Bullgarët në Shqipëri nuk janë njohur si minoritet. Shteti shqiptar i konsideron si pjesë e bashkësive sllavisht folëse. Në vend këto të fundit shtrihen në krahinat e Gorës dhe të Gollobordës, në vendbanimet buzë liqenit të Prespës dhe në rajonin e Korçës, në veçanti në fshatrat Boboshticë e Vernik. Popullsia sllave e ka pasaportë shqiptare, bullgare ose maqedonase, në shumicën e rasteve e ka marrë dhe shtetësinë e dyfishtë. Mirëpo, kjo gjë nuk ka lidhje kur ta pyesësh dikë prej kësaj bashkësie: Si e përcaktoni identitetin Tuaj kombëtar? Zakonisht përgjigja është motivuar nga toponimi i vendlindjes: Unë jam goran; unë jam gollobordas. Pra, në radhë të parë ata nuk e identifikojnë veten e tyre si shqiptarë, bullgarë ose maqedonas. Dhe puna e shtetësisë nuk i pengon aspak që të jenë të bashkuar dhe të ruajnë traditat dhe zakonet e vjetra.
Znj. Tonçeva kur të dëgjoni tingujt e dajres, filloni të qani? Për se po qani?
“Mua më intereson shumë bashkësia e Gollobordës, sepse folklori aty është ruajtur shumë, duke e krahasuar atë me identitetin historik të bullgarëve. Nuk qaj kur jam në mes të gollobordasve. Unë jam profesionaliste dhe përpiqem të dokumentoj sa më shumë këngë dhe rrëfime. Filloj të qaj kur kthehem në Bullgari. Më vjen keq, sepse studimi që po bëj është më tepër enciklopedik se sa i lexueshëm nga masa e gjerë. Megjithatë, në dy vëllimet e mëparshme dhe në atë të fundit bashkësia e Gollobordës është dokumentuar përmes këngës. Kush e di, me kalimin e kohës, dikujt mund t’i vijë në mendje se prejardhjen e ka bullgare dhe të fillojë të këndojë këngët në librat e mi.”
Çfarë këndojnë gollobordasit?
“Të njëjtat motive i kanë dhe ata në këndimin popullor. Gollobordasit këndojnë për dashurinë e nënës dhe të motrës, për kurbetçinjtë, interpretojnë këngë malli etj. Në vëllimin e tretë “Bullgarët e Gollobordës” kam përshkruar shumë variante të këngëve të gollobordasve që hasen po ashtu dhe në Maqedoni e Bullgari. Kam gjetur variante këngësh që nga viti 1890 e deri më sot dhe i kam krahasuar ato. Kjo gjë nuk është për t’u çuditur, sepse të gjithë e dimë motivin e kujt është kjo këngë. Melodia mund të migrojë, pra fluturon nga një vend në tjetër dhe i përshtatet tekstit të ndryshëm. Kjo tendencë vërehet në fund të shek. XIX-të e në fillim të shek. XX-të.”
A identifikohet ndonjë mall për Bullgarinë në këngët e gollobordasve?
Si do të duket Golloborda pa qenë aty njeri?
“Kohët e fundit gollobordasit kanë filluar të rikthehen në vendlindje, sepse nuk ka punë në Tiranë dhe në qytetet e tjera të mëdha. Përpiqen t’i rinovojnë shtëpitë ku kanë lindur dhe të punojnë tokën e tyre. Kjo është ana optimiste. Ajo pesimiste është se të gjithë ata që kanë ikur drejt zemrës së Shqipërisë apo jashtë shtetit do të asimilohen, fëmijët e tyre nuk do të flasin të folmen e Gollobordës dhe vendi do të zhduket. Besoj se Golloborda kurrë nuk do të zhduket. Në cilësinë e shkencëtares unë përpiqem të tërheqë vazhdimisht vëmendjen drejt kësaj bashkësie. Me aktivistët e tjerë punojmë në ruajtjen e identitetit bullgar të gollobordasve. Kemi ndërmend të dërgojmë disa nga librat e mi aty në fshatrat malorë. Një person po t’ua lexojë të rinjve këngët e regjistruara, kjo do të jetë e mjaftueshme. Sepse të rinjtë do ta dinë të këndojnë këngët që i përkasin lokalitetit të Gollobordës.”
Vesellka Tonçeva “këndon” fatin e Gollobordës
Fotografitë janë marrë nga dokumentari “Fijet e përziera. Një film për Gollobordën” (2012), regjisore Ekaterina Minkova, operator Kamen Kolev dhe skenariste Vesellka Tonçeva
Bullgaria iu bashkua një nominimi shumëkombësh për anëtarësim në elementin "Traditat e Kullotave", të regjistruar në Listën e Trashëgimisë Kulturore Jomateriale të UNESCO-së. Ngjarja u shënua më 28 mars me nënshkrimin zyrtar të nominimit nga..
Dita e Shën Vangjelizmoit (Ungjillëzimi i Hyjlindëses) është një ditë e shenjtë, simbol i mëshirës së pafund të Zotit ndaj njerëzve dhe veçanërisht ndaj figurës së gruas, e bekuar për të sjellë një jetë të re, por edhe mishërim i dëshirës së..
Biblioteka në fshatin Kralevo të Tëgovishtes (Bullgaria Verilindore) rikrijon çdo vit zakonet tradicionale bullgare dhe organizon gara si "Mjeshtri i hajvarit" dhe "Nga sënduku i gjyshes". Për të tretin vit radhazi, ajo arriti të bashkojë patriotë nga..
Reshje
Reshje intensive
Vranësira
Vranësira të dendura me shi
Vranësira