Απόψε με εορταστική συναυλία στην πρωτεύουσα σημειώνονται τα 180 χρόνια από τη γέννηση του Αποστόλου της Ελευθερίας Βασίλ Λέβσκι. Στην υπαίθρια σκηνή στο πάρκο της Στρατιωτικής Ακαδημίας «Γ. Σ. Ρακόβσκι» θα ερμηνευθεί το σχεδόν άγνωστο έργο Ορατόριο-Ρέκβιεμ «Βασίλ Λέβσκι» του συνθέτη Μπογιάν Ικονόμοφ για χορωδία, τρεις σολίστ, ορχήστρα και αφηγητή. Το κείμενο του ορατόριου έγραψε ο ποιητής Ντιμίταρ Τότσεφ. Η ιδέα για την παρουσίαση του έργου είναι του ακαδημαϊκού Πλάμεν Καρτάλοφ, διευθυντή της Λυρικής Σκηνής Σόφιας.

Ο μουσικοσυνθέτης Μπογιάν Ικονόμοφ /1900 -1973/ τελειώνει το Ελεύθερο Πανεπιστήμιο της Σόφιας, αλλά σπουδάζει και μουσική θεωρία, αρμονία και κοντραπούντο. Συνεχίζει τις σπουδές τους στο Schola cantorum του Παρισιού, όπου σπουδάζει σύνθεση, βιόλα και όργανο Στη γαλλική πρωτεύουσα ζει και εργάζεται μέχρι το 1937 ως σύνθετης και μαέστρος. Ιδρύει ανδρική χορωδία από βουλγάρους μετανάστες και στο ρεπερτόριό τους συμπεριλαμβάνεται μόνο βουλγαρική μουσική. Διευθύνει συμφωνικές συναυλίες, που περιλαμβάνουν βουλγαρικά έργα στο Παρίσι, τη Λυών, τη Λωζάνη, τη Ρώμη, τη Βιέννη και το Βρότσλαβ. Μετά την επιστροφή του στη Βουλγαρία για 10 χρόνια είναι μουσικός διευθυντής του Ράδιο Σόφια. Η πρώτη ζωντανή ηχογράφηση του Ορατορίου-ρέκβιεμ «Βασιλ Λεβσκι» έγινε στο Κάρλοβο, τη γενέτειρα του Λέβσκι τον Φεβρουάριο του 1973 – έναν μήνα πριν από τον θάνατο του συνθέτη. Σολίστ είναι ο Σαμπίν Μάρκοφ (βαρύτονος), η Στέφκα Ποπάνγκελοβα (σοπράνο) και η Ρένη Πενκόβα (μέτζο-σοπράνο), και ο διευθυντής ορχήστρας - Βασίλ Στέφανοφ. Συμμετείχε το χορωδιακό σύνολο δημοτικών τραγουδιών που δεν υπάρχει πια στη ΒΕΡ, καθώς και η Φιλαρμονική Ορχήστρα του Πλόβντιβ. Στο τέλος της ίδιας χρονιάς έγινε και η πρώτη ηχογράφηση σε στούντιο. Αυτή τη φορά με τη Συμφωνική Ορχήστρα της ΒΕΡ και τους ίδιους σολίστ και χορωδία και πάλι με μαέστρο τον Βασίλ Στέφανοφ. Το κείμενο διαβάζει ο ηθοποιός Βασίλ Στόιτσεφ. Ιδού ένα μικρό απόσπασμα από το κείμενο που παρουσιάζει την υπόκλιση στο έργο του μεγάλου Βουλγάρου, ταυτόχρονα όμως φέρει τα ίχνη της περιόδου που δημιουργήθηκε:

Οι προσκυνητές του Παναγίου Τάφου πηγαίνουν για να θέσουν στις εικόνες τους κομμάτι από τον Τίμιο Σταυρό. Από την αγχόνη δική σου κομμάτι έβαλα στη ζωηρή φωτιά της καρδιάς μου. Αγωνία να έχει στα νιάτα μου, ανήσυχο να είναι το κόκκινο αίμα μου ... Δόξα! Αιώνια Δόξα στους ήρωες μας και αθανασία!

Στη συναυλία, αφιερωμένη στην αξιοσημείωτη επέτειο συμπεριλαμβάνονται και αλλά δύο έργα – «Βραδινή θυσία» του Πάβελ Τσενιάκοφ και αποσπάσματα από το έργο «Αυτοσχεδιασμός» του Πάντσο Βλαντιγκέροφ. Η μουσική του βουλγάρου κλασικού έγινε βάση μπαλέτου, το οποίο παριστάνει τους χαρακτήρες της Αγίας Σοφίας και των τριών κορών της - Πίστης, Ελπίδας και Αγάπης. Ας υπενθυμίσουμε ότι, η Αγία Σοφία είναι προστάτισσα της πρωτεύουσας της Βουλγαρίας, ενώ η γιορτή της πόλης είναι 17 Σεπτεμβρίου - την Ημέρα της Αγίας και των τριών κορών της. Σύμφωνα με τον ακαδημαϊκό Καρτάλοφ το θέμα αυτό πολύ καλά εναρμονίζεται με το θέμα για τον Λέβσκι, με την πρωτεύουσα και με την γιορτή.

Σε ένα τελείως διαφορετικό στυλ είναι το τραγούδι του συνθέτη Ντιμίταρ Πένεφ με στίχους του Αλεξάνταρ Κάλτσεφ. Ερμηνευτής είναι ο ηθοποιός Αντόν Ραντίτσεφ. Το έργο έχει συγκεντρώσει μέσα του την πίκρα, τα ανθρώπινα ελαττώματα καθώς τα προβλήματα, συσσωρευμένα στο κράτος μας τις τελευταίες δεκαετίες. Το κείμενο έχει τη μορφή γράμματος προς τον Λέβσκι:

Ο λαός λιγοστεύει και σώζεται κατά κάποιον τρόπο μόνος του.

Εγκαταλείπει πατρίδα και αναζητά κράτος, που να τον υπερασπίζει.

Σου γράφω, διάκονε...

Αν και δεν είναι πραγματικά πολλά, μουσικά έργα, αφιερωμένα στον Βασίλ Λέβσκι δημιουργούνται ανά τα χρόνια. Δύο από τους σημερινούς τίτλους, αφιερωμένους στην ένδοξη προσωπικότητα του Αποστόλου της Ελευθερίας είναι έργο του Στογιάν Μπάμπεκοφ - συνθέτη και διευθυντή χορωδιών. Τη δεκαετία του ΄80 του περασμένου αιώνα για το μουσικό αρχείο της ΒΕΡ έγινε η ηχογράφησης της καντάτας «Όρκος στον Λέβσκι» σε ερμηνεία της μικτής χορωδίας «Πέτκο Στάινοφ» υπό τη διεύθυνση του δημιουργού.

«Τροπάριο στον Άγιο Ιεροδιάκονο  Ιγνάτιο-Λέβσκι» - το άλλο έργο του Στογιάν Μπάμπεκοφ, ηχογραφήθηκε το 2014 από το ανδρικό σύνολο της Μικτής Χορωδίας της ΒΕΡ υπό τη διεύθυνση του Ρούμεν Ράιτσεφ. Ίσως πρέπει να διευκρινιστεί ότι η λέξη «Άγιος » σε αυτή την περίπτωση είναι απόφαση του δημιουργού. Ο Λέβσκι δεν έχει αγιοποιηθεί, παρά τη μαζική κοινωνική καμπάνια πριν από μερικά χρόνια.

Μετάφραση: Πένκα Βέλεβα