12
Në zemrën e Parkut Natyror “Pirin” ndodhet fshati Vlahi. Nëse para një shekulli këtu popullsia numëronte 2000 veta, tani vendasit e mbetur janë vetëm dy – nanë Kira dhe bacа Mite. Klima e ngrohtë dhe shumëllojshmëria biologjike janë dy prej shkaqeve që nga qyteti i madh këtu të fluturojnë disa “zogj të çuditshëm”. Porse këta nuk janë aventurierë të çmendur, por adhurues të natyrës, për të cilët nocioni "e ardhmja e qëndrueshme" është zgjedhja e stilit të jetesës.
Gjatë 2003-ës Shoqata për Punë Vullnetare “CVS – Bullgaria” ka blerë në një ankand shkollën e braktisur në fshat. Me punë të vrullshme dhe duke menduar për natyrën, vullnetarë bullgare dhe të huaj e kanë rivendosur godinën e prishur, duke përdorur vetëm materiale të natyrshme si dru, tulla prej deltinës vendase etj.
Sot “Shkolla për natyrën” është një qendër ekologjike me iniciativa afatgjate, në të cilën fëmijë dhe të moshuar mësojnë sesi të jetojnë mes natyrës. Duke kaluar vetëm 48 orë këtu do të përvetësoni mënyra të dobishme për kopshtari dhe blegtori tradicionale, do të zbuloni fuqitë e fshehta të barnave, erëzave dhe kërpudhave, do të merrni këshilla për efektivitet energjetik, pastrim të ujit ose kompostim të plehrave.
Në fshatin pa internet mund t’ju shqetësojë vetëm lehja e fuqishme e qeneve të racës karakaçan (siç Deltari Ilir ose Qeni i Sharrit). Këta “luan” malorë ruajnë një tufë me dele karakaçane, dhi leshgjata të Kaloferit (siç dhi të bjeshkës) dhe kuaj karakaçane. Pronarë të tyre janë një familje e re, që ka ardhur këtu nga qyteti i madh. Pesëmbëdhjetë vitet e fundit ata iu kushtuan kauzës së Shoqatës për Mbrojtjen e Shumëllojshmërisë Biologjike “Semperviva” – shumëzim të racave autoktone në rrezik zhdukjeje.
Në kuadër të një projekti shkencor familja e re adopton kafshe të egra nga kopshte zoologjike. Kafshët janë mësuar me njeriu dhe nuk mund të përjetojnë vetë në natyrën e egër. Për këtë shkak këto banojnë në hapësira të rrethuara me tela në kushte maksimalisht afër vendbanimeve të tyre natyrore. Ashtu Vlahi u bë shtëpi për arinjtë Medo dhe Masha dhe për ujkun Bajto.
Shoqëruar nga koordinatori i projektit mund t’i afroni kafshët madhështore. Dhe kur arrushja e vogël Masha ngrihet në këmbë, që t’ju shikojë më mirë, të emocionuar nga syri i saj i butë, mund t’ju vijë dëshira ta përqafoni. Nuk paguhet për vizitat te kafshët e egra, por nëse doni mund të bëni donacion për ushqimet e tyre. Për kureshtarët Shoqata për Natyrën e Egër “Ballkani” ka krijuar një qendër arsimore, ku përmes ekspozitës interaktive mund të mësoni për prejardhjen dhe jetesën e kafshëve të egra. Të lodhur nga rrezet e diellit, kërkoni shtegun deri në ujëvarën “Vlahinsko prëskalo”. Do të gjeni freskim nën ujin malor që vjen nga lartësia prej 25 metrash. Pa dyshim natyra e bukur dhe e pastër e Vlahit do t’ju motivojë të bëni një trekking tetorësh nga fshati përmes majës Baba deri te shtëpia malore “Sinanica”.
Rruga te Vlahi është e shpejtë, për afro gjysmë orë me veturë nëpër një rrugë pjesërisht të asfaltuar nga qyteti Kresna (afër kufirit me Greqinë). Mirëpo kthimi është më i gjatë... sepse pasi që keni ndjerë aromën e mentës së egër, keni provuar djathë të freskët dhie dhe keni biseduar me vendasit zemërhapur do t’ju vijë dëshira përsëri të bëni një hap të drejtë – nga e përditshmja e lehtë konsumatore ndaj mënyrës së qëndrueshme të jetesës mes natyrës së egër.
Fotografi: Maria Peeva
