Το προσχέδιο κρατικού προϋπολογισμού για το 2017, που ψηφίστηκε χθες σε πρώτη ανάγνωση στην Κοινοβουλευτική Επιτροπή Προϋπολογισμού, προβλέπει περίπου 2,5 εκατ. ευρώ περισσότερους πόρους για τη Βουλγαρική Ακαδημία Επιστημών /ΒΑΕ/. Τα χρήματα για την Ακαδημία θα είναι λίγο πάνω από 40 εκατ. ευρώ. Δεν χρειάζεται ούτε να είσαι οικονομολόγος, ούτε επιστήμονας, για να καταλάβεις, ότι με τόσα χρήματα δεν μπορεί να κάνει κανείς επιστήμη. Οι συγκεκριμένες παράμετροι του κρατικού προϋπολογισμού έγιναν σαφείς γύρω από την Ημέρα των Εθνεγερτών, όταν οι επιστήμονες βγήκαν σε πορεία διαμαρτυρίας στη Σόφια εναντίον της μόνιμης ανεπάρκειας χρηματοδότησης για τις επιστήμες. Κατά την γνώμη τους, ο νέος προϋπολογισμός θα καταστρέψει οριστικά τις επιστήμες στη χώρα μας. Οι ίδιοι υποστήριξαν τους ισχυρισμούς τους με γεγονότα. Σύμφωνα με τον καθηγητή Λατσεζάρ Αβράμοφ, διευθυντή του Ινστιτούτου Ηλεκτρονικής της ΒΑΕ, τα προβλεπόμενα μέσα για του χρόνου θα καλύψουν μόνο το 85% των εξόδων για μισθούς, που εδώ και χρόνια είναι ανάμεσα στους χαμηλότερους στη χώρα. Ο μέσος μισθός στη ΒΑΕ είναι λίγο πάνω από 350 ευρώ, με κατώτερο εργατικό μισθό στη χώρα 230 ευρώ από το 2017. Όσον αφορά τα εισοδήματα των ανθρώπων της επιστήμης, η Βουλγαρία γρήγορα απομακρύνεται από το μέσο ευρωπαϊκό όρο, κάτι, που ισχύει γενικά και για τα εισοδήματα στη χώρα. Η μέση ηλικία των επιστημόνων στη ΒΑΕ είναι 49 χρονών και η εξήγηση του προέδρου της, ακαδημαϊκού Στέφαν Βοντενιτσάροφ είναι απλή: η έλλειψη χρημάτων διώχνει τους νεαρούς επιστήμονες.

Ταυτόχρονα η Βουλγαρία ενέκρινε στρατηγικό έγγραφο, που φέρει τον τίτλο «Εθνικό πρόγραμμα για μεταρρύθμιση», σε εκτέλεση της στρατηγικής «Ευρώπη 2020». Ως βασικός στόχος σ’ αυτό το έγγραφο αναφέρεται η υποχρέωση του κράτους να εξασφαλίσει πόρους για την ανάπτυξη των επιστημών και των καινοτομιών ύψους 1,5% του ΑΕΠ μέχρι το 2020. Τρία χρόνια νωρίτερα η Βουλγαρία είναι ακόμη μακριά απ’ αυτόν τον στόχο. Κάτι περισσότερο – η χώρα μας χάνει τις θέσεις της στις διεθνείς κατατάξεις ανταγωνιστικότητας. Επιστήμονες της Δύσης ισχυρίζονται, ότι η οικονομική βάση του πολιτισμένου κόσμου αλλάζει, αφού η ανταγωνιστικότητα ενός λαού δεν εξαρτάται πια από τους παραδοσιακούς παράγοντες σαν το ευνοϊκό κλίμα και τους φυσικούς πόρους, αλλά από τις αποκτημένες γνώσεις στα πανεπιστήμια και τα επιστημονικά ιδρύματα της σχετικής χώρας. Η λήψη και η εφαρμογή ποιοτικής γνώσης είναι πρωταρχικής σημασίας και συνδέεται με το μέλλον του λαού. Αυτή η αντίληψη βρίσκεται και στη βάση της Στρατηγικής της Λισσαβόνας της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αυτή τη στιγμή οι επιστήμονες στη Βουλγαρία θεωρούν, ότι η χώρα μας αντιτάσσεται σ’ αυτό το βασικό ρεύμα. Το ορατό αποτέλεσμα από την παραμέληση της επιστημονικής δραστηριότητας είναι η μαζική εγκατάλειψη νεαρών στελεχών. «Η Βουλγαρία έχει γίνει εκκολαπτήριο ειδικών, που εκπαιδεύονται εδώ, το κράτος και οι οικογένειές τους επενδύουν χρήματα, για να πάνε να συμβάλλουν στην πρόοδο άλλων κρατών», αυτή είναι η θλιβερή διαπίστωση του καθηγητή Αβράμοφ.

Η διαμαρτυρία των επιστημόνων αυτήν την εβδομάδα δε θα είναι η τελευταία. Στις 10 Νοεμβρίου, την επέτειο από την πτώση του κομμουνιστικού καθεστώτος, η Βουλγαρική Ακαδημία Επιστημών σκοπεύει να οργανώσει στην πλατεία Αλεξάνδρου Νιέφσκι γενική συνέλευση των επιστημόνων και των εργαζόμενων στην Ακαδημία. Ελπίζουν, ότι θα συγκεντρωθούν 5-6 χιλιάδες άτομα, που θα συζητήσουν τα προβλήματα των επιστημών, συμπεριλαμβανομένης και της χρηματοδότησής τους. Προσκλήθηκαν για συμμετοχή επίσης ο πρωθυπουργός Μπορίσοφ, η Υπουργός Παιδείας και Επιστημών Μεγκλένα Κούνεβα και ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Τομισλάβ Ντόντσεφ, που είναι μέλη του λεγόμενου Συμβουλίου των Επιτρόπων της ΒΑΕ. Υποχρέωσή τους όχι μόνο ως κρατικών παραγόντων, αλλά και ως μελών αυτού του συμβουλίου, είναι να φροντίζουν για τα συμφέροντα των επιστημόνων και να εξασφαλίζουν την αποτελεσματική εργασία του συστήματος. Κάθε συνομιλία είναι χρήσιμη. Αλλά ένα πράγμα είναι σίγουρο εκ των προτέρων – τροποποιήσεις στον προϋπολογισμό για επιστήμες δε θα γίνουν.

Μετάφραση: Σβέτλα Τόντοροβα