Μετά τη διάλυση της Παλαιάς Μεγάλης Βουλγαρίας του Κουμπράτ, ο δεύτερος γιος του Κοτράγκ κατευθύνθηκε προς τα Βόρεια Ανατολικά. Εγκαταστάθηκε στην περιοχή του Μέσου Βόλγα και ίδρυσε τη Βουλγαρία του Βόλγα το 660. Ίχνη της ιστορίας της τώρα προσεκτικά φυλάσσονται και μελετούνται στο Βουλγαρικό Ιστορικό-Αρχιτεκτονικό Μουσείο στο Ταταρστάν.

Πιστεύεται ότι ο Κοτράγκ (ή Κοντράγκ) είναι θρυλική φιγούρα. Ο ίδιος αναφέρεται έμμεσα στα βυζαντινά χρονικά, αλλά μέχρι στιγμής αξιόπιστες γραπτές πηγές για την ύπαρξή του δεν έχουν βρεθεί, λέει ο αναπληρωτής διευθυντής για τα επιστημονικά θέματα του Μουσείου Αντρέι Φασχουντίνοφ. Τον τόπο που επέλεξαν οι Βούλγαροι είναι σε τέτοιο σημείο, όπου χάρη στα μεγάλα ποτάμια και τις εμπορικές διαδρομές που περνούν από εδώ εμφανίζονται μεγάλα οικονομικά, πολιτιστικά και πολιτικά κέντρα - μια ιδιόμορφη πόρτα ανάμεσα στην Ανατολή και τη Δύση. Σε αντίθεση με τη Βουλγαρία του Δούναβη, που ασπάστηκε τον Χριστιανισμό το 864, στη Βουλγαρία του Βόλγα το 922, την περίοδο του χάνου Αλμούς, επίσημη θρησκεία ανακηρύχθηκε το Ισλάμ.

Ωστόσο μέρος του πληθυσμού εξακολουθεί να πιστεύει στις αρχαίες παγανιστικές θρησκείες, υπάρχουν και χριστιανοί. Για την υιοθέτηση του Ισλάμ διαδραματίζουν ρόλο οι οικονομικές και οι πολιτιστικές σχέσεις με την ήδη μουσουλμανική Κεντρική Ασία. Υποτίθεται ότι οι πρώτοι Βούλγαροι που ασπάστηκαν το Ισλάμ είναι έμποροι και ταξιδιώτες.

Στη συνέχεια, το Ισλάμ σταδιακά εξαπλώνεται ανάμεσα στις διάφορες φυλές. Αυτό επηρεάζει επίσης τη γραφή που χρησιμοποιούν οι Βούλγαροι του Βόλγα, λέει ο Αντρέι Φασχουντίνοφ:

Πριν την υιοθέτηση του Ισλάμ χρησιμοποιούσαν το ρουνικό αλφάβητο. Στο μουσείο φυλάσσονται αντικείμενα με ρουνική γραφή, συνήθως με ξεχωριστούς χαρακτήρες. Μέχρι τον 12^ο-13^ο αιώνα τους χρησιμοποιούσαν ως σύμβολα των επαγγελματικών συντεχνιών, για παράδειγμα στην αγγειοπλαστική (τοποθετούνται στο κάτω μέρος των κεραμικών δοχείων) ή ως χαρακτήρες μιας οικογένειας. Μετά την υιοθέτηση του Ισλάμ εξαπλώνεται γραφή, βασισμένη στο αραβικό αλφάβητο, το οποίο χρησιμοποιείται εδώ μέχρι τη δεκαετία του ’20, του 20^ου αιώνα, δηλαδή μέχρι τον ερχομό των Μπολσεβίκων στην εξουσία.

Οι Βούλγαροι του Βόλγα είναι ο μοναδικός λαός, ο οποίος αντιστάθηκε αποφασιστικά στους Μογγόλους στη διάσημη «Μάχη των κριαριών» το 1223, εξηγεί ο Φασχουντίνοφ:

Η μάχη μεταξύ των Βουλγάρων και του μογγολικού στρατού έγινε στην περιοχή Σαμάρσκαγια Λούκα κατά μήκος του ρου του Βόλγα. Μαθαίνοντας για τη σχεδιαζόμενη επίθεση των Μογγόλων, οι Βούλγαροι τους έκαναν να πιστέψουν στην υποχώρησή τους και έτσι οι Μογγόλοι έπεσαν στην παγίδα τους. Έτσι, οι Βούλγαροι τους νίκησαν, ο στρατός των Μογγόλων αποχώρησε, πολλοί αιχμαλωτίστηκαν. Μετά το τέλος της μάχης οι Βούλγαροι αντάλλαξαν τους συλληφθέντες με κριάρια, γεγονός που αποτελεί τεράστια ντροπή για τον μογγολικό στρατό. Αυτή η μάχη παραμένει στην ιστορία ως η «μάχη των κριαριών».

Τη μεγαλύτερη άνθιση η Βουλγαρία του Βόλγα σημειώνει τον 12^ο αιώνα και το πρώτο τρίτο του 13^ου αιώνα μέχρι το 1236 όταν κατακτήθηκε από τον μογγολικό στρατό:

Οι Βούλγαροι του Βόλγα ήταν καλοί έμποροι. Εμπορεύονταν με πολλές χώρες, φθάνοντας μέχρι την Κίνα. Η δραστηριότητά τους είχε εξαπλωθεί σε όλη τη Σιβηρία, από όπου έφερναν γούνες, συνέλεγαν απολιθωμένα οστά και χαυλιόδοντες μαμούθ, που πωλούσαν στις αγορές του Μπόλγκαρ, της Ευρώπης και της Ασίας. Έφθαναν επίσης στη Λευκή Θάλασσα του Αρκτικού Ωκεανού, από όπου έφερναν χαυλιόδοντες και δέρματα θαλάσσιων ίππων. Ανέπτυξαν υψηλής τεχνολογίας βιοτεχνική παραγωγή για εσωτερική κατανάλωση και εξαγωγή. Τον 14^ο αιώνα εδώ αναπτυσσόταν η παραγωγή χυτοσιδήρου, ενώ στην Ανατολική Ευρώπη εξαπλώθηκε τον 16^ο αιώνα. Οι αρχαιολόγοι έχουν ανακαλύψει χυτήρια μέταλλων, όπου χρησιμοποιούσαν θερμοκρασίες 1000 και περισσότερων βαθμών.

Οι Βούλγαροι έκαναν εξαιρετικά κοσμήματα. Η αρχαία τεχνολογία τους χρησιμοποιείται και σήμερα από τους Τατάρους. Ήταν ανεπτυγμένη και η παραγωγή γυαλιού. Και βέβαια, οι Βούλγαροι ήταν ένδοξοι πολεμιστές. Είχαν ισχυρό στρατό, ο πυρήνας του οποίου ήταν το ιππικό, και το βαριά οπλισμένο πεζικό είχε ενισχυτικό ρόλο.

Οι Βούλγαροι του Βόλγα έφθασαν σε υψηλό επίπεδο πνευματικού πολιτισμού, επιστήμης και εκπαίδευσης, λέει ο Αντρέι Φασχουντίνοφ:

Στη Βουλγαρία του Βόλγα η γραφή ήταν ευρέως διαδεδομένη, κάτι στο οποίο συνέβαλλε το εκπαιδευτικό σύστημα. Τόσο τα αγόρια, όσο τα κορίτσια από μικρά μάθαιναν να διαβάζουν και να γράφουν στα σχολεία των τζαμιών. Μεγάλο μέρος του πληθυσμού ήταν εγγράμματο. Το Ισλάμ τους υποχρέωνε να μαθαίνουν Αραβικά. Αλλά οι άνθρωποι με υψηλότερη εκπαίδευση ήξεραν και άλλες γλώσσες. Θεωρούταν ότι ο μορφωμένος άνθρωπος στο Μπόλγκαρ θα έπρεπε να γνωρίζει μερικές γλώσσες.

Μετάφραση: Πένκα Βέλεβα

Φωτογραφίες: bolgar.info