Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Ρούμεν Ράντεφ χαιρέτισε την Πρόεδρο και τους πολίτες της ΔΒΜ με αφορμή την γιορτή της χώρας – Ιλίντεν – Ημέρα της Δημοκρατίας.

«Η αυτοθυσία των ηρώων της Εξέγερσης του Ιλίντεν φέρει τη μνήμη στην πορεία του χρόνου, που για πάντα θα συνδέει τη Βουλγαρία με τη Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας και τους πολίτες τους», δηλώνει ο Ράντεφ στο χαιρετιστήριο μήνυμά του. Σύμφωνα με τα λόγια του, τα υψηλά ιδανικά της εξέγερσης σήμερα είναι στη βάση των αξιών της ενωμένης Ευρώπης.

Ο Ρούμεν Ράντεφ τονίζει ότι το κοινό μας ευρωπαϊκό μέλλον απαιτεί βούληση και ειλικρινή προσέγγιση στην εφαρμογή της Συμφωνίας Φιλίας, Καλής Γειτονίας και Συνεργασίας του 2017, καθώς και ότι η χώρα μας παραμένει αποφασισμένη να εργάζεται για το χτίσιμο σχέσεων καλής γειτονίας με τη ΔΒΜ και να δίνει υποστήριξη για την εκπλήρωση των συμφωνηθέντων κριτηρίων για ένταξη στην ΕΕ.

Μετά τη Συνθήκη του Βερολίνου του 1878, η οποία υπεγράφη μεταξύ των Μεγάλων Δυνάμεων και της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, τα βουλγαρικά εδάφη διαιρέθηκαν μεταξύ του Πριγκιπάτου της Βουλγαρίας, της αυτόνομης Ανατολικής Ρωμυλίας στα όρια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, και της διοικητικής περιοχής Μακεδονίας και Ανατολικής Θράκης που επίσης παρέμεινε υποτελής στον σουλτάνο.

Ακολούθησε εξέγερση στην Κρέσνα και το Ραζλόγκ γιατί οι Βούλγαροι δεν ήταν διατεθιμένοι να δεχθούν τις αποφάσεις του Βερολίνου. Η εξέγερση απέτυχε αλλά οι συμμέτοχοι και διάδοχοι των ηρώων του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα, οι συνεχιστές του έργου του Λέφσκι και του Μπότεφ, πήραν τον δύσκολο δρόμο του αγώνα στη Μακεδονία και την Ανατολική Θράκη.

Το 1893 δημιουργήθηκε η Εσωτερική Επαναστατική Οργάνωση της Μακεδονίας και της Ανατολικής Θράκης, με αρχηγούς τον Νταμιάν Γκρούεφ και τον Γκότσε Ντέλτσεφ.

Το συνέδριο της οργάνωσης έλαβε χώρα στη Θεσσαλονίκη στις αρχές του 1903 και εκεί λήφθηκε η απόφαση πανεθνικής και στρατηγικής εξέγερσης. Οι αρχηγοί Ντάμε Γκρούεφ, Γιάνε Σαντάνσκι και Γκιόρτσε Πετρόφ της έδωσαν νέα μορφή με τη δημιουργία αντάρτικων μονάδων. Ο Γκότσε Ντέλτσεφ σκοτώθηκε τον Απρίλιο του 1903 αλλά αυτό δεν εμπόδισε τους επαναστάτες να ξεσηκωθούν στην γεωγραφική περιοχή της Μακεδονίας, στις 2 Αυγούστου, την Ημέρα του Προφήτη Ηλία με το παλιό ημερολόγιο.

Μερικές μέρες αργότερα ξεσηκώθηκαν και στην Στράντζα. Η Ανατολική Θράκη επαναστάτησε την ημέρα της Μεταμόρφωσης του Σωτήρα στις 6 Αυγούστου. Η Οθωμανική Αυτοκρατορία έστειλε κατά των 30 χιλιάδων Βουλγάρων ανταρτών τακτικά στρατεύματα τριακοσίων 50 χιλιάδων Τούρκων.

Για μια περίοδο 3 μηνών Βούλγαροι πατριώτες από τη Μοισία, από την Θράκη, από την περιοχή της Ροδόπης και του Αίμου πολέμησαν με όλα τα μέσα, αλλά δεν μπόρεσαν να αποφύγουν την ήττα. Με τη σιωπηλή συγκατάθεση των Μεγάλων Δυνάμεων η Οθωμανική Αυτοκρατορία επανέκτησε τις απελευθερωμένες περιοχές. Πυρπολήθηκαν τουλάχιστον 205 χωριά, σκοτώθηκαν πάνω από 5 χιλιάδες και φυλακίστηκαν πάνω από 15 χιλιάδες άτομα. 30 χιλιάδες πρόσφυγες αναζήτησαν σωτηρία στο Πριγκιπάτο της Βουλγαρίας.

Στην Β.Μακεδονία τιμούν επίσης την εξέγερση του Ηλίντεν με το παλιό ημερολόγιο στις 2 Αυγούστου, μάλιστα σαν εθνική τους εορτή.