"Καιρός για πίστη, ελπίδα και αγάπη. Και έλλειψη σοφίας". Έτσι χαρακτήρισε τις αρχές της δεκαετίας του '90 στη Βουλγαρία ο Πέτκο Κοβάτσεφ, ο οποίος ήταν τότε μέλος των Ανεξάρτητων συλλόγων των φοιτητών και της περιβαλλοντικής οργάνωσης "Εκογκλάσνοστ" (Οικολογική διαφάνεια). Το 1990 τα γεγονότα άρχισαν να τρέχουν όχι όπως το ρυάκι, αλλά όπως μεγάλο φουσκωμένο ποτάμι, που πλημμυρίζει. Το Κρατικό Συμβούλιο (κάτι σαν κυβέρνηση κατά το ολοκληρωτικό καθεστώς) διαλύεται, το κράτος χρεοκόπησε, αλλάζουν τρεις κυβερνήσεις, η Λαϊκή Δημοκρατία της Βουλγαρίας έγινε η Δημοκρατία της Βουλγαρίας.
Παρ’ όλα αυτά τα γεγονότα, η βουλγαρική μετάβαση είναι ειρηνική και συμφωνήθηκε κατόπιν διαπραγματεύσεων στο λεγόμενο Στρόγγυλό τραπέζι. Πολιτικές διαβουλεύσεις προτάθηκαν από την αντιπολίτευση ακόμα τον Νοέμβριο 1989. Το κυβερνών κόμμα στην αρχή αρνήθηκε, αλλά στο συλλαλητήριο στις 14 Δεκεμβρίου, η πολιτική απεργία που κήρυξαν το νέο συνδικάτο "Ποντκρέπα" (Υποστήριξη) και τα γεγονότα που ακολούθησαν στη Ρουμανία, άλλαξαν την άποψή του. Την περίοδο 3 Ιανουαρίου - 15 Μαΐου 1990, το Εθνικό στρόγγυλό τραπέζι συνεδριάζει 19 φορές. Οι συναντήσεις μεταδίδονται ζωντανά από το πρόγραμμα "Χοριζοντ" (Ορίζοντας) της Βουλγαρικής Εθνικής Ραδιοφωνίας.
"Ο ιστορικός ρόλος του Εθνικού στρογγυλού τραπεζιού είναι να επιτευχθούν συγκεκριμένες συμφωνίες ως βάση επίλυσης των σημαντικότερων πολιτικών και κοινωνικό-οικονομικών προβλημάτων της χώρας", αναφέρει ο Γκεόργκι Πίρινσκι. "Θα είναι κυρίως θέματα που σχετίζονται με τους δρόμους, τα στάδια και τις προθεσμίες για την κατάργηση των ολοκληρωτικών θεσμών, τον εκδημοκρατισμό της κοινωνίας, των βασικών ιδεών και αρχών, των νομοθετικών και άλλων ρυθμίσεων που εξασφαλίζουν άμεσα και αποφασιστικά βήματα προς την επίτευξη των εθνικών στόχων. Η πραγματοποίηση αυτού του μοναδικού ρόλου του Εθνικού στρογγυλού τραπεζιού μπορεί να γίνει μόνο σε κλίμα αμοιβαίας εμπιστοσύνης, εποικοδομητικότητας και ευθύνης".
"Το έγγραφο, που έχουμε συμφωνήσει είναι της ομάδας επαφής και τώρα, όταν το εξετάζουμε και πάλι, έχουμε την αίσθηση ότι κατά κάποιο τρόπο δεν είναι αρκετά σαφές", λέει ο Ζέλιο Ζέλεφ. "Τα εν λόγω σημεία, που θα έπρεπε να είναι αρκετά κατηγορηματικά, ακούγονται ως επιθυμίες. Εξάλλου, θεωρούμε ότι θα πρέπει να υπάρχει τουλάχιστον μια πρόταση, η οποία να εκφραστεί κατηγορηματικά και το καθεστώς και τις αρμοδιότητες του στρογγυλού τραπεζιού των διαπραγματεύσεων".
Οι συζητήσεις επικεντρώνονται στο πολιτικό πλαίσιο των αλλαγών και σχεδόν δεν εξετάζονται οι οικονομικές μεταρρυθμίσεις και η αλλαγή της ιδιοκτησίας, κάτι το οποίο είναι μειονέκτημα των διαπραγματεύσεων.
Τα σημαντικότερα συμφωνηθέντα μετά τις συνεδριάσεις είναι η κατάργηση του περίφημου πρώτου άρθρου του Συντάγματος για το ηγετικό ρόλο του Κομμουνιστικού Κόμματος, η εκλογή προέδρου της Δημοκρατίας, αποπολιτικοποίηση των Ενόπλων Δυνάμεων, της Αστυνομίας, των δικαστηρίων και των διπλωματών, εκλογές για την Μεγάλη Εθνοσυνέλευση και τη διάλυση της Έκτης Διεύθυνσης της Κρατικής Ασφάλειας (η λεγόμενη πολιτική αστυνομία). Στις 12 Μαρτίου, στο στρόγγυλο τραπέζι υπέγραψαν τρεις συμφωνίες – για το ρόλο και το καθεστώς του Στρογγυλού τραπεζιού, για το πολιτικό σύστημα και τη εγγύηση της ειρηνικής ανάπτυξης της μεταβατικής περιόδου.
Στην προεκλογική συγκέντρωση του στις 7 Ιουνίου 1990 στην Γέφυρα αετών η αντιπολιτευόμενη Ένωση Δημοκρατικών Δυνάμεων συγκεντρώνει περισσότερα από 1 εκατ. ανθρώπους, καθοδηγούμενους από την ελπίδα, ότι οι αλλαγές στη χώρα θα φέρουν μια καλύτερη ζωή. Την 10η Ιουνίου, 1990 διεξάγονται οι πρώτες ελεύθερες βουλευτικές εκλογές στην χώρα μας. Το αποτέλεσμα είναι η νίκη του Βουλγαρικού Σοσιαλιστικού Κόμματος (ΒΣΚ), το οποίο κέρδισε 211 από τις συνολικά 400 έδρες.
Η αντίδραση της κοινωνίας στα αποτελέσματα δεν αργούν, οι υποστηρικτές της Ένωσης Δημοκρατικών Δυνάμεων είναι πεπεισμένοι ότι γίνεται λόγος για πλαστογράφηση των αποτελεσμάτων των εκλογών (που διαπιστώθηκε το 1997 και από τον τότε Γενικό Εισαγγελέα) και ακολούθησαν μαζικές διαδηλώσεις στις κεντρικές λεωφόρους, παραλύοντας την κυκλοφορία. Στις 4 Ιουλίου αρχίζει μια απεργία που εξελίχθηκε στην κατασκήνωση γνωστή ως "Η πόλη της αλήθειας" μπροστά στο Προεδρικό Μέγαρο, όπου οι άνθρωποι επιμένουν το ΒΣΚ να αναγνωρίσουν την παραποίηση των αποτελεσμάτων των εκλογών, να ανακοινωθεί η περιουσία του κόμματος και να καθορίσει ημερομηνία για τη δίκη κατά του πρώην κρατικού ηγέτη Τόντορ Ζίβκοφ.
Την 6τη Ιουλίου, μετά το σκάνδαλο με τα λόγια "Καλύτερα να έρθουν τα τανκς", που είπε στην συγκέντρωση αποκλεισμού του κτιρίου της Βουλής στις 14 Δεκεμβρίου 1989, ο Πέταρ Μλαντένοφ υπέβαλε την παραίτηση του ως πρόεδρος της Βουλγαρίας. Το καλοκαίρι 1990 η Εθνική Συνέλευση ενέκρινε πρόταση τα σύμβολα της κομμουνιστικής εξουσίας να διαλυθούν. Το ΒΣΚ συμφώνησε με την απομάκρυνση του κόκκινου αστεριού από τα γραφεία του Κομμουνιστικού Κόμματος στο λεγόμενο Οικία του Κόμματος, αλλά σκόπιμα δεν το κάνουν.
Στις 26 Αυγούστου 1990 έγιναν εμπρηστικές επιθέσεις στα γραφεία του κόμματος (στην άνω φωτογραφία), αφού για την πυρκαγιά που ακολούθησε κατηγορήθηκαν οι άνθρωποι από την Πόλη της αλήθειας. Αυτή ήταν η αιτία της διάλυσης της κατασκήνωσης από την αστυνομία, αν και η αλήθεια για την πυρκαγιά είναι διαφορετική. Αργότερα γίνεται σαφές ότι ο σκοπός της επίθεσης στα γραφεία του Κόμματος ήταν η δυσφήμιση της Πόλης της αλήθειας.
Μυστήριο και μέχρι σήμερα παραμένει ακόμα αν τα έγγραφα στα γραφεία εκεί, έχουν καεί ή απλώς κρύφτηκαν από την κοινωνία. Σε αυτήν την πολιτική ατμόσφαιρα η Μεγάλη Εθνοσυνέλευση έγραψε και ψήφισε το νέο Σύνταγμα που εγκρίθηκε, παρά τη διαμαρτυρία εναντίον του, στις 12 Ιουλίου 1991.
Μετάφραση: Πένκα Βέλεβα
