Nuk do të mjaftojë më ndërtimi i ndërtesave më të gjelbra, por duhet të rinovohen edhe ato ekzistuese. Ritmi i rinovimit të ndërtesave të vjetra në Bashkimin Evropian është shumë nën pritshmëritë - vetëm 1% dhe 1.5% çdo vit, por për të arritur tranzicionin energjetik përqindja duhet të jetë të paktën tre herë më e lartë. Parlamenti Evropian mbështeti Direktivën e Performancës Energjetike të Ndërtesave. Ky është një ndryshim real për pronarët e pasurive të paluajtshme, që do të thotë se çdo ndërtesë duhet të rinovohet jo më vonë se viti 2033, pavarësisht nëse është publike apo private, ndërtesë banimi apo jo, me qira apo jo. Raportuesi kryesor, eurodeputeti i të Gjelbërve, Kieran Cuff i tha PE-së se vota 'pro' direktivës është një mundësi për të mbështetur faturat më të ulëta të energjisë, luftën kundër varfërisë energjetike dhe krijimin e mijëra vendeve të punës me cilësi të lartë në të gjithë Evropën:

“Ndërtesat kontribuojnë në 36% të emetimeve të gazeve serrë të BE-së dhe pothuajse tre nga katër ndërtesa janë joefikase energjetike, kështu që trajtimi i ndërtesave është një hap i rëndësishëm drejt arritjes së neutralitetit klimatik deri në vitin 2050.”

Një nga tekstet më të diskutueshme, përkatësisht ndalimi i shitjes së kaldajave të reja me lëndë djegëse fosile, nuk është më pjesë e Direktivës së Karakteristikave Energjetike të Ndërtesave, por shteteve anëtare do t'u kërkohet të formulojnë strategji për të hequr gradualisht ngrohjen me lëndë djegëse fosile si pjesë e planeve kombëtare për rinovimin e ndërtesave.

Komisioni Evropian e konsideron ngrohjen me pompa nxehtësie si opsionin më të mirë, dhe elektrifikimin si rrugën përpara për Evropën për të dekarbonizuar sektorin e ngrohjes. Shumica e analizave të industrisë tregojnë se pompat elektrike të nxehtësisë do të formojnë bazën e sistemit të ardhshëm të ngrohjes në Evropë, por pjesa e pompave të ngrohjes të instaluara në BE është ende e vogël.

Edhe në Bullgari po hyn dalëngadalë instalimi i pompave të nxehtësisë. Investimi, edhe pse i lartë, i kthehet shpejt ekonomive familjare, thekson Cvetelina Le - pronare e një kompanie të specializuar në Sofje që instalon pompa ngrohjeje.

“Meqenëse investimi është i madh, për shembull në një apartament me dy dhoma, investimi mund të arrijë në 20 mijë leva, në varësi të dëshirës së klientit. Zakonisht pompat e nxehtësisë vendosen kryesisht në shtëpi, ku investimi ia vlen.”

Megjithatë, një pompë elektrike e nxehtësisë nuk do të funksionojë me efikasitet në një ndërtesë që nuk është e izoluar mirë.

Direktiva e Karakteristikave Energjetike të Ndërtesave u jep vendeve anëtare të BE-së, përfshirë Bullgarinë, fleksibilitet ekstrem për të vendosur standarde, por do t'u kërkojë atyre të përgatisin Planet Kombëtare të Veprimit deri në vitin 2025. Kështu, e gjithë përgjegjësia për zbatimin e rregullave të reja do të bjerë mbi qeveritë - ato do të përcaktojnë se cilat ndërtesa kanë karakteristikat më të ulëta të energjisë dhe cilat duhet të rinovohen si prioritet.

Direktiva e përditësuar e Karakteristikave Energjetike të ndërtesave e vendos vendin tonë në një situatë të vështirë: pas përfundimit të programit të rinovimit falas, me një bum ankesash për shkak të refuzimit të projekteve për financimin e granteve 100 për qind, pakënaqësi masive mes qytetarëve dhe autoriteteve vendore.

Pakënaqësia nuk është befasi, duke pasur parasysh interesin e madh për programin - mbi 3000 oferta të paraqitura për mbi 4 miliardë leva. Në të njëjtën kohë, vetëm 756 ndërtesa banimi shumëfamiljare u miratuan për pak më shumë se 1.1. miliardë leva.

Aktualisht ka projekte të reja për rinovimin e energjisë, por tashmë me pjesëmarrje financiare 20% të banorëve të pallatit. Për projektet e reja me bashkëfinancim janë siguruar 256 milionë leva në kuadër të Planit të Rimëkëmbjes dhe Qëndrueshmërisë. Mirëpo, për momentin nuk ka shumë aplikantë.

Në sfondin e kësaj situate të tensionuar, cilat janë perspektivat për Bullgarinë lidhur me standardet e parashikuara?

Kërkesat e reja sipas direktivës së përditësuar për standardet minimale për karakteristikat energjetike nuk do të përbëjnë një problem për ndërtesat jorezidenciale dhe për ndërtesat e sapondërtuara, ku ritmi i ndërtimit është shumë aktiv dhe tregu do t'i përgjigjet shpejt kërkesave të reja, beson Cveta Nanjova - eksperte e efiçiencës së energjisë. Në një intervistë për BNR, ajo tha se problemi i ka rrënjët në fondin e banesave private, i cili në vendin tonë është 97%, dhe 93% e tij nuk plotëson kërkesat moderne për efiçencën e energjisë:

“Programi i rinovimit të ndërtesave të banimit me grantin 100 për qind, i bëri pronarët të mendojmë se angazhimi për rinovim nuk është i tyre, si pronarë, por i shtetit, bashkisë, institucioneve publike dhe, për fat të keq, do të jetë e vështirë, të kthehemi në praktikën më normale të mbështetjes nga shteti, e sidomos atyre që realisht nuk munden, në mënyrë që rinovimi i banesave të bëhet në një shkallë më të gjerë. Sepse nuk ka shumë logjikë që të gjithë taksapaguesit, bullgarë dhe evropianë, të paguajnë për rinovimin 100% të një grupi shumë të vogël njerëzish me fat. Pamë se çfarë ishin dhe po vazhdojnë të jenë emocionet për rinovimin falas të banesave. Parashikohet që në të ardhmen të ketë mbështetje financiare veçanërisht për ata që realisht nuk mund ta bëjnë vetë, për të varfrit energjetikisht. Përkufizimi i varfërisë energjetike u miratua kohët e fundit në vendin tonë, por për fat të keq, ky përkufizim aktualisht është vetëm në letër.”

Cilat janë mangësitë kryesore të shtetit në zbatimin e standardeve të efiçiencës së energjisë:

“Duhet të kemi një program të përhershëm për rinovimin e fondit të banesave, me mbështetje të përhershme nga resurset publike - ky është fokusi, sepse nuk ka nevojë t'i bindim njerëzit. Ata e kanë kuptuar prej kohësh se energjia më e lirë është energjia e kursyer. "

Çfarë problemesh ka para vendit tonë në kushtet e kërkesave për një politikë aktive në drejtim të efiçencës së energjisë?

“Do të jetë shumë vështirë në lidhje me zbatimin e të gjitha këtyre programeve, sepse Plani i Rimëkëmbjes dhe Qëndrueshmërisë ishte menduar të zbatohej në periudhën 2021-2026 – për pesë vjet. Tani janë grumbulluar shumë detyra dhe zbatimi i plotë i programeve sipas Planit të Rimëkëmbjes dhe Qëndrueshmërisë do të duhet të përfundojë brenda një viti e gjysmë, maksimumi dy. Paralelisht, ka një investim prej mbi 1 miliard leva për projektet bashkiake, të cilat gjithashtu duhet të përfundojnë në vitin 2026. Në sektorin e ndërtimit ka shqetësime të mëdha për shkak të mungesës së personelit, ndaj do të jetë e vështirë të përmbushen afatet e kërkuara dhe siç dihet, me shumë gjasa kjo do të jetë në kurriz të cilësisë. Në të njëjtën situatë u vunë edhe auditorët e energjisë, të cilët janë një numër i kufizuar firmash. Në tre muaj, atyre iu desh të bënin 3000 kontrolle. Dhe padyshim, kur ka një nxitim, bëhen më shumë gabime, por nëse kemi një plan të tillë dhe dimë burimet e financimit dhe kohën në të cilën do të zhvillohen këto programe, gjërat do të optimizoheshin. Kjo do të mundësojë krijimin e një personeli më cilësor në procesin e investimit, kur të ketë njëfarë parashikueshmërie të paktën brenda 5-10 viteve në vazhdim.”

Ky material është përgatitur në kuadër të radio rrjetit evropian “Euranet Plus”. Mund ta dëgjoni atë me tingullin e tij origjinal në bullgarisht KËTU.

Përgatiti në shqip dhe publikoi: Vesella Mançeva