Son yıllarda başkenti gezenlerin dikkatini çekiyor. Çok sayıda kitapçı yerleşti sokaklara, bir ara mantar gibi bitmeye başladılar. Merkez sokaklarda, köşelerde , bazıları en büyük Mall’larda, bazıları daha uzak mahaleleri tercih ettiler. Bizim Radyoda çıkarsanız  sadece ‘Graf İgnatiev’ sokağını  gezerken on tane kitapçıya rastlayacaksınız. Biraz daha ileride de ‘Slaveykov meydanına varıyorsunuz, burada ise değişik ekonomik ve kültür fırtınalardan sonra ayakta kalmayı başaran en büyük açık kitap pazarını görüyorsunuz. Aslında sevindirici bir gerçek bu. Çünkü demokratik değişikliklerin ilk yıllarında hemen hemen bütün kitapçılar kapatıldı, yerlerine  lüks kahve ve dükkanlar yerleşti. Bir tek sorun varsa o da vatandaşımızın kitap için pek para ayırma imkanı olmaması. Tamam durum böyle iken küçük kitapçılar  rekabete nasıl dayanıyor?

Asen Mitov ile karşılaşıyoruz. Bu işi 1989 yılından beri yapıyor.’Garibaldi’ meydanının yakınlarında küçürek bir kitapçı dükkanının sahibi.

‘Müşterilerde  kitap basma alanında bir patlama hissi  oluşuyor, bu da özellikle Sofya’da gereksiz çok sayıda kitapçı dükkanından dolayı oluyor. Şu anda iki metre arayla kitapçı var, eskiden eczane ve bankalar gibi. Bunda kötü bir şey yok tabi ki. Pazar kendi kendini ayarlıyor. Ama bence bu sağlam ve istikrarlı bir süreç değildir. Düşünün ciddi yazarların kitapları basılıyor, tirajları bin tane, ama yıllar boyunca satılamıyorlar. Eğilimleri pek olumlu olmadığını gösteriyor.’Asen Mitov ‘Mall  gibi yerde dükkan kiralayamam, en merkez sokağı  da seçemem, 400 metre karelik dükkana  da yerleşemem’ diye izah ediyor ve şöyle devam ediyor:

‘Bir küçük kitapçının ayakta kalma şansı devamlı müşterilerinin ilgisine dayalıdır. Bu demek ki, yıllar içinde  ilgisini kazandığın  bir okur kitlesini  devamlı müşteriye dönüştürmüşün. Zor iş. Bu konuşup temasa girmek ile  belirli kitapları  tavsiye etmek ile oluyor. Memnun kalan insan gene sana döner.’ 

Yayın evleri toptan satan tüccarları  geçip  kendi kitapçı dükkanları açmayı tercih ediyorlar. Çocuk kitapları basan ‘Füt’ basın evinin Sofya’nın değişik  bölgelerinde  üç kitapçısı var. Küçük okurlarını çekmek için her Cumartesi çocuk şenlikleri düzenliyorlar. Afacanlara yeni kitaplar tanıtılıyor, çocuklar resim çiziyor,  masal kahramanı  kılığına giriyor. Pavlina Genova yıllardan beri kitapçı  dükkanının  birinde çalışıyor:

‘Güler yüzlü tatlı sözlü olmaya çalışıyor,  bilgi  veriyoruz. Aynı zamanda özellikle  çocuk kitapları  alanında  geniş seçenek sağlıyoruz. Bu insanları çekiyor. Kriz de olsa çocuklar için her zaman bir şeyler alınıyor. Yetişkinler için kitap aramalarda sanki bir daralma var. Belki de yeni teknolojilerin , elektronik kitapların meydana gelmesi , bilgisayar üzerinden kitap okuma imkanları etkiliyor  pazarı. Müşteri için bu seçenekler çok daha ucuz. Кitaplar  üzerinde  KDV uygulanmasından sonra kitap fiyatları iki kat arttı. Bundan dolayı yetişkinler için kitaplar  pek fazla  alınmıyor’.

Son yıllarda kitap ticaretinde online  satış sektörü  çok gelişti. Hatta klasik kitapçılara ve özellikle küçük dükkanlara  ciddi tehdit oluşturdu. Petır Vançev bizde en büyük elektronik mağazanın müdürü ve Elektronik ticaret  derneğinin Başkanı. Vançev kitapların Bulgaristan’da en iyi satılan online ürünlerinin olduğunu söylüyor. Günde yüzlerce hatta binlerce kitap satılıyor. Bu tür ticarete ilginin artması,  güvenin  artmasına ve geniş  kitap seçeneğine bağlanıyor. Petır Vançev : ‘Bize  Bulgar pazarında çıkan  tamamen her şeyin siparişini verebilirsiniz,  kitapçılarda  sadece en çok satan başlıkları bulabilirsiniz,  diye izah ediyor  ve şunları ekliyor:

‘İnsanlar için büyük rahatlık. Kitapçıya gitmek için 2 saat ayırmaktan ise, kitabı seçiyorlar ve online  olarak siparişini veriyorlar. Bu sadece beş dakikalık  zamanlarını alır. Bulgaristan’da  online ticaretinin esas  motoru zaman tasarrufudur. İnternetten siparişleri verilen kitapları üç gruba ayırabilirim. Bir  grup  kendini geliştirme kitapları , diğerleri biznes, iş kitapları, üçüncü grup  ders kitapları ve yardımcı  araçlar ve sözlükler. Profesyonel kitaplara talep arttı. Muhasebeci, hukuk, tekniksel  kitaplar. Bunlar genelde  kitapçılarda pek bulunmuyor. Mesela günümüzde muhasebeci edebiyatı  arayışlarında bir  patlama gözleniyor. Bütün muhasebeciler gereken bilgileri yenilemek için  yeni yeni kitap  alıyor. Ve tabii ki  en hit edebiyat başlıklara her yerde   daimi talep var. aranmaktadır.’

Gergana kitap seven bir kişi. Kendisine nereden kitap satın aldığını sorduk. İşte cevabı:

‘Çoğu kez kitapçıdan alırım, çünkü bu dükkanların havasını hissetmek isterim. Bundan başka rahat bir koltuğa oturup  kitapların sayfalarını karıştırabilirsin. Aynı zamanda kitap okumayı seven insanlarla da görüşüp tanışabilirsin. Bana göre bu bir ritüel. Gidiyorsun, kitap satın alıyorsun. Online da satın alıyorum ama bunu sadece  vaktim olmadığı zaman ve dostlarımın ricası üzerinde. Çünkü bazen  yapılan indirimlerden dolayı bir kaç kişi toplanıp sipariş veriyoruz. Bundan başka online pazar, normal kitapçılarda  olmayan, bulunması daha zor olan kitapları  sunmaktadır.’

Türkçesi: Müjgan Baharova