Programi i ditës
Madhësia e tekstit
Radioja Kombëtare Bullgare © 2024 Të gjitha të drejtat janë të rezervuara

Erdhi koha për byrekun fatsjellës

Më 1 janar shënohet Shën Vasili i Madh. Festa është e përhapur mes të gjithë bullgarëve, pavarësisht vendndodhjes së tyre. Në prag të 1 janarit shtrohet tryeza e dytë festive pas Krishtlindjeve. Edhe këtu karakteristike janë bukët rituale. Dallimi është se gatuhen gjellë me vezë, djathë dhe mish.

Në prag të 1 janarit temjanisen pogaçja, byreku dhe koka e derrit. Në disa rajone të Bullgarisë mbi pogaçen vendoset një gjevrek. Pasi bëhet me tym temjani, gjevreku lihet anash dhe në mëngjes një pjesë prej tij u jepet kafshëve, ndërsa pjesa tjetër përdoret për mjekim. Në rajonet e ndryshme të Bullgarisë përgatiten brumëra të ndryshme – lakror, byrek me djathë dhe me oriz. Pra, varet nga traditat vendase. Por kudo në vend brenda byrekut vendosen degë të vogla thane, të cilat caktohen për shëndet, fat, suksese në punë dhe në shkollë etj. Sot byrekun më së shpesh e bëjmë me peta të gatshme të blera nga dyqani. Përveç degëve të thanës, brenda byrekut vendosim po ashtu dhe letra të vogla ku kemi shënuar urimet për Vitin e Ri.

Në tryezën e Vitit të Ri patjetër vendoset koka e derrit, e cila gatuhet sipas recetave të ndryshme. Në disa rajone gatuhet gjysmë kokë derri, ndërsa në të tjera – konsumohet e gjithë koka e derrit. Ky është i vetmi rast në ritet bullgare kur mishi i derrit temjaniset dhe supozon të jetë bukë rituale. Në tryezë po ashtu vendosen arra, koka qepësh dhe  hudhre, mjaltë. Në të kaluarën fshatarët janë hedhur në valle gjithë natën që të ketë shëndet dhe bereqet. Dikur në disa fshatra bullgare të zonjat e shtëpisë kanë marrë 12 koka qepësh – nga një për secilin muaj të vitit, dhe i kanë vendosur ato në tryezën festive, duke hedhur në mes tyre kripë. Në mëngjes në se mbi kokën e qepëve kripa është shkrirë dhe është grumbulluar ujë, kjo do të thotë se muaji për të cilin është menduar ajo do të jetë me reshje shiu.

Besohet se fati i shtëpisë gjatë Vitit të Ri varet nga mysafiri i parë. Nëse pragun e shtëpisë e shkel një djalë, do të lindin më shumë qengja meshkuj. Por nëse më 1 janar në shtëpi hyn një vajzë, atëherë do të lindin më shumë qengja femra. Për sa i përket thanës, ajo simbolizon shëndetin, forcën, rininë dhe ka një vend të posaçëm në ritet bullgare. P.sh, bëhen shkopinj thane me të cilët djemtë e moshës nga 12 deri në 15 vjeç shkojnë shtëpi më shtëpi për të uruar Vitin e Ri, duke mbledhur dhurata të ndryshme. Së pari urohet më i moshuari i shtëpisë, duke e rrahur shpinën e tij. Me shkopinjtë e zbukuruar me degë thane shkohet dhe po ashtu te kafshët. Ky rit kryhet për bereqet. Në Bullgarinë Perëndimore djemtë zakonisht maskohen.

Më 1 janar Kisha Ortodokse Bullgare kremton Ditën e Shën Vasilit të Madh. Në prag të Vitit të Ri vajzat bëjnë parashikime për dashuri dhe martesë. Ato mbushin një kazan të bardhë me ujë, pa thënë asnjë fjalë. Brenda lëshojnë unaza të lidhura me pe me ngjyra të ndryshme që të dallohen pasi të nxirren. Vajza më e vogël i nxjerr unazat njëra pas tjetrës, derisa të tjerat këndojnë. Këngët e ndryshme rrëfejnë për karakterin e djalit me të cilin do të martohet vajza. Pas kësaj unazat hidhen sërish në kazan. Vajzat e mbulojnë atë me një shami të kuqe dhe e vendosin të rri gjithë natën nën trëndafil. Në mëngjes riti përsëritet.

Përgatiti në shqip: Anna Kapitanova

Foto: arkiv, BGNES



Последвайте ни и в Google News Showcase, за да научите най-важното от деня!

Më shumë nga rubrika

Dimka Vlladimirova

Këngëtarja e muzikës popullore Dimka Vlladimirova u largua nga ne

Ajo ka lindur më 28 korrik 1935 në fshatin Bistrec të Stranxhës në Bullgarinë Verilindore. Në moshën 17-vjeçare mori pjesë në një konkurs në Ansamblin Shtetëror të Këngëve dhe Valleve Popullore në Sofje, ku u miratua për korin “Filip Kutev”...

botuar më 24-07-12 3.36.MD

Ekspozita "Paftat - një univers shenjash" po viziton Burgasin

Ekspozita "Paftat - një univers shenjash" e Muzeut Historik Rajonal në Ruse po viziton Burgasin. Në ekspozitën, e cila hapet në Muzeun Etnografik mund të shihen më shumë se tridhjetë shembuj të artit të argjendarisë. Paftat janë pjesë e veshjeve..

botuar më 24-07-03 6.10.PD
Foto: Shoqata e Ansambleve Folklorike Bullgare Jashtë Vendit

Ansamblet folklorike bullgare jashtë vendit janë bërthama e komunikimit social dhe kulturor

Nuk ka statistika që përmbledhin numrin e saktë të grupeve bullgare të vallëzimit jashtë vendit. Por një gjë është e sigurt - këto grupe të krijuara vetë, të shpërndara në të gjitha kontinentet, janë një urë lidhëse e gjallë midis Bullgarisë dhe pjesës..

botuar më 24-06-30 8.05.PD