Programi i ditës
Madhësia e tekstit
Radioja Kombëtare Bullgare © 2024 Të gjitha të drejtat janë të rezervuara

150 vjet nga vdekja e Apostullit

Kujtimi për Levski në mbarë botën – nga Caribrod në Serbi deri në Çako në Argjentinë

7
Busti monument i Vasill Levskit në Buenos Ajres, Argjentinë
Foto: BGNES

Republikë e pastër dhe e shenjtë, barazi e të gjithëve para ligjit, liria e fjalës, e shtypit dhe e fesë. Këto janë testamentet që na la një nga figurat më domethënëse në historinë e Bullgarisë - Vasill Levski, 150 vjet nga vdekja e të cilit shënojmë gjatë vitit 2023. Një person që arriti të ruajë magnetizmin e tij, pavarësisht peripecive të fatit tonë historik dhe të cilin një sondazh kombëtar i Televizionit Kombëtar Bullgar e vendos si numër 1 në listën e bullgarëve më të mëdhenj të të gjitha kohërave.Sot, në pjesët e afërta dhe të largëta të botës, monumentet e Apostullit na kujtojnë veprën e tij dhe kauzën që ai mbrojti. Shumica e tyre janë ngritur në vendet me diasporat më të mëdha bullgare - Ukrainë, SHBA, Serbi, Moldavi, Rumani e të tjera, kryesisht me iniciativën e komuniteteve lokale bullgare me mbështetjen e misioneve tona diplomatike.

Monumenti i parë i revolucionarit Vasil Levsk jashtë vendit u ngrit në vitin 1981 në Kubën e largët, me iniciativën e specialistëve bullgarë që ndërtuan një uzinë në qytetin Cienfuegos në bregdetin e Detit të Karaibeve.

Busti monument i Vasill Levskit në Sienfuegos, Kubë

Kur bashkatdhetarët tanë ia dorëzuan palës kubane uzinën e quajtur “Vasill Levski”, thonë me vete se një ditë kubanët mund ta riemërtojnë, prandaj duhet të lënë diçka që do të ruante përgjithmonë gjurmën bullgare në këtë vend. Kështu lindi ideja për monumentin, kujton inxhinieri bullgar Todor Kuzmanov, pjesëmarrës në këto ngjarje. Në të vërtetë, fabrika prej kohësh mban një emër tjetër, por edhe sot e kësaj dite aty qëndron monumenti i Apostullit me një basoreliev me kokë luani dhe vjersha e Hristo Botevit “Ai që bie në luftë për liri, ai nuk vdes...”.

Tani le të transferohemi nga Amerika Qendrore në Amerikën Jugore, dhe më saktë në Argjentinë. Aty më larg trojeve bullgare ndodhen dy monumentet e Apostullit. Njeri prej tyre ngrihet mes gjelbërimit të ndritshëm të pemëve dhe palmave shekullore në parkun e preferuar të banorëve të Buenos Aires në lagjen prestigjioze Belgrano.

Busti monument i Vasill Levskit në Buenos Ajres, Argjentinë

Iniciativa për ndërtimin erdhi në vitin 1997 nga Ambasada bullgare në vend. Ai u ngrit në lidhje me 160-vjetorin e lindjes së Apostullit, me përpjekjet e përbashkëta të Komitetit Mbarëbullgar “Vasill Levski”, Fondacionit “Vasill Levski”, me pjesëmarrjen e komunitetit bullgar dhe Ambasadës bullgare”, tha për Radio Bullgarinë bashkatdhetari ynë në Argjentinë Ivan Cankov, sekretar i Asociacionit civil “Bullgarët në Argjentinë”. Në një bisedë me Miglena Ivanova, ai tregoi:

“Mund të thuhet se Levski është një ikonë për ne që kemi lindur në Bullgari, por edhe për shumicën e komunitetit bullgar, i cili përbëhet nga argjentinas me rrënjë bullgare, tashmë në brezin e katërt. Pra monumenti vizitohet jo vetëm në përvjetorë, por në çdo kohë.”

Monumenti i dytë i Apostullit në Argjentinë ndodhet në Las Brenjas, provinca Çako, thotë Ivan Cankov:

Busti monument i Vasill Levskit në Las Brenjas, Argjentinë

“Aty është komuniteti më i madh dhe më i lashtë bullgar. Emigrantët e parë u vendosën pikërisht në provincën e Çakos. Monumenti në Las Brenjas është më i ri. Është prej bronzi mbi një bazament guri dhe ka pamje nga një bulevard qendror. Në vitin 1998, përfaqësues të komunitetit bullgar në qytet kontaktuan Fondacionin “Vasill Levski” në Sofje dhe shprehën dëshirën që edhe te ta të ngrihej një monument i Apostullit. Pas bisedimeve, fondacioni vendosi të dhurojë një bust të Levskit për bashkatdhetarët tanë në atë zonë të largët. Busti u realizua nga skulptorja Rosica Misheva. Për shkak të vështirësive financiare, monumenti u realizua në vitin 2007 sipas projektit të arkitektit Miguel Ángel Michoff, i cili ka rrënjë bullgare dhe është përfaqësues i komunitetit. Inaugurimi zyrtar u bë më 6 korrik të po këtij viti. Lapidari u shenjtërua nga një figurë e shquar intelektuale dhe fetare e komunitetit bullgar Omar Zenoff, i cili gjithashtu është me rrënjë bullgare.

Dhe tani le të shkojmë nja 60 km larg Sofjes, në qytetin Caribrod /Dimitrovgrad/ të Serbisë, ku më afër trojeve bullgare ngrihet një monument i Apostullit. Busti i bukur, i mirëmbajtur prej bronzi, i ngritur atje në një vend qendror përballë ndërtesës së këshillit bashkiak, është vepër e prof. Valentin Starçev. Ai u inaugurua në vitin 2014 me rastin e 141 vjetorin e vdekjes së Apostullit. Caribrod ishte pjesë e Periferive Perëndimore Bullgare, por në bazë të Traktatit të Paqes të Nyoi nga viti 1919, ai ra brenda kufijve të Serbisë dhe në vitin 1950 u riemërua Dimitrovgrad. Sipas të dhënave nga regjistrimi i fundit, popullsia e qytetit është rreth 9000 veta. Sipas të dhënave paraprake, rreth 90 për qind janë bullgarë, tha Nebojsha Ivanov, kryetar i Bordit Drejtues të Qendrës Kulturore dhe Informative Bullgare “Caribrod”.

Busti monument i Vasill Levskit në Caribrod, Serbi

“Më vjen mirë dhe jam krenar që në kohën kur isha kryetar i Komunës së Caribrodit u inaugurua monumenti i Vasill Levskit” – tha për Radio Bullgarinë Nebojsha Ivanov.

Ndër komunitetet më të mëdha bullgare jashtë vendit janë ato në Moldavi dhe Ukrainë. Bullgarët u shpërngulën atje në shekujt XVIII dhe XIX, por jetojnë kompakt dhe arrijnë të ruajnë vetëdijen, traditat dhe gjuhën e tyre amtare. Ku janë sot, ne mund të zbulojmë gjithashtu nga monumentet e Apostullit - në qytetin moldavian Kishinev dhe fshatrat Parkani dhe Tvërdica, në qytetet ukrainase Odesa dhe Berdjansk.

Busti i parë i Levskit në Ukrainë u ngrit pikërisht në Berdjansk, tani i pushtuar nga trupat ruse, në vitin 2007, me iniciativën e Shoqatës lokale bullgare “Rodoljubie” me mbështetjen e Asociacionit të Bullgarëve atje.

Busti monument i Vasill Levskit në Berdjansk, Ukrainë

Kështu Vasill Levski sot i bashkon të gjithë bashkatdhetarët tanë në mbarë botën, pa dallim moshe, besimi, etnie dhe përkatësie shoqërore. Dhe monumentet e ngritura për nder të tij, jo vetëm na kujtojnë mesazhet dhe vetëmohimin e tij në emër të kauzës kombëtare, por edhe për të matur veprimet tona të përditshme me masën e heroit kombëtar.

Tema është pjesë e një projekti të realizuar me mbështetjen financiare të Ministrisë së Kulturës, sipas Programit Kombëtar për përkujtimin e 150 vjetorit të vdekjes së Vasill Levskit.

Përgatiti në shqip: Svetllana Dimitrova

Foto: BGNES, bgspace.com, bgsleda.com, migrantheritage.com, vasil-levski.blogspot.com, glaspress.rs





Последвайте ни и в Google News Showcase, за да научите най-важното от деня!

Më shumë nga rubrika

Arkeologët kanë zbuluar një varrim të pasur të një luftëtari trak të epokës romake

Gjetje të vlefshme dhe unike arkeologjike u zbuluan gjatë gërmimeve në fshatin Kapitan Petko Vojvoda të rrethit të Topollovgradit, raportoi BTA. Arkeologët e udhëhequr nga Daniella Agre kanë gjetur një varr të mundshëm të një aristokrati trak me..

botuar më 24-08-22 5.56.MD

Arkeologët zbuluan më shumë se 500 monedha të lashta në Filipopollin e vjetër

Arkeologët zbuluan në Plovdiv më shumë se 500 monedha nga periudha të ndryshme dhe shufra ari për të bërë bizhuteri. Gjetjet janë nga gërmimet e shpëtimit në rrëzat e Qytezës së Vjetër pranë portës së madhe lindore të Filipopollit të lashtë. Në epokën..

botuar më 24-08-19 7.10.PD

Fjetja e Hyjlindëses lavdëron dashurinë e pamasë të Nënës së Zotit

E quajnë Virgjëreshën e Shenjtë Nëna e Jetës së vërtetë, e cila me lutjet e saj shpëton shpirtrat e njerëzve nga vdekja. Ajo është më e dashura dhe më e lavdëruara pas Zotit, tek e cila të gjithë i drejtohen. Kisha e nderon atë më 15 gusht, Ditën e..

botuar më 24-08-15 5.25.PD