Bibla – një nga librat më të shtrenjtë në botë

botuar më 10-03-18 12.57.MD

Kopje e presës së Gutenbergut, krijuar sipas planit origjinal. Në këtë presë u shtyp Bibla e parë gjatë vitit 1456.

Foto: Rumjana Cvetkova

Në prag të festës së madhe të krishtere Pashkët, në Sofje u rregullua një ekspozitë kushtuar Biblës – libri bazë i fesë dhe i etikës së krishtere. Në të u prezantua historia e lindjes së librit mbi librat, që nga dorëshkrimet e lashta deri te botimet më moderne – rezultat i teknologjive më të larta. Në vitrinat e ekspozitës u rregulluan eksponate të ndryshme si kopje të monumenteve arkeologjike dhe papiruseve, që dëshmojnë për ngjarjet e përshkruara në Biblën. Për më kureshtarët është informacioni, se Bibla mban emrin e portit të fisit të lashtë të finikëve – Biblos. Në përkthim emri Biblos do të thotë manual dokumentesh. Një fakt tjetër interesant është, se Bibla është libri i parë i shtypur në mbarë botën. Ai është ndër librat më të shtrenjtë dhe më të përkthyer. Deri në vitin 2007 fragmente prej saj u përkthyen në më se 2400 gjuhë të huaja. Ndër eksponatet më interesante është Bibla më e vogël në botë, e cila ruhet në një mikrofilm dhe mund të lexohet vetëm me mikroskop dhe të projektohet në një ekran. Libri më i vogël i shtypur përmban lutjen “Ati im” përkthyer në 7 gjuhë. Ndër eksponatet ka edhe një Bibël e qëndrueshme ndaj ujit, e cila përhapej fshehtazi në ish Bashkimin Sovjetik në cisterna me uji. Në një vend special është e rregulluar kopje e presës së parë të Johanes Gutenbergut, e ruajtur deri më sot. Çdo vizitues ka mundësi të marrë si dhuratë për kujtim një vjershë nga psalmi 119, shtypur pikërisht në këtë presë. Për këtë tipografi i kësaj shtypshkronje Mihaill Mihajllov tregon:

Dorëshkrimi i Torës mbi pergamenë, dokument origjinal nga viti 1880

“Vet Gutenbergu shtypi 180 vëllime të Biblës, megjithëqë procesi i shtypjes në atë kohë ishte shumë i shtrenjtë. Përveç kësaj Gutenbergu nuk shtypi germat e mëdha të fjalive dhe të kapitujve të veçantë. Ato shkronja u vizatuan me dorë, gjë që shtrenjtoi edhe më shumë procedura. Nga Biblat e shtypura nga Gutenbergu deri më sot ruhen 48 copë. Shumica prej tyre ndodhen në muzetë e Gjermanisë. Gjatë vitit 1987 njëra prej tyre u shit në një ankand për afro 5 milion eurosh. Kështu kjo Bibël u kthye në librin më të shtrenjtë në botë në atë kohë.”

Në ekspozitë prezantohen Bibla në 50 gjuhë të huaja, më ekzotikë ndër të cilave janë gjuhët e eskimosëve, hebrenjve, turqve dhe arabëve. Krahas kësaj mund të shihet edhe një bibël me shkrimin Brail. Një vend special zë historia e Biblës, lidhur me përhapjen e saj në trojet bullgare. Lidhur me këtë njeri nga bashkorganizatorët e ekspozitës Lëçezar Mançev tregon:

Një Bibël miniature për xhepin

“Në Bullgari Bibla ishte baza e krijimit të shkrimit sllavo-bullgar. Vëllezërit e Selanikut Kirill dhe Metodij, duke mësuar mënyrën e jetesës së sllavëve, zbuluan, se ky fis nuk dispononte Biblën, të cilën Kirill Filozofi studionte me vëmendjen në Shkollën e Magnaurit në Stamboll. Ai deshi që sllavët të lexojnë Biblën në një gjuhë të vet të kuptueshëm. Prandaj me vëllain Metodij krijuan shkrimin e parë sllavo-bullgar. Libri i parë i përkthyer në gjuhën sllavo-bullgare ishte Bibla. Prandaj ishte e domosdoshme të edukohen nxënës, të cilët dinin gjuhën sllavo-bullgare, që të kopjojnë dhe të përhapin këtë libër të shenjtë. Në fakt Bibla kishte një ndikim historik mbi botën e sllavëve. U krijua një shkrim, që u përhap në të gjitha viset e populluara me sllavë. Kjo u dha mundësi njerëzve, përveç të lexojnë Biblën, të formojnë edhe shkencë dhe kulturë të vet.”

Përgatiti në shqip: Svetllana Dimitrova

По публикацията работи: Rumjana Cvetkova

Последвайте ни и в Google News Showcase, за да научите най-важното от деня!

Ndaje

Bibla – një nga librat më të shtrenjtë në botë

Më shumë nga rubrika

Tregu si fenomen kulturor në të shkuarën, të tashmen dhe të ardhmen

Takim në Ambasadën e Shqipërisë me studentët e Universitetit të Sofjes

Arti transformon vendet e preferuara në qendër të Plovdivit