθημα» του Επιχειρησιακού Προγράμματος Επιστήμης και Εκπαίδευσης για Έξυπνη Ανάπτυξη.

Σ αυτό στην πράξη ανανεώνονται οι γνωστές από τα χρόνια του σοσιαλισμού εξωσχολικές δραστηριότητες, με την διαφορά ότι η νέα πρωτοβουλία όπως κάθε σχέδιο της ΕΕ έχει προθεσμία, που είναι 29 μήνες. Ποιες είναι οι προσδοκίες για τις αλλαγές και ποια η πραγματικότητα στη βουλγαρική παιδεία;

«Έγινε πάρα πολύ η γραπτή εργασία. Έγγραφα, έγγραφα, έγγραφα… Για να μπορέσουμε να συμπληρώσουμε όλα οι μαθητές μένουν σε δεύτερο πλάνο» σχολιάζει τις αλλαγές η δασκάλα βιολογίας Θεοδώρα Βέλεβα.

Στο νέο νόμο ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στις αρμοδιότητες πρωτοβάθμιας σημασίας. Θα οδηγήσει αυτό σε πιο επιτυχή εξέλιξη των νεαρών ανθρώπων;

«Οι αρμοδιότητες πρωτοβάθμιας σημασίας και μέχρι τώρα υπήρχαν στην σχολική εκπαίδευση», λέει η κα Βέλεβα. «Το ζήτημα είναι ότι δεν μας προετοιμάζουν να τις διδάσκουμε. Οι γνώσεις πολλών δασκάλων βασίζονται σε όχι τόσο σύγχρονες μεθόδους, ενώ τα μαθήματα ειδίκευσης είναι περισσότερο τυπικά, απ ότι πραγματική εκπαίδευση», λέει η κα Βέλεβα.

Άλλο μεγάλο πρόβλημα είναι ο τρόπος βαθμολογίας των παιδιών.

«Προς το παρόν οι μαθητές  εξετάζονται με τεστ. Προετοιμάζοντας όμως τα τεστ τα παιδιά δε μαθαίνουν να εκθέτουν τις γνώσεις τους σε γραπτή μορφή» λέει η κα Βέλεβα.

Κατά τη γνώμη της ένα από τα προβλήματα στη βουλγαρική παιδεία είναι ότι: «Προς το παρόν στα μίντια κυκλοφορούν αρκετά αρνητικές πληροφορίες. Αναζητούνται τα σκάνδαλα: ποιος ποιόν έδειρε, πόσο κακοί είναι οι δικοί μας τινέιτζερς. Ενώ ουσιαστικά δεν υπάρχουν κακά παιδιά. Υπάρχουν κακοί  ηλικιωμένοι. Οι τινέιτζερς παντού στον κόσμο είναι ίδιοι. Απλώς η ενέργειά τους πρέπει να κατευθύνεται προς κάτι που τους ενδιαφέρει – και να μαθαίνουν κάτι , και να μη σκέφτονται για χαζά» λέει η κα Βέλεβα. Και εξηγεί πως πάντα στη δουλειά της προσπαθεί να μειώσει την απόσταση με τους μαθητές της. «Μιλώ για πράγματα που τους ενδιαφέρουν χωρίς να με ανησυχεί η διαφορά στην ηλικία» , λέει η κα Βέλεβα.

Η κα Βέλεβα ανήκει στο 3% των δασκάλων στο βουλγαρικό σύστημα εκπαίδευσης, που είναι ηλικίας κάτω των 35 ετών. Τα παιδιά την αγαπούν και με ευχαρίστηση μπαίνουν στα μαθήματα της  βιολογίας, καθώς και στη σειρά μαθημάτων παροχής πρώτης βοήθειας.

Για να υπάρχει η βουλγαρική παιδεία, πρέπει να ακούγετε περισσότερο η γνώμη των δασκάλων σαν την κα Βέλεβα,  το σύστημα να στραφεί προς τον μαθητή, τα ευρωπαϊκά ταμεία  να γίνουν μέσο, ενώ η παιδεία – στόχος. Μόνο αυτά.

Μετάφραση: Σοφία Μπόντσεβα