Μετά την Απελευθέρωση της Βουλγαρίας (1878) οι παραδόσεις σχετικά με τα Χριστούγεννα και την Πρωτοχρονιά επηρεάζονται από την Ευρώπη. Οι φιλοδοξίες του πρίγκιπα, των βασιλικών προσωπικοτήτων και των κυβερνώντων κατευθύνονται στο στόχο όλα να είναι όπως στην Ευρώπη. Ένα από τα πιο σημαντικά και αγαπημένα σύμβολα γίνεται το χριστουγεννιάτικο δέντρο. Σύμφωνα με πολλές πηγές, το πρώτο χριστουγεννιάτικο δέντρο στην Βουλγαρία στολίζεται στις 23 Δεκεμβρίου 1877 από τους Ρώσους αξιωματικούς του στρατηγού Γκούρκο.

«Στην Σόφια το όμορφο δέντρο έλαμψε με όλη του την γοητεία το 1879 και προκάλεσε ενθουσιασμό, μας διηγείται η Τοντόρκα Νέντεβα από το Περιφερειακό Ιστορικό Μουσείο του Βελίκο Τάρνοβο. Το χριστουγεννιάτικο δέντρο επιβάλλεται στην εορταστική ατμόσφαιρα στην χώρα μας χάρη στην πριγκίπισσα Κλεμεντίνα (μητέρα του πρίγκηπα Φέρντιναντ). Σε μια πλούσια γιορτή του παλατιού για τα παιδιά των σχολείων στην πρωτεύουσα στολίζεται ένα τεράστιο χριστουγεννιάτικο δέντρο. Τα παιδιά μένουν αμίλητα. Τόσο πολύ τους εντυπωσίασε το μαγευτικό δέντρο.»

Δεν είναι πολύ γνωστό το γεγονός ότι το πρώτο μεγάλο ιδιωτικό χριστουγεννιάτικο δέντρο στην πρωτεύουσα είναι έργο του πολιτικού Στέφαν Σταμπολόφ. Ήταν στολισμένο μεγιρλάντες, γυάλινα μπαλάκια και γυαλιστερά στολίδια. Στο τέλος της δεξίωσης οι καλεσμένοι είχαν το δικαίωμα να πάρουν από ένα στολίδι για σουβενίρ. Ενώ όμως στην Σόφιαστα τέλη του 19ου αιώνα ο Σταμπολόφ βοηθούσε στον εξευρωπαϊσμό των Βουλγαρικών Χριστουγέννων, το χριστουγεννιάτικο δέντρο εισήρθε μαζικά στην αστική ζωή αρκετά αργότερα – γύρω στη δεκαετία του 1920.

«Αρχικά, οι Βούλγαροι στόλιζαν δέντρα με μήλα, καρύδια, ποπκόρν και χειροποίητες πολύχρωμες χάρτινες γιρλάντες,σημειώνει η κ. Νέντεβα. Αργότερα, εμφανίστηκαν εισαγόμενα πακέτα με γυάλινα στολίδια. Η τιμή τους ήταν 10-12 λέβα, μερικές φορές έφταναν και 100 λέβα για τα πιο πολυτελή. Είναι ενδιαφέρον να σημειώσουμε ότι εκείνη την εποχή το ελάχιστο βιοτικό επίπεδο στην Βελίκο Τάρνοβο ήταν γύρω στα 30 λέβα τον μήνα.»

Οι πρωτοχρονιάτικες δεξιώσεις με κομψά πιάτα και ντύσιμο που έρχονται για τις πλούσιες κυρίες από το εξωτερικό, επίσης είναι μέρος από τηγιορτινή γοητεία και αποτελούν στοιχείο της ευρωπαϊκής μόδας στονεορτασμό των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς.

«Τον χειμώνα του 1880, ο πρίγκιπας Αλέξανδρος Μπάτενμπεργκ Α΄ οργάνωσε τον πρώτο χορό στη Βουλγαρία, γνωστό στον Τύπο ως «βραδινή διασκέδαση με χορούς»,  λέει η Τοντόρκα Νέντεβα . 116 νέοι επιλεγμένοι καλεσμένοι, μεταξύ των οποίων εκπρόσωποι ξένων χωρών, ντόπιοι πολιτικοί, νέοι αξιωματικοί, ανώτεροι υπάλληλοι της κυβέρνησης του πριγκιπάτου, ήταν παρόντες στην χοροεσπερίδα που ήταν εντελώς νέα για το βουλγαρικό τρόπο ζωής, νυχτερινή διασκέδαση. Από τα ντοκουμέντα βλέπουμε πως οι τουαλέτες των 23 γυναικών δεν ξεχωρίζουν με ειδική κομψότητα και στυλ. Μερικές γυναίκες είναι ντυμένες με απλά μάλλινα φορέματα που δεν έχουν καμία σχέση με την κομψότητα των Ευρωπαίων. Τα επόμενα χρόνια οι δεξιώσεις στο παλάτι γίνονται όλο και πιο δημοφιλείςστην ζωή στην Βουλγαρία, προσεγγίζοντας το στυλ και την πολυτέλεια των παρόμοιων εκδηλώσεων στα Ευρωπαϊκά παλάτια.»

Τα αγαπημένα χριστουγεννιάτικα έθιμα περιλαμβάνουν και την αποστολή χαιρετισμών με ευχές για υγεία, ευτυχία και αγάπη. Όχι μόνο για την αφρόκρεμα της κοινωνίας, αλλά και για τους κανονικούς ανθρώπους, ήταν θέμα τιμής, κύρους και καλής τύχης να διακοσμήσουν με τις θαυμάσιες «κινούμενες εικόνες», όπως ονόμαζαν τότε τα καρτ ποστάλ, το σπίτι τους την ιερή βραδιά των Χριστουγέννων.

«Η ποικιλία των καρτ ποστάλ στις αρχές του περασμένου αιώνα ήταν εκπληκτική. Σχεδόν όλα είναι εκτυπωμένα στο εξωτερικό ενώ μερικά είναι ζωγραφισμένα στο χέρι, κατασκευασμένα από μετάξι ή άλλο λεπτό ύφασμα και πασπαλισμένα με χρυσή και ασημένια σκόνη. Στα πρώτα χρόνια μετά την Απελευθέρωση, οι χαιρετισμοί γράφονται υποχρεωτικά στο μπροστινό μέρος και στην πλάτη η διεύθυνση. Στις δεκαετίες του ‘30 και ‘40 το ενδιαφέρον για τις χριστουγεννιάτικες κάρτες υποχωρεί και έρχονται στη μόδα οι επαγγελματικές κάρτες. Ειδικά οι εκπρόσωποι της καλλιτεχνικής κοινότητας και της πνευματικής ελίτ αρχίζουν να χαρίζουν δικές τους επαγγελματικές κάρτες σε φίλους, συγγενείς και γνωστούς για να ευχηθούν καλές γιορτές.»

Αναπόσπαστο κομμάτι της μαγείας των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς είναι η εμφάνιση των «φλογερών παιχνιδιών» που λάμπουν στον ουρανό, όπως έλεγαν τότε τα πυροτεχνήματα. Και φυσικά, τα δώρα για τα παιδιά.

«Τυπικές για τα κορίτσια ήταν οι κούκλες και οι πιο πλούσιοι οικογένειες είχαν την δυνατότητα να παραγγέλνουν από το εξωτερικό,σημειώνει η κ. Νέντεβα. Στα αγόρια έδιναν μπάλες, ξύλινα άλογα. Είναι χρήσιμο να γνωρίζουμε ότι στο παρελθόν οι Βούλγαροι συνήθιζαν να χαρίζουν στα παιδιά τους βιβλία με παιδικά ποιήματα, διηγήματα, παραμύθια και έτσι γνώριζαν στα παιδιά τη βουλγαρική λογοτεχνία καθώς τα βιβλία ήταν κυρίως έργα Βουλγάρων συγγραφέων και έτσι συνδέονταν τα Χριστούγεννα με τη λογοτεχνία και την εκπαίδευση.»

Μέχρι σήμερα οι Βούλγαροι δεν ξεχνούν κάθε Χριστούγεννα να βάζουν στο δέντρο τουλάχιστον ένα καινούργιο στολίδι καθώς πιστεύουν ότι φέρνει υγεία και καλή τύχη.

Φωτο:Μουσείο Βελίκο Τάρνοβο,

Κολαζ: Μιχαήλ Ντιμιτρόφ

Μετάφραση: Άιλιν Τόπλεβα