Το μεγάλο διήγημα για την βουλγαρική στρατιωτική ιστορία περνάει από μαρτυρίες και μελέτες εγγράφων. Όμως αν θέλουμε να νιώσουμε τους ανθρώπους που άφησαν τη μικρή τους σημάδι στην παγκόσμια εικόνα, πρέπει να κοιτάξουμε στα οικογενειακά άλμπουμ και να αγγίξουμε τα αντικείμενα που μεταδίδονται από γενιά σε γενιά σαν κειμήλια.
Στην αρχή της κάθε χρονιάς, το Εθνικό Μουσείο Στρατιωτικής Ιστορίας τιμάει με έκθεση τους δωρητές που το προηγούμενο έτος άνοιξαν τα αρχεία της οικογένειας για να αποχωριστούν με πολύτιμο αντικείμενο. Το 2019 περίπου 900 αντικείμενα έχουν κατατεθεί στο Μουσείο και μέρος απ’ αυτά παρουσιάζονται στην έκθεση «Μνήμη για το μέλλον».
«Οι ιδιωτικοί δωρητές έρχονται σε μας οδηγούμενοι από το δυνατό τους συναίσθημα ιστορισμού – λέει η Ντεϊάνα Κόστοβα από το Εθνικό Μουσείο Στρατιωτικής Ιστορίας. «Οι δωρητές πιστεύουν ότι τα δικά του κομμάτια οικογενειακής μνήμης θα συμβάλουν στην δημιουργία μιας πιο αληθινής, πιο προσωπικής και πιο κοντινής στον κανονικό άνθρωπο, ιστορία για το βουλγαρικό στρατό. Αυτοί οι άνθρωποι έχουν παρελθόν για το οποίο είναι περήφανοι και αυτή η περηφάνια μεταδίδεται στις γενιές σαν ισχυρός παράγοντας για τη στάση τους απέναντι στην ιστορία μας.»
Ανάμεσα στα ενδιαφέροντα εκθέματα στην έκθεση είναι ένα νόμισμα του Τσάρου Ιβάν Αλεξάνδρου, την σφραγίδα του κόμη Ιγκνάτιεφ, το στόμα όπλου αεροπορίας, ένας μηχανισμός ασφάλισης και σφαίρες από το αεροπλάνο «Μεσερσμίτ» που βρέθηκε κοντά στο χωριό Μαρίτσα, καθώς και ένα πορτρέτο του αξιωματικού Ντιμίταρ Μίχοφ – συμμετέχοντας στους πολέμους για εθνική ενοποίηση, ζωγραφισμένος από τον στρατιωτικό καλλιτέχνη Μπορίς Ντένεφ. Εδώ είναι και το καμουτσίκι από πόδιελαφιού του συνταγματάρχη Ντιμίταρ Μλαντένοφ – ο αρχηγός στρατού που στο τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου κατόρθωσε να διατηρήσει τις θέσεις της φρουράς του, που περιβλήθηκε απότους μέχρι πρόσφατα συμμάχους του - τους Γερμανούς, και να επιστρέφει στην πατρίδα τους σχεδόν όλους τους στρατιώτες του.
«Ο παππούς μου ορκιζόταν στη Βουλγαρία και εγώ επίσης πήρα την απόφαση να μείνω στην πατρίδα και να συμβάλω στην δημιουργία ενός καλύτερου μέλλοντος για όλους» λέει η εγγονή του συνταγματάρχη, η Μαρία Νικόλοβα. «Το κίνητρό μου να δωρίσω δικά του αντικείμενα προέρχεται από την πεποίθηση ότι θα διατηρηθούν καλύτερα στο μουσείο για τις γενιές και ότι περισσότεροι άνθρωποι θα αποφασίσουν να κάνουν τέτοιες δωρεές γιατί τα οικογενειακά κειμήλια πρέπει να τα δουν όλοι. Η πιο ειλικρινής και βαθιά επιθυμία μου είναι ο πόλεμος να παραμένει στην ιστορία όχι μόνο της Βουλγαρίας, αλλά ολόκληρης της ανθρωπότητας.»
Οι διάδοχοι του Υπουργού Άμυνας και ήρωα από τους Βαλκανικούς πολέμους, στρατιγού Μιχαήλ Σάβοφ αρχίζουν να κάνουν δωρεές ακόμα το 1938. Πρώτα, η κόρη χάρισε τη στολή και τα τάγματα του πατέρα της ενώ σήμερα ο εγγονός Μιχαήλ Μπέροφ παραδίδει για διατήρηση στο μουσείο τα τελευταία αντικείμενα του στρατηγού. Η δωρεά περιλαμβάνει μια σειρά από φιγούρες που ο αρχηγός έβαζε στον χάρτη για να παίξει τις μάχες. Εξαιρετικά πολύτιμη είναι και η πολιτική του διαθήκη.
«Ο στρατηγός Μιχαήλ Σάβοφ υποστηριζόταν την ενοποίηση της Βουλγαρίας» λέει ο Μιχαήλ Μπέροφ. «Γι’ αυτό και η «ουσία» από την πολιτική του διαθήκη είναι γραμμένη στον τάφο του – το μοναδικό μνημείο με νοτιοδυτικό προσανατολισμό, προς την Μακεδονία. Και απαγόρευσε σε όλους, εκτός από την κόρη του, να βάζει στεφάνι στον τάφο του. Η μητέρα μου επέστρεψε τρεις φορές το στεφάνι του Τσάρου Μπορίς Γ’, επίσης επειδή ο παππούς μου ήταν σκεπτικός για την μοναρχία. Η πολιτική του διαθήκη είναι εκτυπωμένη σε τεράστιο νεκρώσιμο, έργο των συλλόγων των αξιωματικών και των μελών του φιλελεύθερου κόμματος του Στέφαν Σταμπολόφ, και μπορεί κανείς να την δει στο μουσείο.»
Εκτός από εκθέματα που θυμίζουν το ένδοξο παρελθόν του βουλγαρικού στρατού, στην έκθεση περιλαμβάνονται και αντικείμενα από την καινούργια του ιστορία. Για παράδειγμα, τα αντικείμενα του αρχιλοχία Ιβελίν Ίντζοφ ο οποίος πήρε μέρος στην αποστολή του ΝΑΤΟ στο Αφγανιστάν.
Φωτογραφίες: Ντιάνα Τσανκόβα
Μετάφραση: Άιλιν Τόπλεβα
