Ο πόλεμος είναι κακό πράγμα. Αφήνει μετά του κατεστραμμένες πόλεις, κατεστραμμένες ανθρώπινες ζωές και πολύ πόνο. Η σύρραξη στην Ουκρανία, που σιγόκαιγε και παρά το γεγονός αυτό μας εξέπληξε, με το αίμα των αθώων θυμάτων προκάλεσε κύμα αλληλεγγύης και έδεσε με αόρατα νήματα ανθρώπους από διαφορετικές άκρες του κόσμου. "Η συμπόνια του βοήθησε να συσπειρωθούν και το οποίο είναι σημαντικό για μας, μας έδειξε ότι δεν είμαστε μόνοι", μοιράστηκε για το Ράδιο Βουλγαρία η Μαρία Ζελιάζκοβα, Βουλγάρα από το ουκρανικό χωριό της Βεσσαραβίας Τσουσμελί και μέλος του ντόπιου χορευτικού συγκροτήματος με το ίδιο όνομα. Ήρθαμε σε επαφή μαζί της, για να μας πει πώς άλλαξε η ζωή των Βουλγάρων εκεί στις συνθήκες του πολέμου, καθώς και να στρέψουμε βλέμμα πίσω, προς τις κοινές μας ρίζες.

Η Μαρία διηγήθηκε ότι εάν δεν είναι τα δελτία ειδήσεων, στο χωριό ακόμη και δε θα καταλάβαιναν ότι υπάρχει πόλεμος – η κατάσταση είναι ήσυχη, δεν ακούγονται εκρήξεις. Όλοι όμως έχουμε συγγενείς και φίλους σε όλη την Ουκρανία. «Κάθε μέρα τηλεφωνούμε στους συγγενείς μας, για να τους ακούσουμε ότι είναι ζωντανοί. Η ζωή εδώ και δύο μήνες σταμάτησε. Προσευχόμαστε και προσπαθούμε με όσα μπορούμε να βοηθάμε τον στρατό και τους ανθρώπους που χρειάζονται βοήθεια", λέει η Μαρία. Το σπίτι της για έναν μήνα έγινε καταφύγιο για οικογένεια με μικρό παιδί από το Κίεβο. Το παιδί ήταν άρρωστο, αφού για ημέρες κρυβόταν μαζί με τους γονείς του στα υπόγεια από τους βομβαρδισμούς. "Δεν τους γνωρίζαμε καλά, αλλά τώρα είμαστε σαν συγγενείς. Το κακό ένωσε πολλούς ανθρώπους", μοιράζεται η Μαρία. Προσθέτει ότι στην Ουκρανία από παντού έρχεται ανθρωπιστική βοήθεια, συμπεριλαμβανομένου και από τη Βουλγαρία.

Το 80-90% των κατοίκων του Τσουσμελί προτίμησαν να μείνουν στο σπίτι παρά τη σύρραξη. Έφυγαν λίγες μητέρες με παιδιά, αλλά ένα μέρος εξ αυτών αργότερα επέστρεψαν. "Πολλοί άνθρωποι, που νωρίτερα δεν έβρισκαν χρόνο, επέτρεψαν στους γονείς τους από το Κίεβο, την Οδησσό και άλλες πόλεις. Οι δρόμοι γέμισαν παιδιά, που είναι ευχάριστο. Κρίμα μόνο που η αφορμή είναι κακή", συμπληρώνει η γυναίκα. Σύμφωνα με τα λόγια της, στο χωριό μένουν 4000 άτομα περίπου.

"Εμείς όλοι μιλάμε βουλγαρικά. Το ιδίωμα μας είναι διαφορετικό, αλλά όταν πηγαίνουμε στη Βουλγαρία, δεν έχουμε γλωσσικές δυσκολίες, καταλαβαίνουμε ο ένας τον άλλο. Εδώ στη Βεσσαραβία υπάρχουν πολλά βουλγαρικά χωριά και το καθένα έχει ιδίωμα του. Η ιστορία των κατοίκων του Τσουσμελί, λένε ότι αρχίζει από το Κάσπιτσαν. Αλλά αντιπροσωπεία από το χωριό μας πήγε εκεί και τίποτε κοινό δεν μπόρεσε να βρει στον πολιτισμό, την αρχιτεκτονική και τη διάλεκτο του Κάσπιτσαν."

Οι κάτοικοι του χωριού όμως φυλάσσουν παλαιές φορεσιές, χαλιά, κοσμήματα από γιαγιάδες και παππούδες. Ελπίζουν μια μέρα όλος αυτός ο πλούτος να ερευνηθεί από λαογράφους, που να αποκαλύψουν λεπτομερώς τις ρίζες τους. 

Το χωριό αρχικά ονομαζόταν «Τσουσμά βαροβίτα» /βρύση με ασβεστούχο νερό/, και αργότερα Τσουσμελί, λόγω πηγής στο κέντρο του, γύρω από την οποία αναπτυσσόταν.

"Είμαστε περήφανοι που το χωριό μας διατηρεί τις παραδόσεις του. Ανάμεσά τους είναι τα μαντήλια, υφασμένες σε αργαλειό, που δεν υπάρχουν στα άλλα χωριά της Βεσσαραβίας, και τα χαλιά. Τιμούμε τις χριστιανικές γιορτές – την καθεμία με το έθιμό της. Τώρα έρχεται η Ημέρα του Αγίου Γεωργίου, την οποία στο χωριό μας γιορτάζουμε πολύ όμορφα, με κουρμπάνι, και τα Χριστούγεννα οι άνδρες γυρίζουν τα σπίτια και τραγουδούν βουλγαρικά τραγούδια", λέει η Μαρία, αλλά προσθέτει ότι τώρα λόγω της κατάστασης τίποτα δεν είναι το ίδιο.

Άλλο μέρος του διατηρημένου βουλγαρικού πολιτισμού είναι η κουζίνα. Ο κάθε επισκέπτης του χωριού μπορεί να δοκιμάσει τις ντόπιες σπεσιαλιτέ – το παραδοσιακό κουρμπάνι, λάχανο με ρύζι και κρέας, και βεβαίως τυρόπιτα, λέει η Βουλγάρα της Βεσσαραβίας:

"Η τυρόπιτα στο χωριό μας λέγεται ζέλνικ. Πλάθουμε ζύμη, μεταξύ των φύλλων βάζουμε τυρί, χύνουμε πάνω τους γάλα με αυγό και ψήνουμε. Κάνουμε επίσης ρολάκια από ζύμη με σπιτική μαγιά. Όλα αυτά τα ζυμαρικά είναι με τυρί και ψήνονται στο φούρνο."

Καμάρι του χωριού είναι και το συγκρότημα βουλγαρικών παραδοσιακών χορών «Τσουσμελί».

"Το συγκρότημα ιδρύθηκε επίσημα πριν από 5 χρόνια. Τα μέλη του είναι 22 άτομα, που έχουν μεγάλη επιθυμία να χορεύουν. Προσωρινά όμως έχουμε διακόψει τη δραστηριότητά μας – πρώτα λόγω του κοροναϊού και τώρα – λόγω του πολέμου. Στο χωριό μας έχουν διασωθεί δύο-τρεις παλιούς χορούς, που χορεύουμε από πολλά χρόνια.", λέει η Μαρία Ζελιάζκοβα.

Οι κάτοικοι του Τσουσμελί, σαν όλους τους Ουκρανούς, ελπίζουν ο πόλεμος να τελειώσει πιο σύντομα. Είναι βέβαιοι στη νίκη, "γιατί δεν έχουμε κάνει τίποτε κακό". Και αυτό θα σήμαινε και σταδιακή επιστροφή στην κανονική ζωή.

Φωτογραφίες: πρ.αρχείο

Μετάφραση: Ντενίτσα Σοκόλοβα