Një ditë pas 24 majit - Ditës së alfabetit, arsimit dhe kulturës bullgare, si dhe të letërsisë sllave, po tregojmë empati për përpjekjet e njerëzve me gjuhë amtare të huaj për t'u përshtatur dhe integruar në shoqërinë tonë.

E drejta për të mësuar dhe folur gjuhën amtare është një e drejtë themelore e njeriut dhe një vlerë që duhet të mbrohet. Prandaj, legjislacioni bullgar e thotë shumë qartë se qytetarët për të cilët bullgarishtja nuk është gjuha e tyre amtare kanë të drejtë, përveç studimit të detyrueshëm të bullgarishtes, të mësojnë dhe përdorin gjuhën e tyre. Në këtë mënyrë, ruhet identiteti i tyre, si dhe vlerat e një shoqërie demokratike.

Gjuha amtare mbetet e vetmja lidhje me atdheun për Silsila Mahbub, një grua e re nga Afganistani që i shmanget konfliktit ushtarak dhe dhunës që po përhapet në vendin e saj. Ajo erdhi në Bullgari 10 vjet më parë me shpresën se kjo nuk do të ishte ndalesa e fundit e udhëtimit të saj. Këtu ajo gjeti strehim dhe madje krijoi një organizatë të saj për të mbështetur komunitetin e refugjatëve në Bullgari. Sot, Silsila mund të thotë se është krenare për gjuhën e saj amtare, sepse është ndër gjuhët e rralla që po fitojnë popullaritet, veçanërisht në komunitetin akademik në Sofje. Ajo na tregoi më shumë për gjuhën amtare dhe "transmetimin" të saj në një territor të huaj:

"Gjuhën amtare e mësojmë së pari në shtëpi, pastaj në shkollë. Në Republikën Islamike të Afganistanit, ka dy gjuhë zyrtare - dari dhe pashto. Meqenëse kemi grupe të ndryshme etnike, secili ka dialektin e vet, por gjuhët kryesore në vend janë këto të dyja. Ato studiohen në shkollë - alfabeti, drejtshkrimi - na tregon Silsila Mahbub dhe hedh një vështrim në jetën e saj në Bullgari: - Shumica e miqve dhe të afërmve të mi këtu janë bullgarë dhe shumë rrallë gjej njerëz me të cilët mund të flas gjuhën time amtare. Vetëm kur i telefonoj prindërit e mi, atëherë u flas atyre në gjuhën tonë. Por shumicën e kohës flas në anglisht ose bullgarisht. Më mungon shumë të flas gjuhën time, më mungon shumë edhe komuniteti im. Këtu ka shumë pak afganë."

Një person gjithmonë ka nevojë të flasë gjuhën e tij amtare, sepse ka shumë fjalë, shprehje dhe emocione që mund t’i shprehim lirisht vetëm përmes saj, dhe është jashtëzakonisht e vështirë për ne t’i shprehim në një gjuhë të huaj – “Pavarësisht se sa vite jeton diku, pavarësisht se sa vite mëson një gjuhë të huaj, ajo nuk do të jetë si gjuha jote amtare, veçanërisht kur je rritur në vendin tënd dhe pastaj ke vështirësi të integrohesh në një vend tjetër” – na tha Silsila Mahbub dhe shtoi:

"Si mund të përmirësohet kjo? Duke organizuar ngjarje të ndryshme kulturore ku njerëzit mund të njihen me njëri-tjetrin, të kenë kohë të flasin gjuhën e tyre dhe në të njëjtën kohë të tregojnë kultura të ndryshme. Gjithashtu, për fëmijët që janë të kombësive të ndryshme, por jetojnë dhe studiojnë këtu, nëse është e mundur mund të shtohet në shkolla një kurs shtesë në gjuhën e tyre amtare. Ka shumë njerëz që e kanë këtë njohuri dhe mund të jenë mësues në shkolla të tilla. Mund të mësohet arabishtja, persishtja ose çdo gjuhë tjetër në Bullgari", sugjeron Silsila Mahbub.

Por shumë njerëz nuk dinë për Afganistanin, thotë gruaja, duke shtuar se është një vend ku jetojnë shumë popuj. "Gjuha është pasuria e një populli dhe do të isha e lumtur nëse do të kishte njerëz që e mësojnë dhe duan ta njohin gjuhën time", thotë Silsila Mahbub:

"Që kur kam qenë në Bullgari, kam punuar vetëm me refugjatë në organizata të ndryshme. Tani kam organizatën time dhe ne përqendrohemi kryesisht në ngjarje kulturore, ku, përveç të huajve dhe refugjatëve, kanë marrë pjesë gjithmonë edhe bullgarët. Për ta është interesante të njohin një kulturë dhe gjuhë si e jona. Si shkruajnë, si flasin në Afganistan, si është kultura, madje si është kuzhina. Nuk kemi pasur asnjë ndalim për organizimin e takimeve dhe ngjarjeve tona, përkundrazi - bullgarët marrin pjesë dhe ndajnë se duan të mësojnë persisht dhe arabisht. Dhe në Universitetin e Sofjes, këto gjuhë mësohen, studiohet edhe kultura e këtyre vendeve. Që kur kam marrë vesh se gjuha ime amtare studiohet në Bullgari, madje edhe në universitet, kjo më bën krenare.“Në këtë mënyrë, ndihem më i pranuar këtu, pikërisht për shkak të gjuhës."

Lexoni më tepër nga arkivi i Radio Bullgarisë:

• Silsila Mahbub: "Qëndrimi ndaj refugjatëve të Lindjes së Mesme duhet të ndryshojë"

Përgatiti në shqip dhe publikoi: Vesella Mançeva

Foto: arkiv personal