Στις 29 Ιουνίου η Ορθόδοξη εκκλησία τιμά την μνήμη των Απόστολων Πέτρου και Παύλου. Στην Βουλγαρία αυτή είναι και η μέρα που γιορτάζουν όσοι ασχολούνται με παραδοσιακά επαγγέλματα. Στην χώρα μας εδώ και αιώνες φτιάχνονται μοναδικά κοσμήματα, σκεύη για το σπίτι και εθνικές φορεσιές.

Ο ρουχισμός στην παραδοσιακή κοινωνία φτιαχνόταν στο σπίτι, με φυσικά υφάσματα και χρώματα. Τα ρούχα διακοσμούσαν γαϊτάνια και όμορφα κεντήματα που διαφέρουν στις 7 λαογραφικές περιοχές της Βουλγαρίας. Σήμερα πέρα από τις συλλογές των μουσείων και των ιδιωτών αυτά τα αληθινά έργα τέχνης μπορούμε να τα δούμε ζωντανά σε κάθε συναυλία που δίνουν τα μέλη των φολκορικών συγκροτημάτων.

Ο Στογιάν Ντιμιτρόβ είναι από το Ντόμπριτς και αφιέρωσε την ζωή του στον παραδοσιακό ρουχισμό. Με εθνικές φορεσιές φτιαγμένες από τα χέρια του έχουν ανέβει στην σκηνή διάσημες παραδοσιακές τραγουδίστριες της Βουλγαρίας όπως η Γιάνκα Ρούπκινα και η Γκαλίνα Ντουρμουσλίισκα αλλά και πολλές επαγγελματικές και ερασιτεχνικές ομάδες χορευτών, τραγουδιστών και μουσικών. 

«Έχω συνεργαστεί με βουλγάρικα συγκροτήματα που ζουν στην Αγγλία, την Γερμανία, την Ολλανδία κ.α., λέει ο τεχνίτης. Ρούχα που έχω φτιάξει ανήκουν σε ανθρώπους από διάφορες ηπείρους ως τον Βόρειο Καναδά και την χερσόνησο Καμτσάτκα (ΒΑ Ρωσία). Για μένα η δουλειά είναι ευχαρίστηση. Είμαι αυτοδίδακτος και ξεκίνησα να φτιάχνω φορεσιές όταν ήμουν 15 χρονών. Το πιο σημαντικό κομμάτι στην δημιουργία ενός τέτοιου ρούχου είναι τα κοσμήματα. Αυτά που φοριούνται στο κεφάλι είναι τα αγαπημένα μου αν και φυσικά όλα τα στάδια είναι εξίσου λεπτεπίλεπτα και καλοδουλεμένα. Μου αρέσει να φτιάχνω πατρόν, να γνέθω στον αργαλειό, να κεντάω, να πλέκω με βελονάκι ή με βελόνες, να φτιάχνω δαντέλα. Όταν ήμουν μικρός υπήρχαν άνθρωποι που μπορούσαν να διηγηθούν ιστορίες και να δειξουν πως γίνεται κάθε πράγμα. Μετέδιδαν αισθητικά κριτήρια και γούστο. Η τεχνική δεν φτάνει, κάθε τέχνη έχει τα μυστικά της.  Σήμερα πια δεν έχω από ποιόν να μαθαίνω, βασίζομαι δυστυχώς μόνο στον εαυτό μου».

Η λαϊκή τέχνη είναι ένα περίπλοκο συνονθύλευμα από ικανότητες και αποτελεί σύστημα από παραδόσεις, αντιλήψεις και τελετουργιες. Για να μπορεί όμως κάποιος να δημιουργεί κάτι καινούριο σ’ αυτό το πλαίσιο πρέπει να την έχει ενστερνιστεί σε βάθος.

«Στο παρελθόν αν κάποιος έκανε κακή απομίμηση κάποιας φορεσιάς όλη η κοινωνία τον απόπαιρνε, λέει ο μάστορας. Αν όμως κατάφερνε κάποιος τεχνίτης να προσδώσει στο ρούχο ομορφιά και χάρη και άλλοι ακολουθούσαν το παράδειγμά του. Αυτό που είναι για μένα το πιο δύσκολο είναι να λαμβάνω υπόψη την σκηνική παρουσία – τον φωτισμό, την κίνηση των σωμάτων, το πως θα φαίνεται από κοντά κι από μακριά, το πως θα αντιληφθεί τα ρούχα το κοινό».

Ο Στογιάν Μαρίνοβ πιστεύει πως στην τέχνη της εθνικής φορεσιάς δεν έχει πολλά περιθώρια για αυθεντικότητα και δημιουργία από την πλευρά του καλλιτέχνη ο οποίος επίσης δεν πρέπει να είναι «τσιγκούνης» στην χρήση των υλικών ή να βιάζεται να τελειώσει. Όλα αυτά οδηγούν σε παρακμή. 

«Πάντα είμαι έτοιμος να αναλάβω παραγγελία και δουλεύω με χαρά, λέει εκείνος. Δεν μου αρέσει να επαναλαμβάνω κάτι που έχω κανει στο παρελθόν. Παρά το ότι κάθε λεπτομέρεια διαφέρει από την προηγούμενη μένω πιστός στην βουλγάρικη παράδοση. Για να μεγαλώνει ένα αιωνόβιο δέντρο δεν πρέπει να του κόβουμε τις ρίζες ούτε να το πελεκάμε με το τσεκούρι. Δεν περιμένω την έγκριση των ανθρώπων, δεν μπορούμε να ικανποιήσουμε όλα τα γούστα αλλά δίνω τον καλύτερο εαυτό μου και είμαι σίγουρος πως κάπου στον κόσμο υπάρχουν κάποιοι που θα το εκτιμήσουν».

Φωτογραφίες: Pixabay

Μετάφραση: Αγάπη Γιορντανόβα