Η Διεθνής Ημέρα Εργατών στη μαζική συνείδηση των Βουλγάρων συχνά συνδέεται με την περίοδο του σοσιαλισμού και τις μεγάλης κλίμακας παρελάσεις, που η γηραιότερη γενιά θυμάται καλά. Η γιορτή όμως έχει αρκετά πιο βαθιές ρίζες. Προέρχεται από τις κινητοποιήσεις εργατών στο Σικάγο το 1886, όταν βιομηχανικοί εργάτες ζήτησαν περισσότερα δικαιώματα και πιο συγκεκριμένα – 8ωρη εργάσιμη μέρα.

Πώς όμως ο Βούλγαρος αντιλαμβάνεται την 1^η Μαΐου;

Έστω και μετά τις 10 Νοεμβρίου 1989 η γιορτή να έχασε ως έναν βαθμό το ιδεολογικό συστατικό μέρος της, η Εργατική Πρωτομαγιά είναι ακόμη επίσημη γιορτή στη Βουλγαρία. Και κυρίως αργία, όταν δεν πηγαίνουμε στη δουλειά. Διατηρεί η Ημέρα των Εργατών τη συμβολική αξία της και καταλαβαίνουμε ακόμη το νόημά της;

«Οι αξίες έχουν χάσει από την αξία τους, εάν τις βλέπουμε από το πρίσμα της παραδοσιακής ιδέας για τον υπάκουο, εργατικό άνθρωπο, ο οποίος από το πρωί μέχρι το βράδυ δουλεύει για τον επιούσιο – αυτό έχει αλλάξει εδώ και χρόνια. Οι νέοι προτιμούν να είναι ελεύθεροι και να μη δεσμεύονται», διαπιστώνει ο κοινωνικός ανθρωπολόγος Χαραλάν Αλεξάντροφ:

«Η εργασία ως μία από τις ανώτατες μορφές αυτοεκδήλωσης, τέτοια που ήταν σε προηγούμενες περιόδους, έχει χάσει αναμφισβήτητα από την αξία της. Στις περισσότερες σύγχρονες κοινωνίες αυτή η ιδέα έχε αλλάξει και η εργασία δεν είναι αυτό το ηγετικό, βασικό μοντέλο, μέσω του οποίου ο άνθρωπος υπάρχει στον κόσμο. Οι νέες γενιές αντιλαμβάνονται την κοινωνική συμμετοχή τους με διαφορετικές μορφές συμπεριφοράς. Πράγματα όπως η καλλιτεχνική αυτοεκδήλωση, η επαγγελματική επιτυχία, η ανάπτυξη, η διασκέδαση στέκονται πολύ πιο υψηλά από την εργασία. Η εργασία όμως δεν έχει διαγραφεί, εξακολουθεί να θεωρείται αξία από τυπική άποψη. Αυτό όμως που οι άνθρωποι θεωρούν ως επιτυχία είναι το πρεστίζ, που έχουν και όχι τη συμβολή που δίνουν».

Τώρα η ανεπάρκεια καταρτισμένων στελεχών στην αγορά εργασίας θέτει τους εργάτες σε πολύ πιο καλή θέση να διαπραγματεύονται και να ζητούν καλύτερες συνθήκες, λέει ο εμπειρογνώμονας και εξηγεί:

«Το ζήτημα είναι όμως εάν μπορούν να οργανωθούν. Οι συνδικαλιστικοί θεσμοί είναι ισχυροί κατά παράδοση κυρίως στην κρατική διοίκηση. Δεν υπάρχει όμως αμφιβολία ότι οι συνθήκες εργασίας έχουν βελτιωθεί αισθητά. Η ανάπτυξη των τεχνολογιών όμως υπερτερεί την ανθρώπινη ανάπτυξη και η τάση αυτή κατά πάσα πιθανότητα θα ενισχυθεί με τη διείσδυση της τεχνητής νοημοσύνης και πολλοί άνθρωποι θα χάσουν τις θέσεις εργασίας τους», προβλέπει ο ερευνητής της δημόσιας συμπεριφοράς.

Και ενώ οι πιο ηλικιωμένοι προσπαθούν να δουλεύουν ακόμη και ως συνταξιούχοι, για να μπορούν να τα βγάλουν πέρα, οι νέοι Βούλγαροι αναζητούν άμεση επαγγελματική αποκατάσταση. Τέτοιες είναι οι εντυπώσεις του πρώην υπηρεσιακού υπουργού Περιφερειακής Ανάπτυξης Ιβάν Σίσκοφ, ο οποίος υπενθυμίζει ότι η έντιμη εργασία είναι θεμελιώδης για κάθε κοινωνία. «Πριν αρχίσουμε να δουλεύουμε, πρέπει να αποκτήσουμε μόρφωση. Πρέπει να ανατρέφουμε τα παιδιά μας με την πεποίθηση ότι για να πετύχουν, πρέπει να δουλεύουν και να έχουν τελειώσει τη μόρφωσή τους»:

«Είναι εξαιρετικά σημαντικό, ενώ είσαι νέος να εργάζεσαι έτσι, ώστε να μπορείς να αναπτύξεις τα προσόντα σου και τότε να σκέφτεσαι πόσο θα κερδίζεις. Αυτό ισχύει και για την κρατική διοίκηση – οι νέοι, που θέλουν να ασχολούνται με διοίκηση και να βοηθήσουν πραγματικά το κράτος, πρέπει να ξέρουν ότι η διοίκηση δεν είναι τόσο ελκυστική με τις αμοιβές εργασίας που προσφέρει, αλλά προσφέρει τέτοιες γνώσεις και προσόντα, που αξίζουν, για να μπορεί κανείς να είναι πράγματι χρήσιμος τόσο στην κοινωνία, όσο στον εαυτό του.»