Όλο και περισσότεροι Βούλγαροι θεωρούν την παραπληροφόρηση ως κοινωνικό πρόβλημα, σύμφωνα με την έκθεση του Ευρωβαρόμετρου για τη Βουλγαρία. Για το 73% από αυτούς, οι ψεύτικες ειδήσεις αποτελούν πρόβλημα τόσο σε εθνικό επίπεδο όσο και για την δημοκρατία γενικότερα. Οι συμπατριώτες μας εμπιστεύονται λιγότερο τα έντυπα μέσα από τα διαδικτυακά και τα κοινωνικά δίκτυα. Αλλά ακριβώς το διαδίκτυο διαδίδει το μεγαλύτερο μέρος των ψευδών πληροφοριών.

Πίσω από την παραπληροφόρηση στις περισσότερες περιπτώσεις κρύβεται οικονομικό ή πολιτικό συμφέρον και γίνεται εργαλείο παραπλάνησης της κοινής γνώμης, μέσω του οποίου μεγάλες ομάδες ανθρώπων επιδιώκουν τους στόχους τους. Το φαινόμενο ανθεί σε καιρούς κρίσης όπως η σημερινή πανδημία και ο πόλεμος και τα παραδείγματα πληθαίνουν καθημερινά γύρω μας.

“Στην πανδημία είδαμε πόσο σοβαρές μπορεί να είναι οι συνέπειες της παραπληροφόρησης, πόσες ζωές χάθηκαν, αν και αυτό θα μπορούσε να είχε αποφευχθεί με τον εμβολιασμό” δηλώνει ο δημοσιογράφος Ιβάν Ράντεφ. “Για τη Βουλγαρία το πρόβλημα είναι ιδιαίτερα έντονο - το χαμηλότερο ποσοστό εμβολιασμένων, η υψηλότερη θνησιμότητα όχι μόνο στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Και τώρα, σε συνθήκες πολέμου, παρακολουθούμε πώς η παραπληροφόρηση δεν μειώνεται, αλλά απλώς το κύριο θέμα έχει αλλάξει”.

Σε περιόδους κρίσης, οι άνθρωποι αναζητούν περισσότερες πηγές πληροφοριών και αυτό βοηθά στη διάδοση ψευδών ειδήσεων. Έτσι, οι τραγωδίες του πολέμου στην Ουκρανία παρουσιάζονται ως χειραγωγημένες και υπάρχουν εικασίες ότι οι δολοφονίες στην Μπούτσα, για παράδειγμα, δεν έγιναν και στα πλάνα φαίνονται ηθοποιοί.

Λίγο περισσότεροι από τους μισούς Βούλγαρους (52%) και το 63% των πολιτών της ΕΕ είναι πεπεισμένοι ότι μπορούν να αναγνωρίσουν ψευδείς ειδήσεις. Γιατί η χώρα μας συνεχίζει να υστερεί σε αυτόν τον δείκτη;

“Κοιτάξτε το πολιτικό περιβάλλον στη χώρα μας” συμβουλεύει ο Ιβάν Ράντεφ. “Οι βουλευτές διαδίδουν θεωρίες συνωμοσίας και ψεύτικες ειδήσεις στην τηλεόραση. Ακόμη και οι δημοσιογράφοι των μεγάλων ΜΜΕ κάνουν το ίδιο, παρουσιάζοντας την παραπληροφόρηση ως την “άλλη οπτική γωνία”.

Όλα τα είδη ειδήσεων φτάνουν γρήγορα και εύκολα μέσω των κοινωνικών δικτύων, αλλά τείνουμε να μοιραζόμαστε αυτό που μας έχει επηρεάσει συναισθηματικά, αυτό που συμπίπτει με τις αντιλήψεις μας. Ωστόσο, αυτές οι πληροφορίες δεν συμπίπτουν πάντα με την αλήθεια.

“Η καλύτερη συμβουλή είναι να είμαστε επικριτικοί” λέει ο Ιβάν Ράντεφ. “Καλό είναι να θέτουμε πάντα το ερώτημα αν κάτι είναι αλήθεια, καθώς και να αναζητούμε επιβεβαίωση πριν το κοινοποιήσουμε. Διαφορετικά, θα γίνουμε μεταδότες ψευδών ειδήσεων”.

Ο δημοσιογράφος είναι πεπεισμένος ότι η διάδοση ψευδών ειδήσεων και συνωμοσιών στη χώρα μας δεν οφείλεται μόνο στα ΜΜΕ. Σύμφωνα με τον ίδιο, η διάγνωση ονομάζεται “έλλειψη εξουσίας” - δημόσια πρόσωπα των οποίων τη γνώμη εκτιμούμε.

"Πολύ συχνά υπάρχει ακραία έλλειψη εμπιστοσύνης και ο κόσμος δεν εμπιστεύεται κανέναν γιατί όλοι επιδιώκουν ένα συγκεκριμένο συμφέρον" λέει ο δημοσιογράφος. "Προσπαθώντας να προστατευτούμε από το να μας πουν ψέματα, πέφτουμε θύματα αυτών που μας λένε τα περισσότερα ψέματα. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο πρέπει να είμαστε επικριτικοί και να κρίνουμε ποιος θα μπορούσαμε να εμπιστευτούμε".

Φωτογραφίες: Άνι Λόζεβα, pixabay

Επιμέλεια: Ντιάνα Τσανκόβα (από συνεντεύξεις του Γκεόργκι Ζίκοφ, ΒΕΡ-Βίντιν)

Μετάφραση: Άιλιν Τόπλεβα