Μετά το Κίεβο και το Μπόλγκραντ  το 6^ο Διεθνές Φεστιβάλ Λαογραφικού Κινηματογράφου «ΟΚΟ» έρχεται και στην Σόφια. Από τις 3 έως τις 11 Οκτωβρίουστους κινηματογράφους G8, Ντομ να Κίνοτο (Οίκο Κινηματογράφου) και στο Γαλλικό Ινστιτούτο στην πλατεία Σλαβέικοβ, θα προβληθούν 93 από τις 95 ταινίες του Φεστιβάλ από 55 χώρες σε 5 ηπείρους, που γυρίστηκαν από 103 σκηνοθέτες σε 25 γλώσσες.

Το βασικό θέμα του Φεστιβάλ είναι οι παραδόσεις σχετικές με τους κούκερ στην Βουλγαρία και τους μαλάνκα στην Ουκρανία – άντρες που φοράνε δέρματα ζώων και τρομακτικές μάσκες, χτυπάνε κουδούνια και φωνάζουν για να διώξουν κακά πνεύματα, τον χειμώνα και το σκοτάδι. Τα παιχνίδια αυτά είναι χαρακτηριστικά σχεδόν για όλους τους λαούς σην Ευρώπη και παντού έχουν την ίδα αποστολή να φέρουν την άνοιξη, το φως και την ζεστασιά.

«Ξεκινήσαμε με μια φωτογραφική έκθεση, λέει η σκηνοθέτης Τετιάνα Στάνεβα που είναι Γενικός Διευθυντής του Φεστιβάλ. Οι μισές φωτογραφίες είναι από τον θεολόγο Ιβάν Σισίεβ που φωτογράφιζε ομάδες κούκερ που επισκέφτηκαν το Κίεβο ενώ οι άλλες μισές από την ουκρανική υπηρεσία Ukraїner που από το 2016 φωτογραφίζει τις παραδόσεις σε όλη την χώρα και τις μεταδίδει σε δεκάδες γλώσσες. Φωτογραφίες του Σισίεβ συμπεριλαμβάνονται στοNational Geographic, στην Vogue US και στο Le Monde. Έχει και πίνακες των ζωγράφων Σύλβια Ατίποβα και Λέσια Μπάμπλιακ από την σειρά «Κίτρινο-μπλε άλμπουμ», αφιερωμένους στον πόλεμο».

Μετά τα εγκαίνια του Φεστιβάλ στην Σόφια είχε προβολή της ταινίας «Μάρτβα κίτκα» (Νεκρά λουλούδια) της Τετιάνα Στάνεβα που διηγείται μια προσωπική ιστορία για την Βεσαραβία, τις παραδόσεις των ανθρώπων που ζουν εκεί και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η περιοχή κατά τον πόλεμο στην Ουκρανία (μετά το 2014 όταν η Ρωσία προσάρτισε την Κριμαία). Μετά την ταινία διοργανώθηκε έρανος προς υποστήριξη του  88^ου τάγματος βατραχανθρώπων του Μπόλγκραντ.

«Αυτή η ταινία ήταν μέρος του βουλγάρικου προγράμματος που δείξαμε στο Κίεβο, λέει η Τετιάνα. Είχε κούκερ από την Βουλγαρία, βουλγάρικα φαγητά και ποτά, βουλγάρικους χορούς. Η ταινία είναι για το χωριό μου, το Κρινίτσνοε, στην περιοχή του Μπόλγκραντ. Μέρος των γυρισμάτων είναι από το 2020 και δείχνουν πως γιορτάζουμε παραδοσιακά χριστούγεννα, με σουρβάτσκι (χτυπήματα στην πλάτη για υγεία με κλαδιά κρανιάς) και παραδοσιακά τραγούδια. Μέρος της βουλγάρικης παράδοσης είναι τα κορίτσια να φτιάχνουν μπουκετάκια από λουλούδια με τα οποία να στολίζουν τα παραδοσιακά καπέλα (καλπάκ) των αγοριών που τους αρέσουν. Στην περιοχή μου υπάρχει παράδοση τα μπουκετάκια να πλάθονται από κερί. Μετά από αυτά τα γυρίσματα ξεκίνησε η πανδημία και μετά ο πόλεμος. Αποδείχθηκε ότι αυτή ήταν η τελευταία μας μαζική και ήρεμη συγκέντρωση. Τώρα βλέπουμε την ταινία και κλαίμε γιατί τότε δεν καταλαβαίναμε πόσο ευτυχισμένοι ήμασταν και δεν ξέραμε τι μας περιμένει».

Πέρσι το καλοκαίρι η Τετιάνα συναντήθηκε με κάποια από τα κορίτσια από το πανηγύρι και έλιωσαν τα κέρινα μπουκετάκια για να φτιάξουν κεριά για τους ουκρανούς στρατιώτες, δηλαδή για εκείνα τα αγόρια που τότε ήταν ανέμελα ενώ τώρα πολεμούν στα χαρακώματα.  

«Η ταινία δείχνει πώς ο πόλεμος τσάκισε την ζωή μας, λέει η Τετιάνα. Πως μας άλλαξε, τι λέγαμε και πως νιώθαμε πριν τον πόλεμο και πως σκεφτόμαστε τώρα».  

Στο Φεστιβάλ συμμετέχουν ταινίες με βραβεία Όσκαρ και Μπάφτα, που έχουν συμμετάσχει σε Μπερλινάλε και στις Κάννες, στην Βενετία και το Τορόντο. Στην Σόφια θα ανακοινωθούν οι νικητές στους βασικούς διαγωνισμούς του Φεστιβάλ που είναι το OKO GLOBAL FICTION και το OKO GLOBAL NON-FICTION. Έχει άλλους 2 διαγωνισμούς – το NASHE OKO για ουκρανέζικες ταινίες και ντοκιμαντέρ και το OKO SHORT για ταινίες μικρού μήκους. Θα δούμε και την ταινία «2 000μ. ως την Αντρίβκα» που είναι η ουκρανέζικη υποψηφιότητα στα φετινά Όσκαρ.

Στο Φεστιβάλ στο Κίεβο εγκαινιάστηκε η τοιχογραφία «Κινηματογραφική ταινία της ζωής» των αδερφών Φέλντμαν, που είναι αφιερωμένη στην ιστορία του Φεστιβάλ. Υπήρξε και συζήτηση με θέμα «Από που ξεκινά η απώλεια μιας περιοχής: οι πόνοι και οι ελπίδες της περιοχής της Οδησσού».

Η Τετιάνα δεν πιστεύει ότι ο πόλεμος θα τελειώσει σύντομα. Αντιθέτως θεωρεί ότι θα εξαπλωθεί στις χώρες της Βαλτικής. Ο πόλεμος αυτός κατά την γνώμη της είναι γρήγορος ενώ η Ευρώπη καθυστερεί λόγω των ίδιων της των συμφωνιών που πρέπει να τηρεί και της γραφειοκρατίας. Ταυτόχρονα η Τετιάνα είναι πεποισμένη ότι η Ευρώπη πλέον δεν μπορεί να βασίζεται στις ΗΠΑ και ότι οι ευρωπαίοι πρέπει να υπερασπιστούν μόνοι τους την ασφάλειά τους γι’ αυτό πρέπει να είναι πιο ενωμένοι και έτοιμοι να ανταποκριθούν στις προκλήσεις.

• Ο μαγικός κόσμος του Ραντοσλάφ και της Ιβάνα στο φωτογραφικό πρότζεκτ του Ίβο Ντάντσεφ

Επιμέλεια: Ιωάν Κόλεβ

Επιμέλεια και Μετάφραση: Αγάπη Γιορντανόβα