"Midis baskëve, ekziston një traditë e bërjes së takimeve me poetë-improvizues, të cilët argëtojnë të tjerët dhe i kënaqin me krijimtarinë e tyre. Kjo lidhet me traditat mesjetare të poezisë trubadure, e cila ka ekzistuar prej shekujsh. Dhe ajo që i lidh ata me ne, bullgarët, është se baskët kanë një traditë shumë të lashtë të blegtorisë, rrisin dele dhe njihen si blegtorë shumë të aftë. Ndërtimi i anijeve është forca e tyre e madhe, edhe ne jemi të ngjashëm, sepse edhe vendi ynë ka ndërtuar anije të mëdha deri para 30 vjetësh”.

Me kthimin e saj në Bullgari, Marija Paçkova i shton koleksionit të madh të letërsisë së përkthyer nga autorë të rëndësishëm spanjollë edhe tekste të reja – këtë herë nga bota letrare baske. Ajo emocionohet sinqerisht nga botëkuptimi dhe perceptimi i tyre, dhe me çdo përkthim ajo niset përsëri drejt territoreve të banuara nga folësit e gjuhës më të vjetër të folur dhe aktualisht aktive në Evropë - Euskara. Kësaj radhe, “shoqëruesit” e Marija Paçkovës janë një tregimtar origjinal i tregimeve të ditëve të sotme dhe një kalimtar i rastësishëm nëpër vendin bask – personazhe në librin e fundit, të cilin ajo, së bashku me Shtëpinë Botuese Plamar, ia prezanton lexuesit bullgar në përkthim nga gjuha baske:

"Deri më tani kemi paraqitur kryesisht shkrimtarët më të rëndësishëm, më të shquar bashkëkohorë baskë. Autorët e tregimit "Minjan" / që do të thotë "vëlla i vogël" / janë një afrikan - Ibrahima Balde, dhe një bask - Ametz Arsalus. Pse vendosëm ta botonim këtë libër? – ai lidhet me një temë shumë të dhimbshme për të gjithë Evropën – refugjatët. Është e mbushur me shumë drama, sepse fati i çdo refugjati është një dramë”.

"Ndoshta fati i emigrimit të madh jashtë vendit e ka bërë popullin bask më të ndjeshëm ndaj fatit të emigrantëve. Edhe ne, bullgarët, kemi një emigracion të madh - vitet e fundit, por edhe më parë, kur bullgarët u vendosën në Amerikën Latine, në Argjentinë dhe në Uruguai" - vazhdon krahasimet Marija Paçkova:

Marija Paçkova e përkufizon veprimtarinë të cilës i ka kushtuar gjithë jetën e saj, përkatësisht përkthimin, si një mënyrë unike që njeriu të hapë një dritare të madhe drejt botës. Megjithatë, për të, është gjithashtu një mënyrë për të ruajtur dhe përmirësuar gjuhën e saj amtare. “Të mos harrojmë se sa e rëndësishme është bullgarishtja, është e jona, ndaj duhet të kujdesemi për të, por edhe të përpiqemi ta përdorim saktë” – është mesazhi i saj si një përkthyese e përkushtuar që punon çdo ditë me fjalët:

"Kisha një fat shumë të madh. Fillova të mësoja spanjisht për shkak të rrethanave familjare, por rinia ime përkoi edhe me një interesim të madh për gjuhën spanjolle, pasi menjëherë pas fitores së revolucionit kuban, u hap dega filologji spanjolle në Bullgari. Kështu u diplomova me klasën e parë në këtë filologji. Më pas, për fat, shpejt gjeta një punë në radio, ndërsa isha ende studente - disa prej nesh dolën vullnetarë për të marrë pjesë dhe për të mësuar, puna ishte shumë interesante. Puna në radio është periudha më e lumtur e jetës sime dhe jo vetëm për mua, por për të gjithë në redaksi. E gjeta veten mes njerëzve që kishin një interes dhe dëshirë të madhe për zhvillim, dëshirë për t'u përmirësuar dhe mësuar. Ne kërkonim çdo lloj mënyre për t'u pasuruar.”

Paralelisht me përkthimet nga spanjishtja në bullgarisht, Marija Paçkova përkthen edhe nga bullgarishtja në spanjisht – thotë se kjo krijon një ekuilibër në përkthim, përkthyesi krijon lidhjen midis gjuhëve dhe e ruan nivelin e të dyjave njëkohësisht:

"Profesioni i përkthyesit është si çdo tjetër, ai kërkon që njeriu të punojë vazhdimisht. Nuk mund të ndalesh, sepse fjalët nuk kanë fund, dhe realiteti ndryshon vazhdimisht, fjalë të reja për gjëra të reja shfaqen, sepse jeta ndryshon. Besoj se një përkthyes jeton disa jetë. Me çdo libër që përkthen, hyn në një realitet që nuk është i yti dhe prandaj jeton shumë jetë. Nuk mund të mërzitesh kurrë. Unë përkthej kryesisht mbrëmjeve, natën, sepse për shumë vite ditët e mia i kushtoheshin radios, kam edhe fëmijë, familje dhe gjithçka zhvillohet paralelisht. Nuk mund të ankohem për asgjë, jeta më ka lejuar të zhvillohem plotësisht në çdo aspekt”.

Foto: arkiva personale, Muzeu i Historisë së Radios në Bullgari “Prof. V. Dimitrov”, Universiteti i Ri Bullgar

Përgatiti në shqip dhe publikoi: Kostandina Bello