Shërbimet janë sektori kryesor ekonomik në vend dhe në Sofje ato përbëjnë 80% të biznesit. Ky sektor ndiqen nga sektori i teknologjisë së informacionit. Në rrethin e Kërxhalit (Bullgaria e Jugut) dhe në kryeqytet, jetëgjatësia mesatare është më e lartë - 75.4 vjet. Në skajin tjetër kemi rajonin e Vidinit (Bullgaria Veriperëndimore), ku është pak më shumë se 69 vjeç. Pensioni mesatar është gjithashtu më i larti në Sofje - 1040 leva (521 euro), ndërsa në Kërxhali është vetëm 656 leva (329 euro), çka tregon pabarazitë e mëdha në rajonet e ndryshme të vendit tonë.

Lajmet tani janë më të mira, por kjo nuk vlen njëlloj për të gjitha rajonet - theksoi për Radio Bullgarinë Zornica Sllavova, eksperte e lartë në Institutin e Ekonomisë së Tregut (IPI).

“Ne shohim gjithashtu rritje në qytetet me zhvillim më të shpejtë, si Stara Zagora, Plovdiv, Varna, ndërsa në anën tjetër janë Vidin, Silistra, Montana, Dobriç, ku të ardhurat, duke përfshirë standardin e jetesës për njerëzit, po rriten shumë avash. Atje tregu i punës është gjithashtu në kulmin e tij, por kjo reflektohet më pak ekonomikisht për shkak të plakjes së popullsisë. Përqindja e njerëzve në moshë të aftë pët punë nuk është e lartë dhe nuk janë bërë shumë investime. Investimet në rajonin e Sofjes, i cili shfaqet si periferia industriale e kryeqytetit, janë në rritje. Rajoni i Sofjes ka rritjen më të lartë të prodhimit të brendshëm bruto për person, ndërsa qytetet tona bregdetare Varna dhe Burgas po zhvillohen kryesisht falë turizmit”.

Në vitin aktual secili prej qarqeve ka shtuar popullsinë e tij, d.m.th. ka një rritje mekanike pozitive, e cila raportohet si trend pozitiv në raportin e IPI, i cili realizohet çdo vit. Ka një tërheqje të bullgarëve nga jashtë, madje edhe të huajve, por në të njëjtën kohë shtimi natyror kudo është negativ. Sofja tërheq njerëz nga i gjithë vendi për shkak të tregut më të mirë të punës dhe dyfishit të pagave, mbi mesataren kombëtare. Kërxhali dhe kryeqyteti janë zonat me rritjen më të madhe mekanike të popullsisë, ndërsa në rajonin jugor ka kthim të emigrantëve nga Turqia - thuhet gjithashtu në raportin e IPI.

"Lindin më pak fëmijë sesa vdesin njerëz - rënia e popullsisë është një problem. Në ekonomitë më pak të zhvilluara, kapitali i punës është më i rëndësishmi për investimet. Këtu shohim një rritje të investimeve, edhe në Sofje madje papunësia është shumë e vogël, vetëm në periudhat që njerëzit ndërrojnë punë, por problemet me papunësinë strukturore mbeten. Arsimi është gjithashtu pjesë e profileve rajonale – ai luan një rol kyç në disa fusha dhe ka një ndikim të fortë negativ në investime dhe biznes. Njerëzit që kanë mbaruar shkolla të larta nuk është gjithmonë e nevojshme të jenë të pranishëm, sepse ata janë më tepër të lidhur me industritë e teknologjisë së lartë, por në fakt është pikërisht industria ajo që luan një rol udhëheqës në zonat më të vogla - për shembull, Vraca, Stara Zagora, Pazarxhik. Por atje ka edhe një popullsi me një nivel arsimor mjaft të ulët. Këtu raportojmë gjithashtu një përqindje të lartë të notave të dobëta nga vlerësimi i nxënësve në lëndët e gjuhës bullgare dhe matematikës, dhe nuk mund të mos raportojmë gjithashtu mospërputhjen e madhe midis arsimit profesional dhe profilit të ekonomive vendase”.

Fuqia e vendit është ende tek taksat e ulëta. Sidoqoftë, mantra e krahut të lirë të punës nuk po funksionon më për tërheqjen e investitorëve, kështu që pyetja mbetet, çfarë të bëjmë me kapitalin njerëzor në dispozicion:

"Në Bullgari, së pari, nuk i kushtohet rëndësi kualifikimit dhe rikualifikimit. Dhe së dyti, të dhënat e reja të Eurostat tregojnë se në vendin tonë të mësuarit gjatë gjithë jetës është më i ulëti në të gjithë BE - 1.4% e njerëzve kanë kryer një lloj kursi për trajnim, për të bërë një krahasim mund të themi se vendet e veriut është rreth 30%. Pa kualifikim dhe rikualifikim dhe duke pasur parasysh papunësinë strukturore në vendin tonë, do të jetë e vështirë për ne që të tërheqim investime”.

Përgatiti në shqip dhe publikoi: Kostandina Bello