Η 8^η Νοεμβρίου είναι η Ημέρα των Δυτικών Περιχώρων (περιοχές κατοικημένες με Βουλγάρους που βρίσκονται σήμερα στην Α. Σερβία). Φέτος κλείνουν 100 χρόνια από την θλιβερή επέτειο της υπογραφής του  Συμφώνου του Νεϊγύ (1923) που έθεσε το τέλος του Πρώτου Παγκόσμιου Πολέμου αλλά ταυτόχρονα έκοψε από την βουλγάρικη επικράτεια 1 545 κυβικά μέτρα στα οποία βρίσκονται 25 βουλγάρικα χωριά και μέρος των πόλεων Τραν και Κούλατα (στην περιοχή του Κιουστεντίλ).

Ανήμερα της επετείου, στις 6 Νοεμβρίου, στο Πολιτιστικό-Ενημερωτικό Κέντρο του Μποσίλεγκρραντ παρουσιάστηκε το ανθολόγιο «Η Μοίρα των Βουλγάρων στα Δυτικά Περίχωρα μετά το Σύμφωνο του Νεϊγύ». Πρόκειται για 2 τόμους που συμπεριλαμβάνουν τις υφηγήσεις επιστημόνων από τα ετήσια συνέδρια του ΠΕΚ με θέμα την ζωή των Βουλγάρων στην περιοχή αυτή.

Οι ημέρες από τις 6 έως τις 8 Νοεμβρίου 1920 στιγμάτισαν με φόβο και θλίψη την ζωή των Βουλγάρων στα Δυτικά Περίχωρα. Τότε τα σερβικά στρατεύματα του Βασιλείου Σέρβων, Κροατών και Σλοβένων (από το 1929 έως το 1944 Βασίλειο Γιουγκοσλαβία) κατέλαβαν τις περιοχές του Μποσίλεγκραντ, του Τσάριμπροντ (σήμερα Ντιμίτροβγκραντ) και της Στρούμιτσα (σήμερα στην Β.Μακεδονία). Μετά το τέλος του Πρώτου Παγκόσμιου Πολέμου αυτές οι περιοχές έμειναν έξω από τα σύνορα της Βουλγαρίας μέσω της Συμφωνίας του Νεϊγύ (1923). Πρόκειται για 1 545 κυβικά μέτρα στην οποία υπάρχουν 25 βουλγάρικα χωριά και μέρος των πόλεων Τραν και Κούλατα (στην περιοχή του Κιουστεντίλ).

«Η ζωή των Βουλγάρων στα Δυτικά Περίχωρα είναι ένας «εκατονταετής πόλεμος», λέει ο Ιβάν Νικόλοβ, πρόεδρος του Πολιτιστικού-Ενημερωτικού Κέντρου στο Μποσίλεγκραντ. Μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο γίνεται μια συνεχής προσπάθεια αυτές οι περιοχές να ερημώσουν και όσοι κάτοικοι μένουν να μην διατείνονται ότι έχουν βουλγάρικη καταγωγή. Το 1920 στα Δυτικά Περίχωρα ζούσαν 100 000 Βούλγαροι, σήμερα έχουν μείνει 18 500. Αυτές τις μέρες ολοκληρώνεται η καταμέτρηση του πληθυσμού στην Σερβία και φαίνεται ότι αυτός ο αριθμός θα πέσει κι άλλο. Οι βουλγάρικοι δήμοι στην Σερβία είναι οι πιο οικονομικά υπανάπτυκτοι. Αυτό προκαλεί μετανάστευση προς άλλα μέρη της Σερβίας, προς την Βουλγαρία και την Δύση. Χάνουμε την μάχη για την επιβίωση των Βουλγάρων εδώ. Ανεξάρτητα από το τι θα δείξει η καταμέτρηση δεν είμαι αισιόδοξος για το μέλλον της περιοχής. Είμαστε τόσο λίγοι που πλέον δεν έχει σημασία τι εθνικότητα δηλώνουμε. Ο φόβος μεταδίδεται γενετικά. Οι κάτοικοι προτιμούν να μην δηλώνουν Βούλγαροι και να αναζητούν άλλους τρόπους να δείξουν την πολιτιστική τους κληρονομιά για να αποφύγουν τα προβλήματα».

Οι βουλγάρικες επιχειρήσεις δεν τα κατάφεραν να σταθούν στα Δυτικά Περίχωρα και να δώσουν δυνατότητες βιοπορισμού στην βουλγάρικη κοινότητα. Αυτό είναι καθοριστικό για το μέλλον αυτών των ανθρώπων.

«Στην περιοχή μένουν πια μόνο ηλικιωμένοι, λέει ο Νικόλοβ. Ταυτόχρονα το περιβάλλον ρυπαίνεται όλο και περισσότερο. Ένα από τα ορυχεία στην περιοχή σταμάτησε να λειτουργεί (το υπουργείο του πήρε την άδεια) αλλά το άλλο συνεχίζει να δηλητηριάζει το ποτάμι».

Το Πολιτιστικό-Ενημερωτικό Κέντρο ιδρύθηκε στο Μποσίλεγκραντ πριν 22 χρόνια. Οι κάτοικοι συγκεντρώνονται για να σημειώσουν όλες τις βουλγάρικες γιορτές τηρώντας τα έθιμα και διατηρώντας την γλώσσα τους. Φέτος η Γιορτή των Εθνεγερτών διοργανώθηκε με την υποστήριξη του Δήμου της Σόφιας και το πρόγραμμα συμπεριλάμβανε μεγάλη λαογραφική συναυλία.

Φωτογραφίες: БГНЕС, αρχείο, glaspress.rs

Επιμέλεια και Μετάφραση: Αγάπη Γιορντανόβα