Η πρώτη σύγχρονη σκεπαστή αγορά κρέατος, γαλακτοκομικών προϊόντων, πουλερικών, ψαριών και λαχανικών - Η Κεντρική Αγορά της Σόφιας (Central Sofia Market Hall ή Χάλιτε), είναι έργο του αρχιτέκτονα Ναούμ Τόρμποφ, που γεννήθηκε κοντά στην πόλη Μπίτολα (Μοναστήρι). Ο Ναούμ Τόρμποφ σχεδίασε επίσης το Καζίνο της Σόφιας, που βρίσκονταν στη θέση της σημερινής Πινακοθήκης της Σόφιας, αλλά καταστράφηκε από τους βομβαρδισμούς κατά τη διάρκεια του Β 'Παγκοσμίου Πολέμου. Από τα εγκαίνιά της Κεντρικής Αγοράς το 1911, μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1940, στους χώρους της λειτουργούσαν περίπου 170 καταστήματα και πάγκοι μικρών εμπόρων. Η πρόσοψη του κτιρίου, που βρίσκεται στην καρδιά της πρωτεύουσας, στη γωνία μεταξύ της λεωφόρου Μαρία Λουίζα και της οδού Έξαρχ Ιωσήφ, προσελκύει την προσοχή λόγω των αρχιτεκτονικών ομοιοτήτων με το κεντρικό μεταλλικό λουτρό που βρίσκεται στην απέναντι πλευρά του δρόμου, μέρος του οποίου, σήμερα, στεγάζει το Περιφερειακό Μουσείο Ιστορίας της Σόφιας. Ακριβώς λόγω της αξιόλογης αρχιτεκτονικής της, το 1955, η Κεντρική Αγορά της Σόφιας ανακηρύχθηκε Πολιτιστικό Μνημείο εθνικής σημασίας.

Το κτίριο, που αποτελεί ένα από τα σύμβολα της πρωτεύουσας, εξακολουθεί μέχρι σήμερα να λειτουργεί σαν αγορά, ακόμη και μετά την πώλησή του σε ιδιωτική εταιρεία στις αρχές του 21ου αιώνα. Σχεδόν 20 χρόνια αργότερα, ωστόσο, το μέλλον της κινδυνεύει. Ο λόγος - η ιδιοκτήτρια εταιρεία πούλησε το ακίνητο σε μια γερμανική αλυσίδα λιανικής, η οποία σχεδιάζει να ανοίξει σ΄ αυτό το δικό της σουπερμάρκετ. Οι προθέσεις γίνονται κατανοητές τυχαία, αφού ο αγοραστής καλύπτει τις προθέσεις του σε ένα σχέδιο, το οποίο υποβάλλει για έγκριση στο Εθνικό Ινστιτούτο Ακίνητης Πολιτιστικής Κληρονομιάς.

Την υπόθεση κάνει ευρέως γνωστή ο ανεξάρτητος δημοτικός σύμβουλος Μπορίς Μπόνεφ, εκπρόσωπος της αστικής μη κυβερνητικής οργάνωσης Σώσε τη Σόφια» (Save Sofia). Η οργάνωση προγραμματίζει και πραγματοποιεί μια ζωντανή αλυσίδα μπροστά από το κτίριο, ζητώντας να δημοσιευθεί το σχέδιο για την ανακατασκευή του κτηρίου και να τεθεί σε δημόσια συζήτηση. Μετά από μια συνάντηση του Μπορίς Μπόνεφ με τον υπουργό Πολιτισμού Βελίσλαβ Μινέκοφ, κατέστη σαφές ότι το υπουργείο δεν έχει καμία δικαιοδοσία να παρέμβει, καθώς οι αίθουσες είναι ιδιωτική ιδιοκτησία. Ωστόσο, αυτό δεν αναιρεί το γεγονός ότι αυτό το κτίριο έχει χαρακτηριστεί πολιτιστικό μνημείο εθνικής σημασίας από το 1955- εξήγησε ο Μπορίς Μπόνεφ σε συνέντευξή του στην Βουλγαρική Εθνική Ραδιοφωνία – ΒΕΡ.

«Όταν ένα κτίριο κατηγοριοποιείται με καθεστώς προστασίας πολιτιστικού μνημείου εθνικής σημασίας, αυτό σημαίνει ότι ο ιδιοκτήτης του, ακόμη και αν είναι ιδιώτης, δεν μπορεί να κάνει ό, τι αλλαγές θέλει σ΄ αυτό. Πριν προχωρήσει στις όποιες αλλαγές, πρέπει να λάβει υπόψη τόσο τις συστάσεις των ειδικών όσο και την άποψη της κοινής γνώμης».

Η μεταπώληση δεν μπορεί να σταματήσει, καθώς είναι τυπικά νόμιμη, αλλά οι δυνατότητες διατήρησης των αιθουσών με την αυθεντική τους εμφάνιση και σκοπό δεν έχουν εξαντληθεί, υπογραμμίζουν κατηγορηματικά οι υπερασπιστές του αρχιτεκτονικού πολιτιστικού μνημείου.

«Ο Δήμος της Σόφιας και το κράτος πρέπει να καταβάλουν προσπάθειες για να αποκτήσουν την κυριότητα αυτού του κτιρίου», υποστηρίζει ο Μπόρις Μπόνεφ. «Σε περίπτωση που το σχέδιο της γερμανικής αλυσίδας λιανικής πώλησης δεν υλοποιηθεί, λόγω μη συμμόρφωσης με τους κανονισμούς για τη διατήρηση της εσωτερικής και εξωτερικής αρχιτεκτονικής, τότε για να ξαναγίνει το κτίριο κέντρο εμπορίου, είναι λογικό να παρέμβει το κράτος και η Τοπική Αυτοδιοίκηση. Ωστόσο, δεν είναι τυχαίο ότι στην είσοδο του κτηρίου βρίσκεται το οικόσημο της Σόφιας βρίσκεται και όχι της αλυσίδας λιανικής ή του ιδιοκτήτη», υπενθυμίζει και υπογραμμίζει ο δημοτικός σύμβουλος.

Δεν αποκλείεται και μια τρίτη πιθανότητα - η συζήτηση μεταξύ των σημερινών ιδιοκτητών, του δήμου, του κράτους και των εκπροσώπων της αλυσίδας λιανικής, κατά την οποία μπορεί να επιτευχθεί συμφωνία για την ανάπτυξη ενός νέου επιχειρηματικού σχεδίου για το μέλλον της Κεντρικής Αγοράς της Σόφιας.

Το αν θα υπερισχύσει το συμφέρον της κοινωνίας ή του ιδιωτικού συμφέροντος και το πώς αναμένεται να συνεχιστεί η ζωή ενός από τα σύμβολα της πρωτεύουσας της Βουλγαρίας, της Σόφιας, απομένει να το δούμε.

Φωτογραφίες: Άνι Πετρόβα, bgnes

Επιμέλεια: Ιωάν Κόλεφ

Μετάφραση: Σταύρος Βανιώτης