Το 2018 συμπληρώνονται 140 χρόνια από την έναρξη της Εξέγερσης της Κρέσνα και του Ραζλόγκ στη Μακεδονία του Πίριν (τη σημερινή περιοχή του Μπλαγκόεβγκραντ). Ήταν η πρώτη προσπάθεια των Βουλγάρων που παρέμειναν έξω από τα εδάφη της Βουλγαρίας για την επίτευξη ιστορικής δικαιοσύνης – ελευθερία και ενότητα με τους συμπατριώτες τους.

Στις αρχές του 1878, ο Ρωσοτουρκικός Απελευθερωτικός Πόλεμος τελείωσε με επιτυχία για τον απελευθερωτικό αγώνα. Η Οθωμανική Αυτοκρατορία αναγκάστηκε να υπογράψει την Συνθήκη του Αγίου Στεφάνου, με την οποία αναγνώρισε την ανεξαρτησία των βουλγαρικών εδαφών που καθορίστηκαν σαφώς στο πλαίσιο της αναγνωρισμένης από τον Σουλτάνο Βουλγαρικής Ορθόδοξης Εξαρχίας. Αλλά στο Συνέδριο του Βερολίνου τον Ιούνιο-Ιούλιο του 1878 οι Μεγάλες Δυνάμεις διέσπασαν τα βουλγαρικά εδάφη λόγω των γεωπολιτικών τους συμφερόντων. Η Μακεδονία του Πίριν είναι μέρος των βουλγαρικών εδαφών (32 978 τετραγωνικά χιλιόμετρα), και παραμένει άνευ όρων στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Το φθινόπωρο του 1878 άρχισε η προετοιμασία της εξέγερσης, και στις 5 Οκτωβρίου στο φαράγγι της Κρέσνα διεξάγεται η πρώτη μεγάλη μάχη.

Οι εορτασμοί της επετείου της εξέγερσης ξεκίνησαν με μια αντιπροσωπευτική έκθεση, που εγκαινιάστηκε στην Εθνική Βιβλιοθήκη «Κύριλλος και Μεθόδιος», μια κοινή πρωτοβουλία της βιβλιοθήκης και του Δήμου Κρέσνα.

Η Εξέγερση της Κρέσνα και του Ραζλόγκ άδικα παραμένει ελάχιστα γνωστή - στη σκιά της Εξέγερσης του Απρίλη και του Ρωσοτουρκικού Πολέμου. Αλλά αυτή είναι η πρώτη πράξη για να σχηματιστεί ένα ενιαίο βουλγαρικό έθνος - είπε σε ομιλία της στα εγκαίνια της έκθεσης η Αντιπρόεδρος της Δημοκρατίας Ηλιάνα Γιότοβα. Από δω και στο εξής θα αρχίσουν περισσότερο από μισό αιώνα προσπάθειες για εθνική ενοποίηση - χρόνια αγώνων, πατριωτισμού, πίστης και δίψας για ελευθερία. Σήμερα, 140 χρόνια αργότερα, ακούμε συχνά τις λέξεις, γραμμένες στην πρόσοψη της Βουλγαρικής Εθνοσυνέλευσης: «Η ενότητα κάνει τη δύναμη». Είναι καλύτερα να μην τα επαναλαμβάνουμε μόνο, αλλά να αντιλαμβανόμαστε αυτά τα λόγια, γιατί η πραγματική τους ανάγνωση περνά μέσα από εκείνα τα χρόνια της Εξέγερσης της Κρέσνα και του Ραζλόγκ.

Ο βουλγαρικός ορθόδοξος κλήρος στη Μακεδονία του Πίριν επίσης συμμετέχει ενεργά στην εξέγερση. Για το έργο τους μιλάει στην ομιλία του οΣεβασμιώτατος Μητροπολίτης Νευροκοπίουκ. Σεραφείμ:

Όπως παρουσιάζει η έκθεση, στη βάση της έναρξης της οργάνωσης της εξέγερσης είναι οι κληρικοί από τις μακεδονικές επαρχίες του λαού μας. Κατόρθωσαν με το φλογερό πνεύμα τους να ενθαρρύνουν τους ανθρώπους να εκδηλώσουν σε καλές πράξεις την πραγματική τέλεια χριστιανική αγάπη που απαιτεί να δίνουμε την ψυχή μας για τον πλησίον, σε διάθεση αυτοθυσίας. Για αυτό χαιρετώ όλους όσους εργάστηκαν, για να ανανεωθεί η μνήμη ενός πατριωτικού έργου σαν την εξέγερση της Κρέσνα και του Ραζλόγκ.

Ο δήμαρχος της Κρέσνα Νικολάι Γκεοργκίεφ ευχαρίστησε για τη βοήθεια στην οργάνωση της έκθεσης: Ο Δήμος Κρέσνα δεν είναι μεγάλος και ο προϋπολογισμός του δεν μπορεί να συγκριθεί με αυτό των μεσαίων και μεγάλων βουλγαρικών κοινοτήτων. Για αυτό είμαστε εξαιρετικά ευγνώμονες και συγκινημένοι για αυτό που έκαναν οι εταίροι μας από την Εθνική Βιβλιοθήκη... Άπλωσαν το χέρι τους φιλικά και μας βοήθησαν ενεργά στην προετοιμασία αυτής της έκθεσης.

Πριν από 140 χρόνια ο τότε πληθυσμός της Μακεδονίας του Πίριν δεν είναι μεγάλος, αλλά με τις ένοπλες ομάδες του συνεχίζει την αντίσταση ενάντια στην αυτοκρατορία περισσότερο από έξι μήνες.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η εξέγερση θεωρείται το αποκορύφωμα της αντίστασης των Βουλγάρων Μακεδόνων κατά των αποφάσεων του Συνεδρίου του Βερολίνου, επισήμανε η Κρασιμίρα Αλεξάντροβα, διευθύντρια της Εθνικής Βιβλιοθήκης. Αν και ανεπιτυχής, η εξέγερση είναι ένας πρόλογος του επικού αγώνα των Βουλγάρων Μακεδόνων υπό την ηγεσία της Εσωτερικής Μακεδονικής -Αδριανουπολικής Οργάνωσης για την εθνική απελευθέρωση και ενσωμάτωση σε μια ελεύθερη Ευρώπη. Είναι μία από τις πιο διαρκείς δράσεις του εθνικού απελευθερωτικού κινήματος, που καλύπτει την περίοδο από τον Οκτώβριο του 1878 μέχρι τα τέλη Μάιου του 1879.

Η εξέγερση της Κρέσνα και του Ραζλόγκ είναι εμπνευσμένη και από την οικοδόμηση του ελεύθερου βουλγαρικού κράτους στο Πριγκιπάτο της Βουλγαρίας (σημερινή Βόρεια Βουλγαρία και η περιοχή της Σόφιας). Οι Βούλγαροι στη Μακεδονία του Πίριν ξέρουν ότι βόρεια δημιουργείται μια Βουλγαρία στο πνεύμα της ευρωπαϊκής παράδοσης και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Ενώ στο Πίριν ακόμα ακούγονται τα τουφέκια και τα κανόνια, την 16^η Απριλίου του 1879 στο Βελίκο Τίρνοβο ψηφίστηκε το Σύνταγμα του Τίρνοβο με μια σημαντική φράση/Άρθρο 61/: «Ο καθένας σκλάβος, ανεξάρτητα από το φύλο, τη θρησκεία και την εθνικότητά του, ελεύθερος γίνεται όταν πατήσει στο βουλγαρικό έδαφος». Η ελευθερία της Μακεδονίας του Πίριν θα έρθει 33 χρόνια αργότερα, ως αποτέλεσμα του ηρωικού Βαλκανικού Πόλεμου, στον οποίο ο βουλγαρικός λαός και πάλι θα εκπλήξει την Ευρώπη και τον κόσμο με τη γενναιότητά του.

Μετάφραση: Πένκα Βέλεβα

Φωτογραφίες: BGNES