Στα βιβλιοπωλεία κυκλοφόρησε το βιβλίο «Ανταρκτική κουζίνα» στα βουλγάρικα και τα αγγλικά. Συγγραφείς είναι ο βούλγαρος εξερευνητής του Νότιου πόλου και διευθυντής του Βουλγάρικου Ανταρκτικού Ινστιτούτου, καθηγητής Χρίστο Πιμπίρεφ, ο ισπανός συγγραφέας Χαβιέρ Κάτσο, επιστήμονας που ηγείται της ισπανικής βάσης στην Ανταρκτική «Χουάν Κάρλος Α΄» και η βουλγάρα δημοσιογράφος και φωτογράφος, Ιγκλίκα Τρύφωνοβα, της οποίας ήταν η ιδέα για το βιβλίο.

Η Ιγκλίκα πριν περίπου 2 χρόνια, κατά την συνεδρίαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου για την Ανταρκτική, άκουσε τους αρχηγούς δυο πολικών προγραμμάτων να συζητάνε τι μαγειρεύουν στις βάσεις τους. Το συμπέρασμα ήταν ότι οι επιστημονικές ομάδες δεν μοιράζονται πληροφορίες για το τι τρώνε, ίσως γιατί δεν είναι τόσο σημαντικό όσο η επιστημονική τους δραστηριότητα και η Ιγκλίκα αποφάσισε πως θα ήταν ενδιαφέρον να δημιουργηθεί ένα βιβλίο που να δώσει μια ολική ιδέα για τις συνταγές που προτιμά η αντιπροσωπεία κάθε χώρας.

Το βιβλίο δίνει και μια πιο ολοκληρωμένη ιδέα για την ζωή στην Ανταρκτική. Για την αλληλεγγύη και την υποστήριξη των επιστημόνων από τις 30 χώρες που έχουν βάσεις (ολοετείς και εποχιακές) στην Ανταρκτική. Για τις δυσκολίες και τους κινδύνους.

Η γαστρονομική παράδοση στην Ανταρκτική ξεκίνησε πριν περίπου έναν αιώνα και το βιβλίο παραθέτει 60 συνταγές 29 μαγείρων χάρη στους οποίους επιβιώνουν οι επιστήμονες υπό αντίξοες συνθήκες.

«Αυτό το βιβλίο είναι κάτι που δεν έχει ξαναγίνει ως τώρα σε παγκόσμιο επίπεδο, λέει η Ιγκλίκα. Οι βασικοί ήρωες σ’ αυτήν την ιστορία δεν είναι οι επιστήμονες αλλά οι μάγειρες που κρυμμένοι στην κουζίνα μένουν απαρατήρητοι αλλά η δράση τους είναι ζωτικής σημασίας. Το πρώτο μέρος του βιβλίου είναι ιστορικό και κάνει σαφές ότι οι επιστήμονες δεν θα μπορούσαν να επιβιώσουν στην Ανταρκτική αν δεν είχαν καλούς μάγειρες. Οι ίδιοι οι μάγειρες διηγούνται πολύ ενδιαφέρουσες ιστορίες και μοιράζονται ποιες είναι οι αγαπημένες συνταγές σε κάθε βάση. Π.χ. στην βάση της Πολωνίας χρησιμοποιούν μοριακή κουζίνα η οποία μαγειρεύεται σε κενό αέρος και οι μερίδες πιάνουν πολύ λιγότερο χώρο ενώ είναι πιο θρεπτικές. Σήμερα στις αποστολές υπάρχουν μάγειρες που έχουν εργαστεί σε εστιατόρια με αστέρια Μισελέν και στρατιωτικοί που ξέρουν πώς να ταΐσουν ολόκληρο στράτευμα. Τις μαγειρικές τους ικανότητες δοκιμάζουν και οι επιστήμονες».

«Η τροφή είναι σημαντική γιατί είναι μια από τις λίγες απολαύσεις που έχουμε στην Ανταρκτική, λέει ο Χρίστο Πιμπίρεφ. Για 20 χρόνια η Βουλγαρία έστειλε στον Νότιο πόλο 15 αποστολές και όλον αυτόν τον καιρό μάγειράς μας ήταν ο γεωλόγος, Νικόλα Πετκόβ. Τα τελευταία 3 χρόνια ακολουθούμε το παράδειγμα των άλλων βάσεων και πια έχουμε επαγγελματία μάγειρα, την σεφ Ουλιάνα Γιάρκοβα. Όλοι όμως εδώ διατηρούν τις παραδόσεις τους γιατί τους θυμίζουν για το σπίτι τους κι όταν επισκεφτείς κάποια από τις βάσεις είναι σαν να μεταφέρεσαι στην αντίστοιχη χώρα. Οι Άγγλοι κάθε πρωί τρώνε πόριτζ (χυλό ή μούσλι). Ταυτόχρονα οι μάγειρες εμπνέονται ο ένας από τον άλλον. Π.χ. στην βάση της Αργεντινής τρώνε συχνά σνίτσελ μαγειρεμένο βάση συνταγής από το Μιλάνο ενώ στην βάση της Γαλλίας τους αρέσει το κρέας από την Αργεντινή».

Στην βουλγάρικη βάση «Άγ. Κλήμης της Αχρίδας» στην Ανταρκτική χρησιμοποιείται νερό από παγόβουνα για το μαγείρεμα το οποίο είναι πολύ καθαρό. Στις βάσεις των άλλων χωρών γνωρίζουν τον καθηγητή Πιμπίρεφ και το όνομά του ήταν εγγύηση για να μοιραστούν τα μυστικά που κρύβουν στις κατσαρόλες τους. Ο ξένος συγγραφέας του βιβλίου, ο Χαβιέρ Κάτσο, έλαβε την πρώτη του εντύπωση για την Βουλγαρία στην βάση μας στην νήσο Λίβινγκστον. Μετά από αυτό βρήκε ευκαιρία να επισκεφτεί την χώρα μας πολλές φορές, να την ανακαλύψει και να την αγαπήσει.

«Από την βουλγάρικη κουζίνα περισσότερο απ’ όλα μου αρέσει η τυρόπιτα, λέει εκείνος. Την συνδέω με την υποδοχή του Νέου Έτους στην βουλγάρικη βάση. Πολλές φορές κάθομαι στο τραπέζι των Βουλγάρων στην Ανταρκτική και μου αρέσουν οι συζητήσεις και τα τραγούδια».

Μεταξύ των κατοίκων του Νότιου πόλου το αγαπημένο επιδόρπιο είναι το τιραμισού και στο βιβλίο έχουν βρει την θέση τους 4 από τις διαφορετικές συνταγές που προτείνουν οι σεφ της Ανταρκτικής. Η αγαπημένη βάση των επιστημόνων όταν πεινάνε είναι η «Κονκόρντια» την οποία μοιράζονται Γάλλοι και Ιταλοί και έχουν 2 μάγειρες.

Τα πράγματα δεν ήταν πάντα τόσο ρόδινα για τους εξερευνητές των πάγων του Νότιου πόλου.

«Οι πρώτοι επιστήμονες έφτασαν εδώ στα τέλη του 19^ου αιώνα, λέει ο Χαβιέρ. Τρέφονταν κυρίως με κονσέρβες αλλά γρήγορα κατάλαβαν πως δεν θα τα καταφέρουν έτσι να επιβιώσουν μεγαλύτερα χρονικά διαστήματα. Άρχισαν να παίρνουν μαζί τους μάγειρες και προσπάθησαν να χρησιμοποιήσουν στην διατροφή τους τα ντόπια είδη ζώων. Τώρα πια υπάρχουν απαγορεύσεις και η λαθροθηρία τιμωρείται αυστηρά. Αλλά τότε δοκίμασαν το κρέας του πιγκουίνου και της φώκιας. Η γεύση τους ήταν πολύ ασυνήθιστη για τους ανθρώπους και κατέβαλλαν μεγάλες προσπάθειες για να το κάνουν βρώσιμο. Σήμερα ευτυχώς μεταφέρουμε προϊόντα από όλο τον κόσμο και μπορούμε να πούμε ότι τρεφόμαστε καλά». 

Στην Ανταρκτική υπάρχουν 76 ολοετείς και εποχιακές βάσεις τις οποίες χρησιμοποιούν η Αργεντινή, η Λευκορωσία, η Βραζιλία, η Αγγλία, η Γερμανία, το Εκουαδόρ, η Ινδία, η Ισπανία, η Ιταλία, η Αυστραλία, η Κίνα, η Κολομβία, η Μογγολία, οι Κάτω Χώρες, η Νορβηγία, το Περού, η Πολωνία, η Πορτογαλία, η Ρουμανία η Ρωσία, οι ΗΠΑ, η Τουρκία, η Ουρουγουάη, η Φινλανδία, η Γαλλία, η Χιλή, η Νότια Κορέα, η Ιαπωνία, η Νέα Ζηλανδία και η Βουλγαρία. Η μόνη βάση της οποίας δεν τα κατάφεραν οι συγγραφείς να συμπεριλάβουν συνταγές ήταν η Νέα Ζηλανδία.

Φωτογραφίες: Facebook/BulgarianAntarcticInstitute, Ιγκλίκα Τρίφονοβα, bgnes

Επιμέλεια: Βέσελα Κράστεβα (από συνεντεύξεις των προγραμμάτων Χρίστο Μπότεφ και Ράδιο Σόφια της ΒΕΡ)

Επιμέλεια και Μετάφραση: Αγάπη Γιορντανόβα