Μεγαλύτερο μέρος της ενεργειακής παραγωγής της Ευρώπης θα εξακολουθεί να παράγεται από άνθρακα, σύμφωνα με τα στοιχεία (από το 2017). Η Βουλγαρία ανήκει στην κατηγορία αυτή και κατατάσσεται στην 4η θέση μεταξύ των πιο εξαρτημένων από τον άνθρακα ευρωπαϊκών χωρών. Το 45% της βουλγαρικής ηλεκτρικής ενέργειας παράγεται από 4 μεγάλους θερμοηλεκτρικούς σταθμούς παραγωγής ενέργειας, στη λεκάνη του Ανατολικού Έβρου και αρκετούς άλλους, μικρότερους, σε διάφορα άλλα μέρη. Οι σταθμοί αυτοί χρησιμοποιούν τοπικό λιγνίτη για την παραγωγή 3.200 μεγαβάτ ηλεκτρικής ενέργειας. Αυτοί οι άνθρακες είναι φτηνοί αλλά τόσο χαμηλής ποιότητας που η περιβαλλοντική ρύπανση είναι υψηλότερη σε σύγκριση με τα εργοστάσια που χρησιμοποιούν απλό άνθρακα. Για το λόγο αυτό, οι 4 θερμοηλεκτρικοί σταθμοί αναγκάζονται να αγοράσουν φυσικό αέριο σε μεγάλες ποσότητες. Σε τέτοιο βαθμό μάλιστα, που ένας από τους μεγαλύτερους, ο θερμοηλεκτρικός Maritza-East 2, έχει συσσωρεύσει ένα εντυπωσιακό χρέος, για τα βουλγαρικά δεδομένα, που ξεπερνά τα 300 εκατομμύρια ευρώ. Ωστόσο, οι αρχές δεν σκοπεύουν να κλείσουν σύντομα αυτά τα εργοστάσια και σχεδιάζουν να τα διατηρήσουν τουλάχιστον μέχρι το 2030 , ίσως και μέχρι το 2050.

Δύο από τα εργοστάσια αυτά είναι αμερικανικής ιδιοκτησίας και καταβάλουν προσπάθειες αντιμετώπισης της ατμοσφαιρικής ρύπανσης. Μέχρι στιγμής τα καταφέρουν, αλλά ορισμένοι παρατηρητές προτείνουν ότι τουλάχιστον ένας από αυτούς, ψάχνει για νέο ιδιοκτήτη.

Είναι αλήθεια ότι η εξόρυξη άνθρακα και η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας απασχολούν δεκάδες χιλιάδες εργαζόμενους, οι οποίοι συγκαταλέγονται μεταξύ των πιο υψηλά αμειβόμενων στη Βουλγαρία. Αλλά είναι, επίσης, αλήθεια ότι οι ημέρες των βιομηχανιών αυτών είναι μετρημένες. Η Βουλγαρία έχει υπογράψει τη συμφωνία του Παρισιού για το κλίμα, το 2015, και δεν μπορεί να μην συμμορφωθεί με τις ακόμη αυστηρότερες απαιτήσεις περιβαλλοντικής προστασίας που ισχύουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Απαιτείται η λήψη κοινωνικά επώδυνων μέτρων και, μόλις πέρυσι, οι δυσαρεστημένοι ανθρακωρύχοι και ενεργειακοί εργάτες διαμαρτυρήθηκαν ενάντια στην απειλή να κλείσουν για δύο χρόνια οι θερμοηλεκτρικοί σταθμοί για περιβαλλοντικούς λόγους. Οι διαμαρτυρόμενοι υποστηρίχτηκαν από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Ρούμεν Ράντεφ, την υπουργό Ενέργειας Τεμενούζκα Πετκόβα και τις συνδικαλιστικές οργανώσεις.

Μέχρι στιγμής, δεν υπάρχουν συγκεκριμένες ενέργειες από τις αρχές και τους ίδιους τους θερμοηλεκτρικούς σταθμούς για τη μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης και η Σόφια ελπίζει στην αναβολή της εφαρμογής των απαιτήσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι θερμοηλεκτρικοί σταθμοί κάνουν ό,τι είναι δυνατόν για τη μείωση των εκπομπών αερίων, αλλά αυτό κοστίζει πάρα πολύ και απειλεί τα κέρδη τους. Επισήμως θεωρείται ότι αυτοί οι σταθμοί αποτελούν τη βασική δύναμη, χωρίς την οποία η βουλγαρική ενέργεια δεν μπορεί να αντεπεξέλθει στις καταναλωτικές ανάγκες, ειδικά το χειμώνα, όταν παράγουν πάνω από το 60% της απαιτούμενης ηλεκτρικής ενέργειας.

Η πιο λογική και αποδεκτή λύση, αυτή τη στιγμή, φαίνεται να είναι η μετατροπή των σταθμών για να λειτουργούν με αέριο αντί με άνθρακα. Η πρώτη αυτή ύλη εξακολουθεί να θεωρείται ακριβότερη από τον λιγνίτη, αλλά η ταχεία ανάπτυξη του τομέα φυσικού αερίου, η οποία συνοδεύεται από την κατασκευή του βουλγαρικού τμήματος του αγωγού φυσικού αερίου της TurkStream, την ταχεία πρόοδο κατασκευής του συνδετικού αγωγού φυσικού αερίου με την Ελλάδα και ο προγραμματισμένος ευρωπαϊκός κόμβος των Balkan, θα αλλάξει τα πράγματα υπέρ του φυσικού αερίου. Πρέπει επίσης να υπενθυμίσουμε ότι η Βουλγαρία είναι ένα από τα πρώτα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε ότι αφορά στην εισαγωγή και χρήση ανανεώσιμων πηγών αιολικής και ηλιακής ενέργειας. Έχει ήδη καλύψει τις απαιτήσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στο, τουλάχιστον, 16% της παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας. Αυτό δεν εμποδίζει τους περιβαλλοντολόγους όπως η Γρέτα Τούνμπεργκ να πιέζουν για ακόμη πιο ριζοσπαστικά μέτρα για την προστασία του κλίματος και του περιβάλλοντος. Οι βούλγαροι είναι θετικά κείμενοι και ευαίσθητοι σε αυτές τις εκκλήσεις, οι οποίες κερδίζουν όλο και περισσότερους υποστηρικτές. Αλλά και η οικονομική λογική είναι υπέρ του περιορισμού της ρύπανσης του περιβάλλοντος.