Στις 10 Φεβρουαρίου του 1947 στο Παρίσι η Βουλγαρία υπογράφει συνθήκη ειρήνης με τους νικητές από τις Συμμαχικές δυνάμεις, που θέτει τέλος στη συμμετοχή της χώρας στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Είναι αποτέλεσμα από την διάσκεψη ειρήνης στη γαλλική πρωτεύουσα το καλοκαίρι του 1946, στην οποία πάνω από 20 χώρες αποφασίζουν τις τύχες των πρώην δορυφόρων του Τρίτου Ράιχ. Για τη Βουλγαρική Ραδιοφωνία οι καθηγήτριες Εβγκένια Καλίνοβα και Ίσκρα Μπάεβα υπενθυμίζουν και αναλύουν μερικά σημαντικά ιστορικά γεγονότα.

Κατορθώνει η Βουλγαρία να πετύχει τους στόχους της με τη συμμετοχή της στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο;

«Στην αρχή μας φαίνεται, ότι τους έχουμε πετύχει», λέει η καθηγήτρια Καλίνοβα. – «Όταν γινόμαστε σύμμαχος της Γερμανίας την 1 Μαρτίου του 1941, το «βραβείο» είναι, ότι στη Βουλγαρία επιτρέπεται να μπει με τα στρατεύματα και τη διοίκησή της στη Δυτική Θράκη και στη Μακεδονία του Βαρδάρη. Στα μάτια της κοινωνίας τότε αυτό ήταν το αποκορύφωμα της εθνικής μας ένωσης. Στη σκιά αυτής της ευφορίας, όμως, παραμένει το γεγονός, ότι τα εν λόγω εδάφη μας δόθηκαν για διοίκηση και προστασία μέχρι το τέλος του πολέμου και όχι επειδή έχουμε κάποιες δίκαιες εθνικές ή ιστορικές απαιτήσεις γι’ αυτά. Από την άποψη του εθνικού μας ιδανικού – της ένωσης, φαίνεται, ότι έχουμε κερδίσει. Κερδίζουμε και από κάτι άλλο – η Βουλγαρία ως σύμμαχος της Γερμανίας δε συμμετέχει σε πολεμικές ενέργειες εναντίον άλλων κρατών. Και μάλιστα στα εδάφη της Ελλάδας και της Γιουγκοσλαβίας μπαίνουμε, όταν και οι δύο χώρες έχουν πλέον καταθέσει τα όπλα. Στο τέλος του πολέμου, όμως, η κατάσταση θυμίζει σε μεγάλο βαθμό εκείνη μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, η Βουλγαρία και πάλι είναι ανάμεσα στις νικημένες χώρες με όλα τα πολιτικά, ιδεολογικά και οικονομικά επακόλουθα.»

Σύμφωνα με την καθηγήτρια Μπάεβα δεν μπορούμε να μιλάμε για τρίτη εθνική καταστροφή:

«Η Βουλγαρία είναι η μόνη χώρα από τον νικημένο συνασπισμό, η οποία όχι μόνο δε χάνει εδάφη, αλλά και διευρύνεται χάρη στη Συνθήκη της Κραϊόβα της 7^ης Σεπτεμβρίου του 1940, για την επιστροφή της Νότιας Δόβρουτσας. Υπάρχουν χώρες, που συμμετέχουν στο πλευρό των νικητών, οι οποίες μειώνουν τα εδάφη τους. Λόγω της σοβιετικής επιρροής η Βουλγαρία έχει υποστηρικτές στην Διάσκεψη Ειρήνης των Παρισίων στο πρόσωπο του μεγάλου νικητή. Η χώρα μας δεν είναι απομονωμένη, αλλά έχει την υποστήριξη της Πολωνίας και της Τσεχοσλοβακίας και αυτό το γεγονός επηρεάζει σχετικά θετικά τις διαπραγματεύσεις.»

Η Βουλγαρία λαμβάνει και γιουγκοσλαβική υποστήριξη, αλλά πληρώνει ακριβά γι’ αυτήν – αναγκάζεται να συμφωνήσει για «πολιτιστική αυτονομία» του πληθυσμού από την περιοχή του Πίριν.

Το καλοκαίρι του 1946 είναι πρωταρχικής σημασίας για τη βουλγαρική διπλωματία, αλλά συμπίπτει και με εσωτερικοπολιτικά προβλήματα της χώρας. Η καθηγήτρια Καλίνοβα υπενθυμίζει τα γεγονότα:

«Στα μέσα του 1946 αρχίζει μεγάλη δίωξη της αντιπολίτευσης. Προετοιμάζονται εκλογές για Μεγάλη Εθνοσυνέλευση, που να εκπονήσει το σύνταγμα της νέας δημοκρατίας. Παρόλα αυτά η χώρα κατορθώνει να στείλει στη διάσκεψη στο Παρίσι εκπροσώπους των πέντε κυβερνώντων κομμάτων του Πατριωτικού Μετώπου, που να υπερασπίζονται τη βουλγαρική υπόθεση. Εκεί το τίμημα είναι πολύ μεγάλο, επειδή ήδη από το τέλος του πολέμου οι Έλληνες απαιτούν περίπου το ένα δέκατο από τα βουλγαρικά εδάφη. Το επιχείρημά τους είναι, ότι η Βουλγαρία τρεις φορές επιτέθηκε στην Ελλάδα και έπαιξε τον ρόλο επιδρομέα.»

Η βουλγαρική διπλωματία κατορθώνει με επιχειρήματα να αντισταθεί στα αιτήματα για αλλαγή των συνόρων και για επανορθώσεις ύψους 150 εκατ. δολαρίων. Σε τελική ανάλυση η Βουλγαρία πρέπει να πληρώσει στην Ελλάδα 45 εκατ. δολάρια, ενώ στην Γιουγκοσλαβία – 25 εκατ. Διευκρινίζεται, ότι η πληρωμή των ζημιών θα είναι μόνο μερική, επειδή η χώρα πολεμούσε εναντίον της Γερμανίας από το φθινόπωρο του 1944 μέχρι τον Μάιο του 1945.

Αν και η χώρα κατηγορήθηκε για την κατάληψη ξένων εδαφών, στο τέλος του πολέμου στη Βουλγαρία οι ενέργειες των αντιπολιτευόμενων δυνάμεων της φέρουν πλεονεκτήματα στη διάρκεια των διαπραγματεύσεων. Η καθηγήτρια Μπάεβα συνοψίζει:

«Στο τέλος του πολέμου το βουλγαρικό αντάρτικο κίνημα, που τόσο πολύ αμφισβητείται σήμερα, μετατρέπεται σε ισχυρό επιχείρημα για τη βουλγαρική διπλωματία. Ο άλλος θετικός παράγοντας είναι η συμμετοχή των βουλγαρικών στρατευμάτων στην τελική φάση του πολέμου στο πλευρό των Συμμαχικών δυνάμεων.

Μετάφραση: Σβέτλα Τόντοροβα