Την 4η Φεβρουαρίου, μακεδονική αντιπροσωπεία, με επικεφαλής τον πρωθυπουργό της χώρας Ζόραν Ζάεφ, έφτασε στη Βουλγαρία για τον κοινό εορτασμό της 147ης επετείου από τη γέννηση του Γκότσε Ντέλτσεφ. Σύμφωνα με τις προκαταρκτικές προσδοκίες, στο επίκεντρο των συνομιλιών θα ήταν η πολιτιστική συνεργασία και το ξεπέρασμα των ιστορικών διαφορών.

Πιστοί στο χαρακτηριστικό τους ρεαλιστικό στυλ συμπεριφοράς, οι πρωθυπουργοί της Μακεδονίας Ζόραν Ζάεφ (που πριν γίνει πολιτικός ήταν επιτυχημένος επιχειρηματίας), και της Βουλγαρίας, Μπόικο Μπορίσοφ, εξέφρασαν την ελπίδα για την αύξηση του εμπορίου μεταξύ των δυο χωρών, που σήμερα είναι 605 εκατ. ευρώ ετησίως, σε περισσότερο από 1 δισ. Για το σκοπό αυτό, η Βουλγαρία θα ζητήσει από τις Βρυξέλλες να επιτρέψουν την εφαρμογή της μηδενικής φορολογίας στο εμπόριο μεταξύ των δυο κρατών. Το κατά πόσο είναι εφικτό αυτό, με βάση τους κανόνες λειτουργίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δεν αποτελεί αντικείμενο του παρόντος άρθρου και, άρα, δεν θα το σχολιάσουμε. Θα σημειώσουμε μόνο ότι 5 μήνες μετά την υπογραφή της Συμφωνίας Φιλίας και Συνεργασίας μεταξύ των δύο κρατών, τον Αύγουστο του 2017, το διμερές εμπόριο αυξήθηκε κατά 15%, και στη συνέχεια, τον Οκτώβριο του 2018, κατά, ακόμα, 10%. Κατά τη διάρκεια της επίσκεψης της αντιπροσωπίας, συζητήθηκε και πάλι το ζήτημα του Διάδρομου αρ. 8. Πλέον γίνεται λόγος για συγκεκριμένη χρηματοδότηση. Εξασφαλίστηκε το ποσό των 760 εκατ. ευρώ για την κατασκευή της, σιδηροδρομικής σύνδεσης, η οποία αναβάλλονταν επί μακρόν, και η κατασκευή οδικής αρτηρίας η οποία θα συνδέει τα Σκόπια με τα βουλγαρικά σύνορα. Ο Ζόραν Ζάεφ δήλωσε σε ήρεμο τόνο, ότι η Βόρεια Μακεδονία, τον Ιούνιο, θα πρέπει να αρχίσει τις διαπραγματεύσεις για την ένταξή της στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Μετά από τη συνομιλία του με τον Ζόραν Ζάεφ, στη Σόφια, ο Μπόικο Μπορίσοφ τόνισε πως το 2017 κανείς δεν πίστευε ότι η πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία θα έλυνε γρήγορα τις διαφορές της με τη Βουλγαρία και την Ελλάδα και πρόσθεσε ότι η Βουλγαρία είναι η πρώτη χώρα που έχει εγκρίνει το προσχέδιο πρωτοκόλλου προσχώρησης της Μακεδονίας στο ΝΑΤΟ.

Οι υπουργοί Πολιτισμού Μποΐλ Μπάνοφ και Ασάφ Αντέμι, υπέγραψαν, όπως άλλωστε αναμένονταν, ευρύ πρόγραμμα «Πολιτιστικής Συνεργασίας», χάρη στο οποίο, μεταξύ των άλλων, θα επιταχυνθεί η συνεργασία στον τομέα του θεάτρου, της λογοτεχνίας, των βιβλιοθηκών και των μουσείων, των τεχνών, τη διοργάνωση εκθέσεων και φεστιβάλ μουσικής, του θεάτρου, της μουσικής, του χορού, των οπτικοακουστικών μέσων και της προστασίας των πνευματικών δικαιωμάτων.

Προκάλεσε εντύπωση, ότι παρά τις κοινές αισιόδοξες εμφανίσεις μπροστά στους δημοσιογράφους, τα σχόλια, και από τις δύο πλευρές, σε ό, τι αφορά στη συνεργασία για την εξομάλυνση των ιστορικών διαφορών ήταν πιο περιορισμένα. Η μακεδονική αποστολή υποσχέθηκε να αποκαταστήσει το μνημείο του συνταγματάρχη Κωνσταντίν Καβαρναλίεφ, από την εποχή του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, το οποίο βρίσκεται κοντά στη Δοϊράνη. Ακολουθώντας την βολική και λειτουργική αρχή: «Ας αφήσουμε την ιστορία στους ιστορικούς», οι Μπορίσοφ και Ζάεφ δεν έκαναν κανένα σχόλιο σχετικά με την καθυστέρηση του έργου της Επιτροπής για τα αμφιλεγόμενα θέματα ιστορικής υφής. Με βάση τη Συνθήκη Φιλίας και Συνεργασίας του 2017, δημιουργήθηκε μια «Μικτή διεπιστημονική επιτροπή εμπειρογνωμόνων για τα ιστορικά και εκπαιδευτικά θέματα στη Βουλγαρία και τη Μακεδονία». Σήμερα, ωστόσο, γίνεται λόγος για δύο επιτροπές - βουλγαρική και μακεδονική, οι οποίες μέχρι στιγμής έχουν πραγματοποιήσει, μόνο, τρεις κοινές συνεδριάσεις.

Για να ικανοποιήσουν την περιέργεια του κοινού και να δείξουν ότι κάτι γίνεται, οι εμπειρογνώμονες της επιτροπής, και στις δύο χώρες, είναι απασχολημένοι με το να δίνουν συνεντεύξεις στα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Εμφανής πρόοδος, όμως, δεν υπάρχει, ίσως επειδή οι διαφορές δεν είναι ιστορικές, αλλά ιδεολογικές. «Ιστορία» σημαίνει αναζήτηση, έρευνα και μελέτη γεγονότων, και σε αυτή την καθαρή της μορφή, είναι επιστήμη. Όμως οι ερμηνείες των γεγονότων, τα οποία δημιουργούν την ιστορία, είναι πάντα ιδεολογικές. Εκεί προκύπτουν οι διαφορές. Οι ιδεολογίες είναι δημιουργίες πολιτικών και μόνο αυτοί μπορούν να τις αλλάξουν αποτελεσματικά. Έτσι, το έργο της επιτροπής για το ξεκαθάρισμα των ιστορικών διαφορών μεταξύ των δυο κρατών, ασχέτως του αν είναι καταδικασμένη να αποτύχει ή να επιτύχει, δεν μπορεί να ολοκληρωθεί χωρίς τους πολιτικούς. Αυτοί θα αποφασίσουν το πότε και το πώς.

Μετάφραση: Σταύρος Βανιώτης