Programi i ditës
Madhësia e tekstit
Radioja Kombëtare Bullgare © 2024 Të gjitha të drejtat janë të rezervuara

Erdhi koha për byrekun fatsjellës

Më 1 janar shënohet Shën Vasili i Madh. Festa është e përhapur mes të gjithë bullgarëve, pavarësisht vendndodhjes së tyre. Në prag të 1 janarit shtrohet tryeza e dytë festive pas Krishtlindjeve. Edhe këtu karakteristike janë bukët rituale. Dallimi është se gatuhen gjellë me vezë, djathë dhe mish.

Në prag të 1 janarit temjanisen pogaçja, byreku dhe koka e derrit. Në disa rajone të Bullgarisë mbi pogaçen vendoset një gjevrek. Pasi bëhet me tym temjani, gjevreku lihet anash dhe në mëngjes një pjesë prej tij u jepet kafshëve, ndërsa pjesa tjetër përdoret për mjekim. Në rajonet e ndryshme të Bullgarisë përgatiten brumëra të ndryshme – lakror, byrek me djathë dhe me oriz. Pra, varet nga traditat vendase. Por kudo në vend brenda byrekut vendosen degë të vogla thane, të cilat caktohen për shëndet, fat, suksese në punë dhe në shkollë etj. Sot byrekun më së shpesh e bëjmë me peta të gatshme të blera nga dyqani. Përveç degëve të thanës, brenda byrekut vendosim po ashtu dhe letra të vogla ku kemi shënuar urimet për Vitin e Ri.

Në tryezën e Vitit të Ri patjetër vendoset koka e derrit, e cila gatuhet sipas recetave të ndryshme. Në disa rajone gatuhet gjysmë kokë derri, ndërsa në të tjera – konsumohet e gjithë koka e derrit. Ky është i vetmi rast në ritet bullgare kur mishi i derrit temjaniset dhe supozon të jetë bukë rituale. Në tryezë po ashtu vendosen arra, koka qepësh dhe  hudhre, mjaltë. Në të kaluarën fshatarët janë hedhur në valle gjithë natën që të ketë shëndet dhe bereqet. Dikur në disa fshatra bullgare të zonjat e shtëpisë kanë marrë 12 koka qepësh – nga një për secilin muaj të vitit, dhe i kanë vendosur ato në tryezën festive, duke hedhur në mes tyre kripë. Në mëngjes në se mbi kokën e qepëve kripa është shkrirë dhe është grumbulluar ujë, kjo do të thotë se muaji për të cilin është menduar ajo do të jetë me reshje shiu.

Besohet se fati i shtëpisë gjatë Vitit të Ri varet nga mysafiri i parë. Nëse pragun e shtëpisë e shkel një djalë, do të lindin më shumë qengja meshkuj. Por nëse më 1 janar në shtëpi hyn një vajzë, atëherë do të lindin më shumë qengja femra. Për sa i përket thanës, ajo simbolizon shëndetin, forcën, rininë dhe ka një vend të posaçëm në ritet bullgare. P.sh, bëhen shkopinj thane me të cilët djemtë e moshës nga 12 deri në 15 vjeç shkojnë shtëpi më shtëpi për të uruar Vitin e Ri, duke mbledhur dhurata të ndryshme. Së pari urohet më i moshuari i shtëpisë, duke e rrahur shpinën e tij. Me shkopinjtë e zbukuruar me degë thane shkohet dhe po ashtu te kafshët. Ky rit kryhet për bereqet. Në Bullgarinë Perëndimore djemtë zakonisht maskohen.

Më 1 janar Kisha Ortodokse Bullgare kremton Ditën e Shën Vasilit të Madh. Në prag të Vitit të Ri vajzat bëjnë parashikime për dashuri dhe martesë. Ato mbushin një kazan të bardhë me ujë, pa thënë asnjë fjalë. Brenda lëshojnë unaza të lidhura me pe me ngjyra të ndryshme që të dallohen pasi të nxirren. Vajza më e vogël i nxjerr unazat njëra pas tjetrës, derisa të tjerat këndojnë. Këngët e ndryshme rrëfejnë për karakterin e djalit me të cilin do të martohet vajza. Pas kësaj unazat hidhen sërish në kazan. Vajzat e mbulojnë atë me një shami të kuqe dhe e vendosin të rri gjithë natën nën trëndafil. Në mëngjes riti përsëritet.

Përgatiti në shqip: Anna Kapitanova

Foto: arkiv, BGNES



Последвайте ни и в Google News Showcase, за да научите най-важното от деня!

Më shumë nga rubrika

Foto: Muzeu Etnografik Rajonal- Plovdiv

Muzeu Etnografik Rajonal në Plovdiv po ndihmon në ringjalljen e zanatit të lashtë të punimeve të paendura

Produktet e bëra prej leshi ngjallin ndjenjën e rehatisë dhe ngrohtësisë së brendshme tek vizitorët e Muzeut Etnografik Rajonal të Plovdivit. Ekspozita “Qilimat e paendur të Bullgarisë – mesazh nga lashtësia” paraqet një zanat të lashtë, që besohet..

botuar më 24-09-07 10.10.PD

Një Kampionat Botëror i Folklorit do të tronditë Detin tonë të Zi

Nga sot deri më 30 gusht në bregun bullgar të Detit të Zi në Nesebër , Sllënçev Brjag dhe Sveti Vllas do të mbahet Kampionati i XIV Botëror Folklorik “World Folk 2024”. Fillimi është sonte në Amfiteatrin “Zhana Çimbuleva” në..

botuar më 24-08-29 6.20.PD

Festivali i kostumeve popullore në Zheravna ringjall shpirtin bullgar të kohëve të vjetra

Këngët dhe vallet popullore mbledhin dashamirët e folklorit bullgar në edicionin e radhës të Festivalit të Kostumeve Popullore në Zheravna. Këtë vit aktiviteti do të zhvillohet nga 23 deri më 25 gusht. "Pasi visheni me kostumet popullore dhe..

botuar më 24-08-23 6.10.PD