Nga data 17 deri më 23 shtator 2025, në ujërat pranë Kepit Killik, komuna Avren, u zhvilluan kërkime arkeologjike nënujore nën drejtimin e prof. dr. Ivan Hristov, me pjesëmarrjen e zhytësve nga Muzeu Historik Kombëtar, punonjës të Shërbimit Kombëtar të Sigurisë dhe vullnetarë. Kërkimet u përqendruan në gjirin e vogël në jug të Kepit Killik – një zonë që është ndër më pak të eksploruarat nën ujë në pjesën veriore të bregdetit bullgar të Detit të Zi. Bazuar në gjetjet e zbuluara në vitin 2023, arkeologët hodhën hipotezën se në zonën e Kepit Killik ka ekzistuar një strehë për anije në mot të keq, si dhe një port aktiv që i shërbente vendbanimit antik Erite.
Qëllimi i fazës së dytë të kërkimeve ishte përcaktimi i kufijve të zonës së portit pranë fortesës së vonë antike Erite. Vetë fortesa Erite është e shënuar në hartën e njohur antike Tabula Peutingeriana. Sipas të dhënave në këtë hartë, përgjatë bregdetit të Detit të Zi, brenda provincës romake tëMizisë së Dytë, kanë ekzistuar stacione rrugore, ndër të cilat Odessos (sot Varna), Erite (pranë grykëderdhjes së lumit Kamçija) dhe Templlum Jovis (me shumë gjasë pranë qytetit të sotëm Obzor). Të tria kanë qenë qendra të rëndësishme portuale, të vendosura drejtpërdrejt në bregun e detit ose pranë grykëderdhjeve të lumenjve — pra, porte të sigurta për lundrim dhe ankorim.
Gjatë ekspeditës së sivjetshme u regjistruan 348 fragmente nga enë dhe amfora qeramike antike dhe të vonë antike, mes tyre amfora që kanë origjinën nga Herakleja, Hiosi, ishulli Kos, amfora romake, amfora nga Afrika e Veriut dhe të tjera. Ndër gjetjet më të hershme janë tre spiranca prej guri me një vrimë, të cilat mund të datohen që në fillimin e mijëvjeçarit të I para erës sonë.
Bazuar në të dhënat e mbledhura, mund të përfundohet se akuatoria në jug të Kepit Killik ka funksionuar si vend për veprimtari ngarkim-shkarkimi që nga fillimi i mijëvjeçarit të I para erës sonë deri në fillim të shekullit të VII-të. Gjatë Mesjetës së Vonë, në këtë zonë janë mbytur disa mjete lundruese. Gjeomorfologjia e kepit, i cili në të kaluarën ka qenë me gjasë më i zgjatur drejt detit, ka krijuar një zonë natyrore të mbrojtur portuale, të përshtatshme për ankorim dhe strehim të anijeve.
Redaktoi: Miglena Ivanova
Përgatiti në shqip dhe publikoi: Svetllana Dimitrova
Foto: historymuseum.org
Tokat tona janë djep i qytetërimeve të lashta. Falë arkeologëve bullgarë, ato po bëhen të njohura për një auditor më të gjerë, tha kryeministri Rosen Zheljazkov gjatë prezantimit në Sofje të statujës së restauruar të një burri nga qyteti antik..
Në Muzeun Historik Rajonal të Gabrovos është ekspozuar një “copë letër” modeste drejtkëndëshe me përmasa 10 me 15 cm. Kjo është kartëmonedha e parë bullgare – një njësi prej njëzet levash me numër serial 000001. Është shtypur më 1 gusht 1885 në Shën..
Fortesa Urviç përsëri zbulon sekretet e saj – këtë herë nga koha kur Sofja ka qenë Serdika romake. Një kullë trekëndore prej guri, e datuar nga fundi i shekullit të II, u zbulua nga arkeologët e rinj Dr. Filip Petrunov dhe Violina Kiriakova në ditët..
Një varr i paprekur i një gruaje të re nga fillimi i shekullit të II-të u zbulua nga arkeologët pranë fshatit Kapitan Petko Vojvoda (Bulgaria Jugore),..