Για πρώτη φορά στην στήλη "80 χρόνια σε 80 εβδομάδες" θα αναφερθούμε στα γεγονότα που συνέβηκαν για τρία συνεχή χρόνια, κατά την περίοδο της κυβέρνησης με πρωθυπουργό τον Ζαν Βίντενοφ. Μια κυβέρνηση που ήταν ένα από τα σύμβολα της αποτυχημένης μετάβασης στην οποία συνεχίζουμε να ζούμε και σήμερα.
Μετά τη νίκη του στις εκλογές της 18ης Δεκεμβρίου 1994, το Βουλγαρικό Σοσιαλιστικό Κόμμα συγκρότησε κυβέρνηση με εμπειρογνώμονες, που δεν ανήκουν σε κανένα κόμμα, μέλη του πολιτικού κινήματος "Ekoglasnost" (Οικολογική διαφάνεια) και μέλη του παλιού Βουλγαρικού Αγροτικού Λαϊκού Κόμματος. Τι συμβαίνει κατά τη διάρκεια της διακυβέρνησης του; Το Υπουργικό Συμβούλιο δεν συνέχισε τις οικονομικές μεταρρυθμίσεις, κάτι το οποίο οδηγεί σε κατάρρευση της οικονομίας και υπερπληθωρισμό στα τέλη του 1996. Η πολιτική της κυβέρνησης στοχεύει να αναβιώσει τις κρατικές επιχειρήσεις, αλλά ελέγχει τις τιμές της παραγωγής. Έτσι, οι επιχειρήσεις των οποίων η παραγωγή βασίζεται σε εισαγόμενους πόρους, χάνουν.
Η έλλειψη πραγματικού ελέγχου τραπεζών επιτρέπει την χορήγηση ακάλυπτων δανείων που οδηγεί και σε μαζικές πτωχεύσεις τραπεζών. Η κυβέρνηση αρχίζει τη λεγόμενη μαζική ιδιωτικοποίηση (με την συμμετοχή των πολιτών) μέσω των κουπονιών, μέσω των οποίων μέτοχοι των επιχειρήσεων γίνονται οι πολίτες. Το 1996 πολλοί Βούλγαροι ξεγελάστηκαν, αγοράζοντας τα κουπόνια αυτά με τα οποία μπορούν να λάβουν μετοχές ή να συμμετέχουν στη διαχείριση των ιδιωτικοποιημένων επιχειρήσεων. Δύο χρόνια αργότερα όμως οι εταιρείες μετατράπηκαν σε χόλντινγκ, μερικές χρεοκόπησαν και αφανίστηκαν και οι μειοψηφούντες μέτοχοι χάνουν τα χρήματά τους.
Η πραγματικότητα όμως είναι διαφορετική. Το 1995, λόγω της κακής συγκομιδής δημητριακών σ' όλο τον κόσμο, η Ευρωπαϊκή Ένωση, οι ΗΠΑ και ο Καναδάς περιορίζουν τις εξαγωγές σιτηρών. Αυτό δεν αποτελεί εμπόδιο για το Βουλγαρικό Σοσιαλιστικό Κόμμα να επεκτείνει τις εξαγωγές των σιτηρών και επιτρέπει στους εμπόρους να εξάγουν όχι μόνο παλιές, αλλά και το σιτάρι της νέας συγκομιδής. Έτσι, τον Οκτώβριο του 1995 εμφανίστηκαν τα πρώτα σημάδια του ελλείμματος. Τα εθνικά αποθέματα σιταριού μειώθηκαν σημαντικά, που οδήγησε σε διπλάσια αύξηση των τιμών. Τον Μάρτιο του 1997 άρχισε έρευνα σχετικά με την κρίση σιτηρών, αλλά το 2009 όλοι οι κατηγορούμενοι αθωώθηκαν.Το δικαστήριο διαπιστώνει ότι ο τότε υπουργός Γεωργίας και οι άλλοι υφυπουργοί, καθώς και ο υπουργός Εμπορίου δεν έχουν την εύθηνη για την κρίση. Ακόμη και αν δεν καταδικάστηκαν γι 'αυτή, εξακολουθεί να είναι γεγονός και μαζί με την πτώχευση των 15 τραπεζών και τον τεράστιο πληθωρισμό - πάνω από 300% γίνεται η αιτία πορειών διαμαρτυρίας που οδηγούν στην παραίτηση της κυβέρνησης του Ζαν Βίντένοφ και την άρνηση του Σοσιαιστικού Κόμματος να σχηματίσει μια δεύτερη κυβέρνηση στο πλαίσιο της υπάρχουσας εντολής.
Μαζί με τις κρίσεις, τον πληθωρισμό και τις διαμαρτυρίες, το οργανωμένο έγκλημα ακμάζει. Στις 25 Απριλίου 1995, όμως, ένας από τους ιδρυτές του ασφαλιστικού ομίλου VIS, Βασίλ Ηλίεφ εκτελέστηκε επιδεικτικά. Και μέχρι σήμερα ο δράστης είναι άγνωστος. Στις 21 Δεκεμβρίου 1996 ο Βίντενοφ υπέβαλε την παραίτηση του ως πρωθυπουργός και αρχηγός των Σοσιαλιστών και αυτό ηταν το τέλος του εσωκομματικού αγώνα "υπέρ" και "κατά" της κυβέρνησης, που γίνεται πόλεμος, μετά την ήττα στις προεδρικές εκλογές στις 3 Νοεμβρίου 1996.
Ωστόσο, υπάρχει μια δεύτερη υπόθεση για την παραίτηση της κυβέρνησης του Ζαν Βίντενοφ: η σύγκρουση μεταξύ του ιδίου και του Αντρέι Λουκάνοφ, τότε επικεφαλή της εταιρείας Topenergy. Ο Λουκάνοφ οργάνωσε εκστρατεία εναντίον του πρωθυπουργού, λόγω της επιμονής του η Ρωσία να πουλά το φυσικό αέριο σε χαμηλότερες τιμές, ενώ η ιδιοκτησία του δικτύου μεταφοράς αερίου να είναι βουλγαρική. Η εταιρία Topenergy είναι μεσολαβητής μεταξύ της ρωσικής Gazprom και της βουλγαρικής κρατικής Bulgargaz και ο Αντρέι Λουκάνοφ - το βασικό πρόσωπο στην επίλυση ζητημάτων που αφορούν την εταιρεία. Αλλά σύντομα γίνεται πρόβλημα, επειδή δεν επιτρέπει στις ιδιωτικές εταιρείες να γίνουν μεσάζοντες, όπως είναι ο στόχος της Gazprom.
Σήμερα, 18 χρόνια αργότερα, η κυβέρνηση του Ζαν Βίντενοφ είναι πλέον στην ιστορία, και ο ίδιος δεν συμμετέχει ενεργά στην πολιτική ζωή. Την κυβέρνηση του, όμως, θα θυμόμαστε για πάντα, θα αποτελέσει και παράδειγμα για το πώς δεν πρέπει να κυβερνάται μια χώρα, ενώ εμείς ελπίζουμε ότι, οι χειμώνες της δυσαρέσκειάς μας ποτέ δεν θα επαναληφθούν.
Μετάφραση: Πένκα Βέλεβα
